ΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ (μετάφραση Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου)

"Όλα όσα σήμερα υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν τη ζωή και τη σάρκα μού φαίνονται νεκρά και ισχνά. Είμαι παράκαιρος, εναντίον κάποιας χρήσης του χρόνου μου, ισχυρογνωμόνως. Μπορεί, φυσικά, να λανθάνομαι. Όμως είναι γεγονός ότι εργάζομαι και ζω μόνο και μόνο για κάποια ανάσταση - που δεν θα δούμε μα που είναι η μοναδική που μ' ενδιαφέρει"

Aλμπέρ Καμύ 11/9/1951
 


 Ο ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - "ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ III, 13 ΜΑΪΟΥ 1955
 "Ελλάδα...μακριά πηγή φωτός που μπορώ να κρατήσω στο διάβα της ζωής μου. Η Ελλάδα είναι για μένα μια μεγάλη απαστράπτουσα μέρα, που απλώνεται κατά μήκος των θαλασσών και συνάμα ένα τεράστιο νησί καλυμμένο με κόκκινα λουλούδια και ακρωτηριασμένους θεούς που φτάνουν ακούραστα σε μια θάλασσα φωτός κάτω από ένα διάφανο ουρανό», «Να κρατήσω αυτό το φως, να ξαναρθώ, να μην παρασυρθώ πια στο σκοτάδι των ημερών...»

 "Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΝΕΜΕΣΕΩΣ", Αποσπάσματα δοκιμίου του Καμύ από τα ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ/CARNETS III

"Ο κόσμος βαδίζει προς τον παγανισμό αλλά, για μια ακόμη φορά, απορρίπτει τις αξίες των παγανιστών. Πρέπει να κάνουμε είδωλό μας την πίστη, να ελληνοποιήσουμε τον Χριστό και να επαναφέρουμε το ισοζύγιο", ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ ΙΙΙ, σελ. 220

"Επιστροφή στην διάβαση από τον Ελληνισμό στον Χριστιανισμό, το μοναδικό σημείο καμπής στην ιστορία", ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ ΙΙΙ, σελ. 267

"Δεν πιστέυω στον Θεό ΚΑΙ δεν είμαι άθεος", ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ ΙΙΙ, σελ.

"Στην αρχή ο Χριστιανισμός ήταν μια εμπνευσμένη διδασκαλία αλλά, ωστόσο, κλειστή, Ιουδαϊκή στην ουσία, ανίκανη να κάνει παραχωρήσεις, σκληρή, περιοριστική και θαυμαστή. Από την επαφή του με την Μεσόγειο, προέκυψε -αναδύθηκε- ένα νέο δόγμα: ο Καθολικισμός", Ο ΝΕΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, δοκίμιο





 "ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ" - Διάλεξη του Αλμπέρ Καμύ στον "Παρνασσό" Αθηνών - Μετάφραση Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου


Μετάφραση-Απόδοση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ: Η ομιλία αυτή πρέπει να αναγνωστεί σε σχέση με τις ομιλίες του συγγραφέα στην Στοκχόλμη το 1957 αλλά και σε συνάρτηση με την διπλωματική μελέτη ''Χριστιανική Μεταφυσική και Νεοπλατωνισμός'' και το δοκίμιο ''Ο επαναστατημένος άνθρωπος''.

-Αναγέννηση
-Μια νέα ισορροπία
-Το πνεύμα του μέτρου: Μια νέα σύνθεση ανάμεσα στην παλαιά ουμανιστική παράδοση της Ευρώπης και στις νέες δυνάμεις που δημιουργούν ζωή.

Η αναγέννηση θα είναι, πιθανόν, μια αναγέννηση της τραγωδίας ή μια αξιόλογη άνθηση του μυθιστορήματος ή, αντίθετα, μια επική αναγέννηση -δεν ξέρω. Δεν είμαι προφήτης και δεν μπορώ να πω ποια μορφή θα λάβει αυτή η αναγέννηση.
Ο δρόμος για να οδηγηθούμε προς αυτήν την καλλιτεχνική αναγέννηση, προς αυτήν την τέχνη η οποία θα είναι αντιληπτή από όλους, δεν περνά μέσα από αυτό ή το άλλο είδος.

Έχουν υπάρξει μόνο δύο περίοδοι τραγικού δράματος -η πρώτη στην Ελλάδα και η δεύτερη στην Αναγέννηση. Αυτές οι δύο εξαιρετικές περίοδοι από την ίδια τους την ιδιαιτερότητα, σημειώνουν μια μετάβαση, μια διάβαση ανάμεσα σε δύο είδη και σχήματα των κοσμικών σκέψεων: ανάμεσα στα κοσμικά σχήματα σκέψεως που είναι γεμάτα, σημασιοδοτημένα από την έννοια του Θείου και του Ιερού και ανάμεσα στις υπόλοιπες μορφές σκέψεως που, αντιθέτως, εμπνέονται από ατομικιστικά και εκλογικευμένα συμφέροντα.
Το κίνημα από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη είναι, γενικά μιλώντας, το κίνημα που μας μεταφέρει από τους μεγάλους προ-Σωκρατικούς στοχαστές στον ίδιο τον Σωκράτη...
Παρομοίως, από τον Σαίξπηρ ως τον Κορνήλιο, μεταφερόμαστε από τον κόσμο των σκοτεινών και μυστηριωδών δυνάμεων (που εξακολουθεί να είναι η περιοδος του Μεσαίωνα) στο σύμπαν των ατομικών αξιών που επικυρώνεται και συντηρείται ζωντανό από το ανθρώπινο θέλημα και λόγο... Είναι το ίδιο αυτό κίνημα, με μια λέξη, που οδηγεί από τις παθιασμένες ιδεολογίες του Μεσαίωνα στον Ντεκάρτ.
Κάθε φορά, στην ιστορία των ιδεών, το άτομο απελευθερώνεται σιγά-σιγά από ένα σώμα/corpus ιερών εννοιών και στέκεται πρόσωπο με πρόσωπο, αντιμέτωπο με τον αρχαίο κόσμο του τρόμου και της αφοσίωσης.
Κάθε φορά, στα έργα μας, κινούμαστε από την τελετουργική τραγωδία και από τους σχεδόν θρησκευτικούς εορτασμούς προς την ψυχολογική τραγωδία.
Και -κάθε φορά, τόσο τον 4ο αιώνα στην Ελλάδα και τον 18ο αιώνα στην Ευρώπη- ο τελικός θρίαμβος του ατομικού λόγου στειρώνει επί αιώνες την παραγωγή των τραγωδιών.

Στην αρχαία ελληνική τραγωδία τα ιδιάζοντα γνωρίσματα που της δίνουν εντελώς ιδιαίτερη και ανεπανάληπτη ως σήμερα μορφή είναι ότι έρχονται σε σύγκρουση δύο δυνάμεις, οι οποίες κατά κανόνα είναι:
1. Το λογικό και το μυστήριο.
Το λογικό αντιπροσωπεύει η "τάξις" που κυβερνά τον κόσμο και την οποία μόνο τυφλός μπορεί να σκεφθεί να διασαλεύσει ενώ το μυστήριο αντιπροσωπεύει το άτομο.

Αν η θεϊκή τάξη δεν περιέχει καμιά σύγκρουση ανταγωνισμού και δεν δέχεται παρά την αμαρτία και την μετάνοια, δεν υπάρχει τραγωδία. Πρέπει να υπάρχει μυστήριο ή παραβολή ή αυτό που οι Ισπανοί ονομάζουν "πράξη πίστης" ή "πράξη μυστηριακή", δηλαδή ένα θέαμα όπου η μοναδική αλήθεια διακηρύσσεται με επίσημο τροπο ιεροτελεστίας. Είναι, επομένως, δυνατό το θρησκευτικό δράμα αλλά όχι η θρησκευτική τραγωδία.
2. Για αυτόν τον λόγο, στην ελληνική τραγωδία δεν υπάρχουν εγκλήματα και εγκληματίες, υπάρχουν μόνο τυφλοί που δεν θέλουν να υποταχθούν στο μυστήριο αλλά επιχειρούν να υπερβούν το ανθρώπινο μέτρο. Τυπικός εκπρόσωπος αυτής της ανταρσίας, αυτής της εξέγερσης -της ύβρεως- είναι ο Προμηθεύς.
3. Όλοι οι ήρωες δικαιώνονται στην αρχαία ελληνική τραγωδία ενώ στο νεώτερο δράμα (και στην παραλλαγή του, το μελόδραμα) δικαιώνεται ένας μόνον ήρωας, χαρακτήρας πρωταγωνιστικός.
Οι αντίρροπες τραγικές δυνάμεις εκδηλώνονται στον Σοφοκλή με τον πληρέστερο τρόπο και για αυτό υπερέχει έναντι των άλλων τραγικών ενώ ο Ευρυπίδης υπολείπεται διότι με αυτόν αρχίζουν να μεταφέρονται στην σκηνή τα ατομικά δράματα, δηλαδή αρχίζει η παρακμή.
Η τραγωδία εσιώπησε στους 20 αιώνες που χωρίζουν την αρχαία τραγωδία από το ελισσαβετιανό δράμα και από την σύγχρονη γαλλική δραματουργία (όπου εκδηλώνεται η προσπάθεια ανευρέσεως μιας νέας μορφής τραγωδίας που να εκφράζει την τραγικότητα του σημερινού ανθρώπου) και από το σύγχρονο ισπανικό δράμα.
Κατά της τάξεως την οποία εγκαθίδρυσε ο Χριστιανισμός δεν ήταν δυνατόν να εννοηθεί ανταρσία και εξέγερση. Ήταν μια θεία τάξη που δεν δέχεται παρά μόνο την υποταγή.
Για αυτόν τον λόγο, τα μεσαιωνικά μυστήρια είναι μια μορφή δράματος, δεν είναι όμως μορφή τραγωδίας.
Για την δημιουργία ενός νέου τύπου τραγωδίας, η τραγική ουσία υπάρχει: είναι όλες οι δραματικές αντιθέσεις εν μέσω των οποίων κλυδωνίζεται και σπαράσσεται ο σύγχρονος άνθρωπος.
Πρέπει να δημιουργηθεί και ο αντάξιος τραγικός λόγος, το νέο τραγικό ύφος, ύφος ιερατικό, οικείο, ποιητικό, ικανό να αποδώσει συγχρόνως όλες τις αποχρώσεις του σημερινού ανθρώπου.
Το σύγχρονο γαλλικό θέατρο είναι απλώς μια ελπίδα για αυτό...
Η τραγωδία διαφέρει από το δράμα ή το μελόδραμα. Η διαφορά μου φαίνεται πως είναι ότι οι δυνάμεις που έρχονται αντιμέτωπες στην τραγωδία είναι εξίσου νόμιμες, εξίσου οπλισμένες με δίκιο.
Αντίθετα, στο δράμα ή στο μελόδραμα, μόνο η μια είναι νόμιμη.
Με άλλα λόγια, η τραγωδία είναι αμφίσημη και περίπλοκη, το δράμα απλοποιημένο.

Δεν επιστρέφουμε στους καθεδρικούς ναούς ούτε στους ελληνικούς ναούς.
Όταν μιλούμε για ''Ελληνισμό'', πιστεύω ότι κανένας από εμάς εδώ δεν εύχεται να ξανακάνει μιαν Αγορά όπου θα περπατούσαμε με κοντούς χιτώνες.
Δεν θα επιστρέψουμε, λοιπόν, στον καθεδρικό ναό.
Από την άποψη αυτή, καταδικάζεται και η τέχνη για την τέχνη και η ρεαλιστική τέχνη.
Η ''τέχνη για την τέχνη'' επειδή διακατέχεται από επιπολαιότητα και από έλλειψη κάθε πραγματικής επαφής με τον κόσμο ή τον άνθρωπο.
Η ''ρεαλιστική τέχνη'' επειδή βρισκόμαστε σε υλική αδυναμία να δώσουμε ακριβή αναπαράσταση της φύσης -η οποία θα ήταν ανέφικτη και θα έχανε τον σκοπό της αποκλείοντας μη ορατές, μη απτές, συγκινησιακές πτυχές.

Το να επιστρέψουμε στον μύθο έχει περισσότερη σημασία διότι δημιουργεί μερικά από τα μεγαλύτερα έργα της εποχής, έργα τα οποία εναπόθεσαν βαθειές και οξυδερκείς αλήθειες σε έναν μύθο, ικανό να γίνει αντιληπτός από όλους (βλ. Πανούκλα, Εξέγερση υπό το κράτος της πολιορκίας).
Επομένως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο μύθος παραμένει ακόμα σε εμάς μια από τις εφικτές μορφές της λογοτεχνικής και καλλιτεχνικής αναγέννησης.

Στην λογοτεχνία, στην πρόζα δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε ολότελα το ορθολογικό.
Η λογοτεχνία περνά μέσα από την γλώσσα -και η γλώσσα δεν μπορεί να στερηθεί το ορθολογικό.
όπως γνωρίζετε, το προσπάθησαν.
Οι εμπειρίες της αυτόματης γραφής ήταν ενδιαφέρουσες. Είναι, μάλιστα, δυνατό -σε κάποιο μέτρο- να δοκιμάσουμε την αυτόματη γραφή. Το κάνουμε όλοι, ακόμα και οι συγγραφείς με την μεγαλύτερη αυτοκυριαρχία. Δεν είναι εύκολο να κάνουμε στα κείμενα ένα σύστημα σύνθεσης αυτής της σχεδόν μυστικής ταύτισης.
Μου φαίνεται ανέφικτο στην λογοτεχνία.
Το παράδειγμα του συγγραφέα που ταυτίζεται με τον ήρωά του είναι ένα μέτρο περιορισμένο.
Διότι η σύνθεσις ενός βιβλίου, ιδιαίτερα ενός μυθιστορήματος, είναι ορθολογική σύνθεσις. Συντελεί στο να μεσολαβήσει μιαν αισθητική που η ίδια είναι άσκηση της διάνοιας.
Μπορούμε να υϊοθετήσουμε μια μέθοδο μυστικής ταύτισης, δεν μπορούμε όμως -αν είμαστε συγγραφείς- να της παραδοθούμε.

Οι καλλιτέχνες που ηθελημένα απομονώνονται από τον κόσμο είναι υποχρεωμένοι να θυσιάσουν κάποιο κομμάτι της ειλικρίνειας -για τον εξαιρετικό λόγο ότι η ειλικρίνεια δεν είναι μια κατάσταση αθωότητας , αυτό το σίδερο πάνω στο άσπρο-κόκκινο... είναι ένας τρόπος να παρουσιάζεται στον άλλο, στον αναγνώστη ή στον θεατή, με τον πιο απλό και αληθινό τρόπο.
Πράγμα που, τελικά, φαίνεται ευκολότατο αλλά είναι προφανώς η κορυφή της τέχνης -και κανείς μας δεν φθάνει ως εκεί.

Αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό για αυτήν την αναγέννηση είναι η εσωτερική στάση του καλλιτέχνη. Αυτή η εσωτερική στάση είναι μόνον η ειλικρίνεια.
Θα καταλάβετε καλύτερα τι εννοώ με την ειλικρίνεια (βλ. Ο Μύθος της Νεμέσεως) κρίνοντας, όπως εγώ, ότι δεν μπορούμε να ασκήσουμε αυτήν την ειλικρίνεια μέσα στην μοναξιά.

Προς το παρόν, ως καλλιτέχνες, είμαστε στην Ευρώπη όλοι τόσο χειροπόδαρα δεμένοι από αντιλήψεις, από το βάρος της ιστορίας,, την επιτάχυνση των πραγμάτων, την πολλαπλότητα της ενημέρωσης που η απλή και η φυσική ειλικρίνεια του Ομήρου μας είναι πράγμα αδύνατο.
Προς αυτήν την ειλικρίνεια, την απλότητα, οφείλουμε να κατατείνουμε -για τον εξαιρετικό λόγο ότι αποτελεί τον κοινό τόπο όπου ο καλλιτέχνης και το κοινό συναντώνται.

 «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ»  - Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ, μετάφραση Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Αλμπέρ Καμύ

«L’ Express»
6 Δεκεμβρίου 1955
Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
Copyright© Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: Ο Μιχάλης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου απαγχονίστηκαν
από τους Βρεττανούς στις 10/5/1956. Το κείμενο αυτό πρέπει να διαβαστεί σε σχέση με τις ομιλίες του Καμύ
στην Σουηδία, σε συνάρτηση με τις εισαγωγές «ΞΕΝΟΥ», «ΚΑΛΙΓΟΥΛΑ», «ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗΣ», «ΔΙΚΑΙΩΝ» καθώς και με το σημείο περί «ένωσης» και «πηγών» στο μήνυμά του με τίτλο «19 ΙΟΥΛΙΟΥ: ΜΙΑ ΕΠΕΤΕΙΟΣ». Πρέπει να προσεχθεί ιδίως η επιγραφή του έργου «Χριστιανική Μεταφυσική και Νεοπλατωνισμός»:
“Nemo habet in suo nisi”.


Εδώ και μερικές εβδομάδες, η επαναστατημένη Κύπρος έχει ένα πρόσωπο:
αυτό του νέου Κύπριου φοιτητή Μιχάλη Καραολή, καταδικασμένου
από τα βρεττανικά στρατοδικεία σε θάνατο δι’ απαγχονισμού.
Πεθαίνει κανείς, και μάλιστα φριχτά, στο ευτυχισμένο νησί
που γεννήθηκε η Αφροδίτη.
Για μιαν ακόμη φορά, η σκοτεινή διεκδίκηση ενός λαού
για πολύ καιρό αφώνου, έπειτα φιμωμένου –από την στιγμή που ψάχνει να βρει τον τρόπο να εκφραστεί–, ξέσπασε σε τρομοκρατία.
Για μιαν ακόμη φορά, η τυφλή καταστολή προηγήθηκε της εξέγερσης.
Για μιαν ακόμη φορά, η δύναμη
που δήλωνε ότι κατ’ αρχάς ενδιαφέρεται για την τάξη,
υποχρέωσε να εγκατασταθούν τα δικαστήριά της και, ακόμα, εντατικοποίησε
μια καταστολή που δεν θα έχει άλλο αποτέλεσμα από το να πολλαπλασιάσει
τους εξεγερμένους.
Έρχεται τότε η ώρα των μαρτύρων,
τόσο ακατάβλητων κι ακάματων όσο και η καταπίεση,
και που καταλήγουν να επιβάλουν σε έναν κόσμο
αδιάφορο την διεκδίκηση ενός λαού
ξεχασμένου από όλους εκτός από τον ίδιο.
Αλλά στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει, αυτό το παλαιό δράμα
είναι πολύ πιο φριχτό διότι πρόκειται για δύο λαούς συμμάχους μεταξύ τους
και φίλους με τον δικό μας. Το ενδιαφέρον, όσο και η καρδιά,
απαιτούν όπως αυτά τα δύο έθνη συμφιλιωθούν με την παλιά τους φιλία.
Αντί γι’ αυτό, η κυβέρνηση της μιας
(η πιο δυνατή, είναι αλήθεια, αλλά η πιο θαυμαστή
λόγω της φιλελεύθερης παράδοσής της) κρεμά τα παιδιά της άλλης.
Εν τούτοις, η Αγγλία δεν αρνείται την νομιμότητα της Κυπριακής
διεκδίκησης ούτε ότι το 80% των κατοίκων της νήσου είναι Έλληνες
ούτε ότι οι ελεύθερες εκλογές θα έδιναν συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της Ένωσης.
Το μοναδικό της επιχείρημα, το οποίο εκτός των άλλων
υποστηρίχθηκε πριν από λίγο καιρό και από έναν Γάλλο συγγραφέα,
είναι στρατηγικής σημασίας: η Κύπρος είναι το προωθημένο αεροπλανοφόρο
της βρεττανικής και δυτικής δύναμης, Αλλά τί αξίζει
αυτό το επιχείρημά της από την στιγμή που το νησί είναι επαναστατημένο;
Αντί να πνιγεί αυτό το κίνημα στο αίμα (οπότε όλη η Ελλάδα
θα απειλήσει το αεροπλανοφόρο), θα ήταν καλύτερα να δεχθούν την λογική πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης η οποία προσφέρεται να εγγυηθεί τις βάσεις εάν ψηφιστεί η Ένωση.
Εν τέλει, υπάρχουν αλήθειες που αξίζουν όσο το σκυρόδεμα και το ατσάλι.
Από την θαυμαστή αντίστασή της
στους Ιταλούς και στους Γερμανούς κατακτητές, από την ανένδοτη άρνησή της
να υποταχθεί, η Ελλάδα απέδειξε σε όλο τον κόσμο ότι η φιλία της
ήταν μια βάση πολύ πιο στέρεη από όλες τις άλλες.
Δεν θα κρύψω, από την πλευρά μου, τον θαυμασμό
μου και την τρυφερή στοργή μου για αυτόν τον ελληνικό λαό,
τον οποίο (μαζί με τον ισπανικό) βλέπω ως έναν από αυτούς τους λαούς
τους οποίους η βάρβαρη Ευρώπη
θα έχει ανάγκη αύριο για να ξαναχτίσει έναν πολιτισμό.
Αλλά δεν είναι μόνον αυτό το αίσθημα
που με κάνει να σκεφθώ ότι η Αγγλία και η Δύση έχουν τα πάντα να κερδίσουν
αν το πρόβλημα της Κύπρου ρυθμιστεί προς την διεύθυνση της Ένωσης.
Οι Άγγλοι συντηρητικοί δεν αντιτάσσονται, στην πραγματικότητα, προς αυτή την διεύθυνση παρά διότι –αφού εγκατέλειψαν την Αίγυπτο
για να κρατήσουν το Σουέζ– δεν θέλουν να χάσουν την πρόσοψη.
Αλλά θα χάσουν πολύ περισσότερα από την πρόσοψη
εάν η διατήρηση –εξ ανάγκης προσωρινή– της σημερινής κατάστασης
πρέπει να πληρωθεί με την δολοφονία ενός παιδιού.
Η εποχή των αυτοκρατοριών τελειώνει,
αυτή των ελευθέρων κοινοτήτων αρχίζει,
στην Δύση τουλάχιστον.
Ας ξέρουμε να το αναγνωρίσουμε
και να διευκολύνουμε αυτό το μεγάλο μέλλον αντί να του συντρίψουμε τον σβέρκο.
Αφού διεξάγονται διαπραγματεύσεις, η βρεττανική κυβέρνηση έχει τελικά
την ευκαιρία να τους δώσει μιαν εποικοδομητική συνέχεια,
απαλλάσσοντας τον νεαρό καταδικασμένο.
Είναι τόσο οι φίλοι της Αγγλίας όσο και του ελληνικού λαού
που της ζητούν να σώσει κατ’ αρχάς τον Μιχάλη Καραολή
και, κατόπιν, να του επιστρέψουν ένα τμήμα
της ιστορίας του των 3.000 ετών.

«ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 17 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό είναι προφανές ότι συνδέεται με τις μεταφράσεις περί Ελλάδος (βλ. «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ», « Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ», «Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ») και, βέβαια, πρέπει να συνδεθεί και με τα άρθρα περί Γερμανίας, περί Τέχνης («ΔΙΑΛΕΞΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ» , «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» και αναφορές σε Άγαλμα Νίκης) , Χριστιανισμού, Αποκαλύψεως και περί Θεών της Γερμανίας. Ο Edgar Quinet (1803-1875) ήταν ιστορικός, καθηγητής στο Κολλέγιο Γαλλίας που δημοσίευσε ιστορικές Μελέτες για την Επανάσταση, για τις Επαφές της Σύγχρονης Ελλάδος με την Αρχαιότητα (βλ. “L’ Esprit Nouveau”). Ίσως να ενώνεται με την κινηματογραφική ταινία “Sierra de Teruel” που αναφέρεται στην εμπειρία της Αποκάλυψης και βασίστηκε στο μυθιστόρημα του André Malraux «L’ Espoir»-«Η Ελπίς» που εστιάζει στην μάχη για την κατάληψη του Alcazar στο Τολέδο της Ισπανίας. Το θέμα συνδέεται με τις μεταφράσεις των Καμύ-Όργουελ ως προς την ελπίδα των φυλακισμένων της Ισπανίας και των προλετάριων.

Όταν μια επανάσταση έχει ήδη ξεσπάσει, τί πρέπει να γίνει για να την καταστείλει κανείς;

Η εμπειρία αποδεικνύει ότι αρχικά πρέπει να την επικροτήσει και ότι ο λαός πρέπει πρώτ’ απ’ όλα να εξυμνηθεί για την γενναιοδωρία, την ανιδιοτέλεια και την μεγαλοψυχία του.

Όταν ο κόσμος αρχίζει να εκδηλώνει την βούλησή του, τότε είναι η ώρα για κάποιον να διατρανώσει από τις κορυφές των κτιρίων πως αν οι αρχηγοί του τολμήσουν να δουν κερδοσκοπικά την νίκη του, αυτό θα ήταν ταπεινωτικό διότι θα έσυρε την νίκη από την λάσπη, πως το μόνο όφελος που θα έπρεπε η ηγεσία του να αντλήσει από την επανάσταση είναι η δόξα ότι αυτή την οδήγησε στην επιτυχία και ότι κάθε είδους εγγυήσεις που θα διεκδικούσε ως θεϊκή εξουσία θα ισοδυναμούσε με ληστεία της ίδιας του της ένδοξης προσπάθειας.

Όμως, από την στιγμή που ο λαός και οι Θεοί που αυτός δοξάζει έχουν μπει σε καταστολή και κοιμηθεί μέσω της άμετρης ευλογίας της αδιαφορίας, ο κάβος που πρέπει να υπερπηδηθεί είναι σαφής. Ο κόσμος πρέπει να αναγκαστεί να αισθανθεί ότι τα όπλα που οι ηγέτες του εξακολουθούν να έχουν στην κατοχή τους αποτελούν ένα σημάδι χάους και ότι οι ταγοί του ή οι Θεοί που τον εξουσιάζουν θα έδιναν το καλό παράδειγμα εάν τα παρέδιδαν σε ορισμένα άτομα που έχουν υποδειχθεί ως διάδοχοι ή σε ορισμένα εξουσιοδοτημένα σώματα ώστε αυτοί να τα φέρουν εν ονόματι του λαού.

Από την στιγμή που ο λαός απογυμνωθεί των όπλων του, το λιοντάρι θα πρέπει να εξακολουθήσει να υμνείται για την καλή του φύση.

Αμέσως μετά, ωστόσο, μπορεί κανείς να υπαινιχθεί ότι η επανάσταση που κάποτε θεωρούνταν τόσο πολύ αγνή δεν ήταν άσπιλη εγκλημάτων, ότι ορισμένοι τρελλοί συνένωσαν τις δυνάμεις τους με τους ήρωες αλλά, ευτυχώς, οι διεφθαρμένοι ήταν ελάχιστοι σε αριθμό.

Την αμέσως επόμενη ημέρα, αυτές οι αλυσίδες πρέπει να αποτιναχθούν. Εάν τίποτε δεν έχει δημιουργήσει αίσθηση έως την στιγμήν αυτή, τότε έχει έρθει η ώρα να ανακοινωθεί ότι η επανάσταση –η οποία στην αρχή όλους τους ξεγέλασε– αποδεικνύεται τελικά ότι δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα μακελειό που το υποκίνησε κατ’ αποκλειστικότητα μια ανάγκη πλιατσικολογίας αλλά –δόξα τω Θεώ– η χώρα δεν έπεσε στα νύχια των πρόστυχων ηγετών της.

Πέραν, όμως, των ακατέργαστων λίθων που μπορεί κανείς να βρει μέσα σε μιαν νίκη δηλητηριασμένη από την λάσπη, όλες οι λεηλασίες, οι φόνοι, οι εμπρησμοί και τα εγκλήματα κάθε είδους παρέχουν μαρτυρία ως προς το τι θα είχε πετύχει η επανάσταση.

Από την ώρα που το θέμα αυτό έχει εμπεδωθεί, η εμπειρία δείχνει ότι δεν μπορεί να επαναληφθεί αρκετά συχνά ως το σημείο εκείνο που ο λαός –τυφλωμένος από την ξαφνική θύελλα των κατηγοριών– καταλήξει να πιστέψει ότι μόλις και που απέφυγε να βυθιστεί περαιτέρω στην άβυσσο του χάους και της εγκληματικότητας.

Αυτή είναι η σωστή στιγμή να εκμεταλλευθεί κανείς και να κερδοσκοπήσει στον πανικό του λαού που οδηγεί στην νάρκωση και να εξαπολύσει μιαν τολμηρή επιδρομή στα μετόπισθεν για να σταματήσει τους νικητές στα χαρακώματά τους.

Αυτή είναι η άποψη του Edgar Quinet εν έτει 1868.

Είναι σαφές ότι ελάχιστες αλλαγές έχουν γίνει έκτοτε στον κόσμον αυτόν.

Οι Έλληνες ιστορικοί μας παραδίδουν ότι όταν οι αριστοκράτες αναλάμβαναν τα καθήκοντά τους σε ορισμένες ελληνικές πολιτείες, απαιτείτο να πάρουν όρκο ότι θα αμαυρώνουν εσσαεί το όνομα του λαού.

Αυτή η αρχή –που βαστά 2000 χρόνια– βασιζόταν σε μεθόδους που περιέγραψε ο Quinet και τις οποίες βλέπουμε σε λειτουργία σήμερα ως μάρτυρες.

Εδώ στην Γαλλία, όμως, εδώ και αιώνες, όρκοι που ποτέ δεν δόθηκαν ωστόσο τηρούνται.

A.C.

«Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το ζήτημα της γλώσσας καθώς και των Θεών της Ελλάδος είναι κεντρικό στο θεατρικό έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και μάλιστα στο «ΠΡΟΟΙΜΙΟ-ΕΞΗΓΗΣΗ» ο συγγραφέας εξηγεί την διαφορά από το μυθιστόρημα «Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ» που συνδέεται τόσο με την Ελλάδα και τα ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ όσο και με την Ισπανία. Βλ. για τα ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ και τα κείμενα «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ», «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ». Το θέμα της αγάπης αναπτύσσεται στο κείμενο με τίτλο «ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΟΥ» ενώ εξειδικεύεται στην μετάφραση του άρθρου «Η ΣΑΡΚΑ» που είναι αφιερωμένο στον René Leynaud. Από εκεί ξεδιπλώνονται αναφορές στους René Char, René Capitant, René Hardy. Οι αναφορές περί Κυβέρνησης και σε σχέση με τους Teitgen-Lacoste αναφέρονται α) στην λειτουργία του κοινού Υπουργείου Πληροφοριών των Όργουελ-Καμύ MINISTRY OF INFORMATION (M.O.I.) με βάση το έργο «1984» και την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14/2/1984 για το Σύνταγμα της Ε.Ε. αλλά και σε σχέση με το Σύνταγμα της Ισπανίας, β) σε σχέση με θεολογικά ζητήματα που αναπτύσσονται στην ενότητα Camus-Mauriac και Gabriel Marcel. Για το θέμα του αξιώματος του Θεού, βλ. την μετάφραση της Σιμόν Βέϊλ «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ».

Υπάρχει ένα είδος συμφωνίας σιωπής ανάμεσα στον κ. Mauriac και εμάς: παρέχουμε ο ένας στον άλλον θέματα προς έκδοση (αυτό είναι κάτι που πιθανόν συνδέεται με το γεγονός ότι αυτό που επαγγέλλεται είναι παρόμοιο με ό,τι κάνουμε εμείς), αν και έχουμε –οπωσδήποτε– διαφορετικό ταμπεραμέντο. Σε αυτό, φυσικά, δεν βλέπουμε τίποτε άλλο παρά μόνον πλεονεκτήματα.

Ο ελεύθερος διάλογος μας επιτρέπει να διορθώνουμε και να φωτίζουμε θέσεις που πολύ συχνά εκφράζονται με βιασύνη. Όλοι μπορούμε να αποκομίζουμε κέρδη από αυτήν την ανταλλαγή ιδεών αλλά το ερώτημα είναι αν από αυτήν μπορούν να ωφεληθούν οι αναγνώστες. Ορισμένοι μας έχουν πει, με καλή βούληση και με απόλυτη σιγουριά, ότι η απάντηση είναι: όχι. Μερικές φορές αμφιβάλλουμε κι εμείς.

Σήμερα, το άρθρο του κ. Mauriac στην Κυριακάτικη Figaro έχει ελκύσει σε ένα αξιοσημείωτο πακέτο αλληλογραφίας για γράμματα που αφορά την Αντίσταση.

Πρέπει, άρα, να εξηγήσουμε την θέση μας.

Ο κ. Mauriac μας κατηγορεί που είπαμε ότι βρίσκεται καθ’ οδόν μια επίθεση κατά της Αντίστασης και που υποστηρίξαμε ότι κομμάτι αυτής της επίθεσης αποτελούν τα μέτρα που έλαβαν 2 υπουργοί της κυβέρνησής μας.

Κατά την άποψήν του αυτή, δεν θα έπρεπε να ασκούμε κριτική προς υπουργούς που επελέγησαν από τις τάξεις της Αντίστασης. Εξ αντιθέσεως, εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει. Στην πραγματικότητα, το κρίσιμο σημείο είναι ακριβώς ότι εμείς είμαστε σε θέση να ασκούμε κριτική και όχι να εκτοξεύουμε κατηγορίες όπως πρεσβεύει ο κ. Mauriac.

Πιστέψτε μας: δεν θα υποκύψουμε ποτέ σε υπαινιγμούς. Αν φθάσουμε ποτέ στο συμπέρασμα ότι ο κ. Teitgen και ο κ. Lacoste έχουν τοξινωθεί τόσο πολύ από την δύναμη που έστρεψαν την πλάτη τους στους συντρόφους τους στην Αντίσταση, θα το γράψουμε συλλαβή-συλλαβή για να το δουν όλοι. Δεν το γράφουμε, όμως, διότι δεν το πιστεύουμε.

Οπότε, ο κ. Mauriac θα πρέπει να αποφεύγει να βάζει λέξεις στο στόμα μας.

Παραμένει και σήμερα, όμως, δυνατό για τους υπουργούς που προέρχονται από την Αντίσταση να παίρνουν μέτρα που υπονομεύουν την προσπάθεια ανοικοδόμησης που έχει αναλάβει η Αντίσταση.

Ο κ. Mauriac δεν μπορεί να μην έχει γνώση του γεγονότος ότι τα υπουργεία είναι γεμάτα ανθρώπους των οποίων η μοναδική σχέση με την Δημοκρατία είναι οι φάκελλοι που έχουν αναλάβει. Είναι οι άνθρωποι που ο δρόμος τους μπλοκάρεται από την Αντίσταση και τον Τύπο της.

Ύστερα από ένα προσεκτικό ζύγιασμα των πραγμάτων, αποφασίσαμε να αποκηρύξουμε αυτήν την κατάσταση πραγμάτων.

Σε κάθε περίπτωση, οι κ.κ. Teitgen και Lacoste δεν θα τρομάξουν από την σκληρή γλώσσα. Την έχουν ακούσει και προηγουμένως.

Η γνώση ότι αυτά τα σκληρά λόγια εκστομίζονται από τους ίδιους τους συντρόφους τους μπορεί, όμως, να τους παρέχει τροφή για σκέψη.

Ένας υπουργός δεν μπορεί να είναι παντού. Δεν μπορεί να φαντάζεται ή όντως να βλέπει όλα όσα συμβαίνουν την ώρα που αυτός λειτουργεί στην υπηρεσία του –και, ορισμένες φορές, μπορεί απλώς να υπογράφει ένα ντοκουμέντο ή έγγραφο που βρίσκεται μπροστά του. Είναι, λοιπόν, καλύτερα να του πει κάποιος ότι δεν έπρεπε να υπογράψει.

Η συντροφικότητα στην Αντίσταση δεν ήταν ένα ζήτημα αμοιβαίου θαυμασμού.

Είχε περισσότερο σχέση με ό,τι ο ίδιος ο κ. Mauriac περιέγραψε ως «διάφανη αγάπη». Και μιλά την γλώσσα της διάφανης αγάπης –που είναι η γλώσσα της αλήθειας.

Εν τούτοις, είναι σημαντικό να ληφθεί η σημείωση ότι το ζητούμενο είναι ακόμα ευρύτερο. Για να τεθεί απλά, η διαφορά ανάμεσα σε μας και τον κ. Mauriac είναι ότι αυτός πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει καλό έργο στην ενημερωτική πλευρά των εσωτερικών της κατ’ οίκον θεμάτων –κι εμείς όχι.

Θα υπενθυμίζαμε απλώς στον αντίπαλό μας ότι από πλευράς ενημερωτικής πολιτικής –υπό ορισμένες συνθήκες– το να μην τα πας αρκετά καλά σε αφήνει ευπρόσβλητο στην πιθανότητα να πάει καλύτερα κάποιος άλλος μιαν ημέρα.

ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΜΑΣ.

Για να το πούμε μια κι έξω, αν η Γαλλία μπορεί –χάρη σε μιαν ενεργητική και οξυδερκή πολιτική– να αποφύγει το ενδεχόμενο να οδηγηθεί σε Κομμούνα, ο κ. Mauriac θα συμφωνούσε μαζί μας ότι αυτή η συγκεκριμένη πολιτική θα ήταν για το καλό.

Εάν επρόκειτο, μάλιστα, να εξετάσει τις τρέχουσες κρίσεις στην Ευρώπη κι αν ειδικότερα επρόκειτο να σκεφτεί την Ελλάδα, θα αναγνώριζε την ύπαρξη σ’ αυτήν την απειλή προς την οποία επιτιθέμεθα.

Ας σταθμίσει αυτό το ακλόνητο γεγονός: χθες, αγωνιστές αντιστασιακοί εκτελέστηκαν στην Αθήνα επειδή διαμαρτυρήθηκαν κατά της κυβέρνησης που ανακηρύχθηκε από την Απελευθέρωση.

Δεν τα είχαν θυσιάσει όλα (και μάλιστα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα) για να έχουν ένα τόσο σκανδαλώδες τέλος. Πόσο πιο αξιοζήλευτη θα τους φαινόταν η μοίρα των συντρόφων τους που σκοτώθηκαν επί της Κατοχής –διότι εκείνοι τουλάχιστον δεν πέθαναν από τα χέρια των φίλων τους.

Ελπίζουμε ότι τώρα ο κ. Mauriac μας καταλαβαίνει καλύτερα.

Όταν αναλαμβάνουμε την υπεράσπιση των ανδρών της Αντίστασης, θα ήταν λάθος να πιστεύει –όπως νομίζουν μερικοί από τους ανταποκριτές μας– ότι το κάνουμε από μιαν υπερβάλλουσαν ιδέα για τις αρετές και τα δικαιώματά τους.

Υπάρχει αντίσταση και Αντίσταση.

Γνωρίζουμε ότι οποιοσδήποτε μπορεί να εκμεταλλευθεί σήμερα το γεγονός ότι η Αντίσταση διεξαγόταν υπό συνθήκες μυστικότητας για να εγείρει αξιώσεις σε έναν εντυπωσιακόν τίτλο και να επιδιώξει μιαν δουλειά.

Ξέρουμε, άλλωστε, ότι αυτοί που έχουν τις καλύτερες θέσεις δεν είναι πάντοτε οι πιο άξιοι.

Αυτός όμως είναι ο κόσμος.

Και η μετριότητα έχει τα δικαιώματά της – και στην μετριότητα πρέπει να αναγνωρίζονται δικαιώματα.

Άλλωστε, είναι αλήθεια ότι δεν ήταν όλοι οι αντιστασιακοί ήρωες ή άγιοι.

Είναι λόγος αυτός να καταδικάζονται όλα όσα έκαναν ή να υπερβάλονται τα ελλείμματα και τα λάθη τους;

Ξέρουμε ότι ο κ. Μauriac δεν θα έχει αυτήν την γνώμη.

Να γιατί υπερασπιζόμαστε την Αντίσταση –όχι για ό,τι έκανε (κάτι το οποίο ήταν φυσικό) αλλά ΓΙΑ Ο,ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ (κάτι το οποίο μας εκπλήττει ως δίκαιο και καλό).

Αυτό είναι που θέλουμε να διαφυλάξουμε, επειδή αυτό είναι που θα προστατεύσει την Γαλλία από τις χειρότερες κι απροσδόκητες περιπέτειες.

Αυτό μας κάνει τόσο τολμηρούς ώστε να ασκούμε κριτική.

Τί αξίζουν λίγες σκληρές λέξεις αν κάποιαν ημέρα αποτρέψουν να χυθεί πολύτιμο κι αθώο αίμα;

Το νεανικό πρόσωπο της Γαλλίας –περί του οποίου μίλησε με τόσον κατάλληλο συναισθηματισμό ο κ. Mauriac– είναι αυτό που κι εμείς γνωρίζουμε καλά: ας μην υπάρχει καμία αμφιβολία περί αυτού.

Η αλήθεια είναι ότι, προκειμένου να συγκρατήσουμε την Γαλλία από την βύθιση στο χάος και να την προστατεύσουμε από πλήγματα που δεν θα μπορούν να θεραπευτούν, πρέπει τώρα να κάνουμε έκκληση προς αυτήν την ευφυΐα και αυστηρή σοβαρότητα που θα καταστήσει για πολλά χρόνια στο μέλλον αξιοσέβαστο το πρόσωπο αυτό.

«Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή

1. Το θεμελιώδες αυτό κείμενο συνδέεται με όλες τις μεταφράσεις Καμύ για Συνταγματικά ζητήματα Δημοκρατίας και, ιδίως, με τον κύκλο περί Αντίστασης και περί Ελλάδος (βλ. «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ», «Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» και περί Ευρώπης («Το φως της επανάστασης στην Ευρώπη», «Συντριπτική νίκη για την ημέρα της Ευρώπης», «Κρίση και Αντίσταση στην έδρα της Ευρώπης».

2. Πρέπει να συνδεθεί και με τα αντίστοιχα για Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία και κυρίως με τα άρθρα περί Τύπου, Τέχνης («ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ» , «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ», «ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ», Χριστιανισμού, Αποκαλύψεως. 3. Πρέπει, να συνδυαστεί και με τις αναφορές στα κείμενα «ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ» και «ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΣΤΗΝ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ» στους Τζωρτζ Όργουελ και Άντρες Νυν καθώς και με το έργο του Edgar Quinet και την μετάφραση της Σιμόν Βέϊλ «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ». 4. Η εξόριστη κυβέρνηση της Ελλάδος σχηματίστηκε στο Κάϊρο τον Μάϊο 1944. Μετά την Απελευθέρωση των Αθηνών τον Οκτώβριο 1944, η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου επιχείρησε με την συνδρομή του Τσώρτσιλ να αφοπλίσει την αριστερή πτέρυγα της Αντίστασης που την απέρριπτε. Το θέμα συνδέεται και με την κατοχή των Αθηνών από τον Χίτλερ, της Γερμανίας από τον Άλμπερ Σπεερ και της Σμύρνης από τον Βενιζέλο. Και, φυσικά, με όλα τα έργα τέχνης στο Μόναχο. 5. Είναι εντυπωσιακός ο παραλληλισμός των γεγονότων αυτών –ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΩΝ– με την διαμάχη του εξόριστου Michel Riquet με τον πρωθυπουργό της Γαλλίας Paul Ramadier για θρησκευτικά ζητήματα που εγείρει η Αντίσταση καθώς και με την σύγκρουση Camus με τον François Mauriac (βλ. σχετική ενότητα).

Ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων, ο κ. Τσώρτσιλ ανέπτυξε χθες τις απόψεις του για το ζήτημα της Ελλάδος.

Οι υποβάλοντες τις ερωτήσεις προς αυτόν του επεσήμαναν ότι η Βρεττανική παρέμβαση δεν ήταν δικαιολογημένη ούτε από πλευράς στρατηγικής ούτε από πλευράς συμφερόντων συνταγματικής νομιμότητας.

Οι Βρεττανικές γραμμές ανεφοδιασμού στρατευμάτων δεν περνούν καν –αυτή είναι η αλήθεια– από την Αθήνα ενώ η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν είχε εκλεγεί με κανονικές διαδικασίες ψηφοφορίας.

Ο κ. Τσώρτσιλ απήντησε στις κατηγορίες αυτές με την ρητή και κατηγορηματική διαβεβαίωση ορισμένων αρχών.

Δήλωσε ότι το δικαίωμα στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν μπορούσε να χορηγηθεί σε «συμμορίες αρματωμένες με όπλα φονικά που εισβάλλουν σε μεγάλες πόλεις και αξιώνουν να καταργήσουν τον νόμο».

Επίσης, αναφέρθηκε στις προθέσεις της Αντίστασης να κυβερνήσει την χώρα.

Ο λόγος του ήταν θερμός και σαφέστατος. Για να το θέσουμε εντός ενός πλαισίου, θα επεσήμαινε κανείς ότι η ομιλία αυτή αποσκοπούσει κυρίως προς τους Αμερικανούς αξιωματούχους που έχουν κάνει σαφή κι αυτοί την έχθρα τους απέναντι στην Βρεττανική παρεμβατική πολιτική στην Ευρώπη.

Ωστόσο, οι αρχές που έθεσε ο κ. Τσώρτσιλ είναι εφαρμοστές σε όλην την Ευρώπη.

Πρέπει να τις εξετάσουμε προσεκτικά.

Ας ξεκινήσουμε λέγοντας ότι δεν είναι άνευ δισταγμού που εκδηλώνουμε την διαφωνία μας με έναν άνθρωπο ο οποίος, επί 4 έτη, έψαχνε νε βρει τις λέξεις που εκατομμύρια καταπιεσμένοι λαοί περίμεναν να ακούσουν.

Διακυβεύεται, όμως, το μέλλον της Ευρώπης –και η Ιστορία του αύριο θα εξαρτηθεί από τις αρχές που υϊοθετούν οι δημοκρατικές χώρες σήμερα.

Εάν οι αναφορές του κ. Τσώρτσιλ ως προς το κράτος των γεγονότων ήταν σωστές, μεγάλο τμήμα της επιχειρηματολογίας του θα έπειθε: αμφιβάλλουμε, όμως, ότι η πραγματικότητα είναι όπως την διατυπώνει.

Μίλησε εν ονόματι μιας δημοκρατίας λειτουργικής, μια χώρα χωρίς συγκρούσεις ή διαμάχες, σε έναν κόσμο χωρίς άμεσα προβλήματα. Για πρώτη φορά, ίσως, δεν αναφέρθηκε σε μιαν ήπειρο ερημωμένη, μετά από 4 χρόνια πείνας και διχόνοιας, μιαν ήπειρο που φέρει στίγματα που μπορεί κανείς να την αγγίξει με εξαιρετική έννοια.

Είναι βέβαιο ότι οι άνδρες της Αντίστασης δεν έχουν κερδίσει το δικαίωμα να πράττουν όπως τους ευχαριστεί. Αν τους πει, όμως, κανείς ότι πρέπει να περιμένουν κατ’ οίκον για όποιαν ανταμοιβή ευαρεστηθεί να εκτιμήσει σοφή η κυβέρνηση για να τους απονείμει, ε –αυτό ισοδυναμεί με το να καταπιούν ένα πικρό χάπι.

Δεν έχουν ανάγκη ανταμοιβής∙ η μόνη τους ανάγκη είναι η δικαιοσύνη –και αυτό, πράγματι, είναι που πρέπει το κράτος να τους αποδώσει.

Αυτό, όμως, μπορεί να το κάνει μόνον εάν έχει μιαν καθαρή ιδέα για το τι είναι δικαιοσύνη.

Ο Βρεττανικός στρατός πυροβόλησε Έλληνες πολίτες και δολοφόνησε ανθρώπους που μόλις χθες ήταν σύμμαχοί του. Ο κ. Τσώρτσιλ δήλωσε ότι αυτό θα συνεχιστεί. Ίσως να πείθει κάτι που περιέχει εντός της αυτή η εμμονή και αποφασιστικότητα αλλά θα ελπίζαμε ότι η μοίρα και το πεπρωμένο της Ευρώπης θα μπορούσε να κριθεί με έναν τρόπο λιγότερο κατηγορηματικό και ρητό, λιγότερο της «μοδός», ώστε να εξεταστεί το όλο ζήτημα με περισσότερη πρόνοια.

Ο κόσμος μιλά για «κομμουνισμό» και για «λαϊκή οργή». Έχουμε ελάχιστη πληροφόρηση για την κατάσταση ώστε να θέσουμε τις πλέον ζοφερές της πλευρές σε δημόσιο διάλογο. Ξέρουμε, ωστόσο, πόσο εύκολο μπορεί να είναι –υπό παρόμοιες συνθήκες– να μας καλεί ο κόσμος «τρομοκράτες» ή «κομμουνιστές» και να φέρεται αναλόγως. Ξέροντάς το αυτό, μπορούμε να φανταστούμε την κατάσταση του εξεγερμένου λαού της Ελλάδος πιο εύκολα σε σχέση με τον κ. Τσώρτσιλ.

Τα έθνη της Ευρώπης ζητούν μιαν κοινωνική τάξη που υπολογίζει πλήρως τα μαρτύριά τους στο παρελθόν. Οι αξιώσεις τους είναι σε αναλογία με τις δυστυχίες τους. Ο λαός της Ελλάδος έχει υποφέρει επί μακρότερον χρόνο και με μεγαλύτερη βαρβαρότητα από άλλους την προηγούμενη 4ετία.

Η αντίληψη ότι θα ικανοποιηθούν οι Θεοί της Ελλάδος μετά από τον διορισμό ενός υπουργού παρά τω Βασιλεί την στιγμή που αυτός ο Βασιλεύς τοποθετείται από δύο δικτάτορες και με μέτρα που σκοπεύουν στον αφοπλισμό της αντίστασης και στην διατήρηση των στρατευμάτων που ίδρυσε η ελληνική δικτατορία είναι ηλίθια.

Αν αυτό είναι δύσκολο να το καταλάβουν ορισμένοι, υπάρχει επίσης το γεγονός ότι αξίζει να ληφθεί υπ’ όψιν, συνημμένα, η σημασία που έχουν οι απαιτήσεις ενός λαού που την οδύνη του προκάλεσε μόνον η περηφάνεια του και την ξεπέρασε.

Το μόνο που ζητάμε είναι να μην αντιμετωπιστεί με ελαφρότητα η ουσιώδης ύλη του θέματος και να μην γίνει δεκτό με περιφρόνηση και σφαίρες η αγωνιώδης κραυγή που υψώνεται στην Ευρώπη.

Όσον αφορά την δημοκρατία, ίσως έχει έρθει η ώρα να την συζητήσουμε με τον κατάλληλον τρόπο: διότι το καθεστώς που αντάμοιψε τον Λαβάλ και έδωσε δύναμη σε μιαν οικογένεια όπως οι Scheiders δεν είναι περισσότερο αντιπροσωπευτικό της δημοκρατίας σε σύγκριση με τις αρματωμένες συμμορίες για τις οποίες μιλά ο κ. Τσώρτσιλ.

Σε κάθε περίπτωση, το κύριο σημείο δεν είναι να επιλεγεί η μία ή η άλλη μορφή δημοκρατίας.

Είναι, μάλλον –για όσους κυβερνούν τον κόσμο σήμερα– να προσαρμόσουν τις μεθόδους τους στις αγωνίες των λαών τους.

Ο κ. Τσώρτσιλ έχει διατρανώσει ότι ήθελε να εγγυηθεί την τάξη πριν αλλάξει την κυβέρνηση της Ελλάδος.

Ο κ. Cocks, που τον προκάλεσε ευθέως, του πρότεινε να αποσυρθούν πρώτα τα Βρεττανικά στρατεύματα από την Αθήνα και μετά να σταλεί ένας Βρεττανός υπουργός ως απεσταλμένος για να συναντήσει τους εκπροσώπους των κομμάτων.

Η διαφορά μεθόδου είναι αφ’ εαυτής διδακτική.

Πιστεύουμε ότι αληθινή δημοκρατία σημαίνει να μην επιτρέπεται στα όπλα να μιλούν πριν μιλήσει ο κόσμος.

Η τάξη αυτή δεν είναι η σωστή, υπό όποιαν έννοια κι αν χρησιμοποιείται η λέξη.

«ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 29 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνδυασμό με το σύνολο του έργου του συγγραφέα περί Επανάστασης και Αντίστασης αλλά το βασικό νήμα πρέπει να συνδέεται με τις μεταφράσεις με τίτλο: «ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», «Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ», «ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ», «ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ», «ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ», «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ», «Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» και «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ».

Αποκλειστικά τώρα μόλις ελεύθερη, η Ευρώπη κλυδωνίζεται: Βέλγιο, Ιταλία, Πολωνία και ακόμα-ακόμα (σε μικρότερη ένταση) και η Ελλάδα

Βρίσκουν τον εαυτό τους σήμερα πρόσωπο με πρόσωπο απέναντι σε προβλήματα που φαίνεται πως είναι πέραν των ικανοτήτων τους να τα λύσουν μόνες.

Κι αν ακόμα μπορούσαν, δεν θα τους επιτρεπόταν.

Οι κατ’ οίκον πολιτικές των κυβερνήσεων αυτών έχουν τόσο μεγάλην επιρροή στην διεξαγωγή του πολέμου που οι εμπόλεμες δυνάμεις δεν γίνεται να μην ενδιαφερθούν για χάρη τους.

Γιατί να κλείνουμε τα μάτια μας;

Η ανώτατη διοίκηση των Αγγλικών δυνάμεων σχεδιάζει να αναλάβει δράση κατά της Αντίστασης στο Βέλγιο. Η Αγγλία ανέπτυξε επί χάρτου προϋποθέσεις για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης στην Ιταλία. Ρωσσία και Μεγ. Βρεττανία παρεμβαίνουν στις υποθέσεις της Πολωνίας, την οποία οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν στο πεπρωμένο της.

Επομένως, ας πούμε ανοιχτά ότι αυτά τα έθνη δεν είναι ακόμα κυρίαρχα (αν και θα έπρεπε να προσθέσουμε ότι αυτό το καθεστώς των πραγμάτων είναι προσωρινό). Η καθυπόταξή τους νομιμοποιείται από το κράτος πολέμου –δουλεία να το καλέσουμε δεν θα εξυπηρετούσε σε τίποτα.

Όταν βλέπουμε υπό το αμείλικτο αυτό φως

το πρόβλημα, γινόμαστε περισσότερο έτοιμοι να μάθουμε από αυτό.

Διότι, εν τέλει, όλες οι Ευρωπαϊκές κρίσεις είναι όμοιες.

Όταν αποκτά την ισχύ και πάλι η παλαιά κυβερνητική τάξη,

η Ευρώπη αποτυγχάνει να προσαρμόσει τις πολιτικές της σε συμφωνία με τους λαϊκούς πόθους και επιδιώξεις, που γεννώνται από την δυστυχία και την καταπίεση. Ωστόσο, η παλαιά κυβερνητική τάξη απολαμβάνει της στηρίξεως της Συμμαχικής διοίκησης.

Για να το πούμε ,με συνοπτικές διαδικασίες, αυτό στο οποίο γινόμαστε μάρτυρες σε άλλες χώρες είναι μια υποκρυπτόμενη σύγκρουση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Αντίστασης και του στρατού της απελευθέρωσης.

Θα φαινόταν φοβερό να το γράφουμε αλλά είναι η αλήθεια.

Ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο, λοιπόν;

Είναι, ασφαλώς, δυνατόν να πει κανείς ότι η Αντίσταση βιάστηκε υπερβολικά, ότι ο πόλεμος έχει τους δικούς του κανόνες και ότι πρέπει να τελειώσει πριν αναληφθεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων: Αυτό ισχύει.

Όμως, τα προβλήματα που έχει εγείρει η απελευθέρωση της κάθε χώρας δεν μπορούν να περιμένουν και, άλλωστε, αυτά είναι τα προβλήματα που ρίχνουν λάδι στην διένεξη. Οι άνθρωποι χρειάζονται τροφή άμεσα και ο κόσμος χρειάζεται δικαιοσύνη τώρα.

Το δίλημμα για την Γαλλία και για όλην την Ευρώπη είναι πώς θα υποχρεωθεί να αγωνιστεί στον πόλεμο και να πραγματοποιήσει –κατά τον ίδιον χρόνο, ταυτόχρονα– μιαν επανάσταση.

Το όλο πρόβλημα είναι πώς θα πετύχει με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.

Αυτοί που έχουν την ευθύνη διεύθυνσης και καθοδήγησης του κόσμου δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουν ότι αυτός ο πόλεμος δεν είναι πόλεμος κατάκτησης ή πόλεμος δόξας.

Είναι ένας Ευρωπαϊκός σπασμός ωδίνης που ανυψώνει κοινωνικά και στρατηγικά προβλήματα.

Όποιος ζητά την ελευθερία, απαιτεί εξίσου και την δικαιοσύνη.

Κατά την διάρκεια της 4εταίσς στην οποία η ελευθερία υπήρξε ο αποκλειστικός άρτος τροφής των πεινασμένων, η έκκλησή τους για δικαιοσύνη ηύξανε με γοργό βήμα. Η Ευρώπη έχει εξαντλήσει τα αποθέματά της σε υπομονή. Ως εκ τούτου, η Ευρώπη πρέπει να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με βάση την κατάσταση στην οποία τώρα βρίσκεται∙ η εξουθένωση και ο ευερεθισμός της πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν και ο πιο σίγουρος τρόπος για να αυξηθεί η ανυπομονησία της είναι να αποτινάξει από τον λαιμό της ανθρώπους και μεθόδους που έχουν πιαστεί πάνω της και που δεν θέλει πια να ανήκουν με κανένα μέλος τους σ’ αυτήν.

Οι φυσιοθεραπευτές του καιρού της ειρήνης δεν μπορούν να γιατρέψουν τις ασχήμιες και τις ασθένειες του πολέμου.

Η νίκη είναι ο πρωταρχικός αλλά όχι ο μοναδικός σκοπός. Και η νίκη άνευ της δικαιοσύνης θα έπληττε όλα αυτά τα έθνη και θα τα άφηνε εμβρόντητα ως ένα τεράστιο αστείο –ανέκδοτο.

Είναι ίσως παρήγορο να νομίζουμε ότι η Γαλλία έχει ως εδώ τώρα αποφύγει αυτές τις άνευ λόγου δυσκολίες. Θα ήταν, όμως, επικίνδυνο για όλους μας να αφεθούμε να αποκοιμηθούμε.

Η Γαλλία είναι κυρίαρχη επειδή δίνει αγώνα. Τα υπόλοιπα έθνη της μιλούν ως ίση επειδή Γάλλοι πεθαίνουν κάθε μέρα για να κερδίζουν πρόδηλες νίκες.

Αυτό μας επιτρέπει να λύνουμε, καθώς βλέπουμε, τα προβλήματα.

Και πάλι –τα προβλήματα εξακολουθούν να μην λύνονται, η κοινωνική δικαιοσύνη συνεχίζει να μην επιτυγχάνεται και μπορούμε νε προσβλέπουμε ανυπόμονα σε μελλοντικές απογοητεύσεις πλήν εάν αντλήσουμε τα κατάλληλα μαθήματα από τις κρίσεις που διαλύουν τις άλλες χώρες.

Η Ευρωπαϊκή Αντίσταση εκφράζει –ορισμένες φορές ατόπως κι απρεπώς, σίγουρα– τις ελπίδες και απαιτήσεις των λαών της Ευρώπης. Σήμερα οι αξιώσεις αυτές παραγκωνίζονται για λόγους στρατιωτικής στρατηγικής.

Εφόσον εμείς δεν είμαστε υποκείμενα υπήκοα στην ίδια δουλεία όπως άλλα έθνη, ας επιχειρήσουμε –εν τούτοις– να αποδείξουμε ότι τα αξιώματά μας δεν είναι συγκρουόμενα για λόγους άλλους παρά μόνο στρατηγικούς.

Το προνόμιο που έχουμε αποκτήσει μας επιβάλλει ένα σημαντικό καθήκον: να δώσουμε μορφή στις ελπίδες όλων των ανυπόμονων για ελευθερία λαών και –κάνοντάς το– να θέσουμε ένα πρότυπο.


 "Η ΚΡΙΣΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ" - Αλμπέρ Καμύ, μετάφραση Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
ALBERT CAMUS
«L’ Informazione bibliographica”
1946
Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
Copyright© Christos P. Papachristopoulos 2004

Σημείωμα του μεταφραστή
Αυτή η διάλεξη του Αλμπέρ Καμύ έγινε στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης
και πρέπει να ερμηνευθεί σε σχέση με την διάλεξή του στην Στοκχόλμη το 1957
όπου περιέχεται τμήμα του δοκιμίου «Περί Μουσικής» του 1932 και, ακόμα, σε συμφωνία
α) με το άρθρο «ΜΝΗΜΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ, ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ»,
β)την διπλωματική του μελέτη «Χριστιανική Μεταφυσική και Νεοπλατωνισμός» το 1935
γ) το «ΔΟΚΙΜΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» το 1957.


1. Πιστεύω ότι η γενιά μας είναι μια γενιά «ενδιαφέρουσα».
Να γιατί σκέφθηκα πως θα ήταν κάτι το ιδιαιτέρως διδακτικό εάν σας μιλήσω
όχι εν ονόματί μου αλλά εν ονόματι ενός ορισμένου αριθμού Γάλλων που είναι σήμερα
30 ετών και οι οποίοι διαμορφώθηκαν διανοητικά και συναισθηματικά
σε εκείνα τα τρομερά χρόνια κατά την διάρκεια
των οποίων –παρομοίως όπως και η χώρα τους–
αισθάνονταν ντροπή και, άρα, διδάσκονταν να εξεγείρονται.
Ναι, είναι πράγματι αυτή μια γενιά «ενδιαφέρουσα»,
πρωτίστως επειδή –ενώπιον του κόσμου του παραλόγου
που οι γονείς της είχαν προετοιμάσει–
δεν πίστεψε σε τίποτε και έζησε
σε μια κατάσταση εξέγερσης.
Η λογοτεχνία της εποχής τους ήταν εξεγερμένη
εναντίον της ευκρίνειας, της ιστόρησης και της ίδιας της εκφράσεως του λόγου.
Η ζωγραφική αρνούνταν το υποκείμενο, την πραγματικότητα, ακόμα και την αρμονία.
Η μουσική αρνούνταν την μελωδία.
Και η φιλοσοφία δίδασκε πως δεν υπήρχε άλλη αλήθεια πέρα από την φαινομενική,
ότι ήταν δυνατό να υπάρχουν ο μίστερ Σμιθ, ο μεσιέ Ντιράν και ο χερ Φόγκελ
αλλά χωρίς να υπάρχει τίποτε το κοινό
εν μέσω αυτών των τριών ειδικών φαινομένων.
Η ηθική στάση αυτής της γενιάς υπήρξε ακόμα πιο ρητή:
θεωρούσαν τον εθνικισμό μια πραγματικότητα ήδη ξεπερασμένη,
θεωρούσαν την θρησκεία ως μιαν εξορία
και 25 χρόνια διεθνούς πολιτικής τους είχαν οδηγήσει να αμφιβάλουν για κάθε καθαρότητα,
να σκέφτονται ότι κανείς δεν είχε άδικο –αφού ο καθένας μπορούσε να έχει δίκαιο.
Και η παραδοσιακή ηθική της κοινωνίας μας ήταν και την εποχή εκείνη παρόμοια
όπως μας φαίνεται και σήμερα: μια τερατώδης υποκρισία.
Περάσαμε, άρα, στην άρνηση.
Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον, φυσικά!
Σε άλλες ιστορικές εποχές είχαν περάσει –σε άλλες χώρες– μέσα από αυτήν την εμπειρία και άλλες γενιές.
Το νέο, ωστόσο, ήταν ότι αυτή την φορά οι άνθρωποι, αποξενωμένοι από κάθε αξία, θα έπρεπε να προσαρμοστούν στις πραγματικότητες της δολοφονίας και του τρόμου.
Στο σημείο αυτό, τους πέρασε από τον νου η σκέψη ότι θα ήταν δυνατό να υπάρχει
μια κρίσις του ανθρώπου –και αυτό διότι υποχρεώθηκαν να ζήσουν
την πιο σπαραχτική αντίφαση: Θα πήγαιναν στον πόλεμο όπως πάει κανείς στην κόλαση…
αν είναι αλήθεια ότι η κόλαση είναι η άρνηση των πάντων.
Δεν αγαπούσαν ούτε τον πόλεμο ούτε την βία
αλλά χρειάστηκε να δεχτούν τον πόλεμο και να ασκήσουν βία.
Ένιωθαν μίσος μόνο για χάρη του μίσους.

2. Ναι, υπάρχει μια κρίσις του ανθρώπου
εάν ο θάνατος ή το μαρτύριο μιας ανθρώπινης ύπαρξης
στον κόσμο μας
μπορούν να αντιμετωπίζονται με συναίσθημα αδιαφορίας, με φιλικό ενδιαφέρον
ή πειραματική περιέργεια ή χωρίς να προκαλείται καμιά αντίδραση.
Ναι, υπάρχει μια κρίσις του ανθρώπου
εάν η δολοφονία ενός ανθρώπου είναι δυνατό να αντιμετωπίζεται
χωρίς τον τρόμο και την ντροπή που θα έπρεπε να προκαλεί,
εάν η ανθρώπινη οδύνη γίνεται δεκτή σαν ένα έργο απλώς πληκτικό
και εξομοιώνεται με προβλήματα όπως η εξασφάλιση προμηθειών
ή η ανάγκη να σταθεί κανείς σε μιαν ουρά για να λάβει λίγο βούτυρο.
Είναι πολύ απλό να προσπεράσουμε το πρόβλημα, κατηγορώντας τον Χίτλερ,
και να πούμε ότι τώρα που το φίδι συνετρίβη εξαφανίστηκε και το δηλητήριό του.
Διότι ξέρουμε πολύ καλά ότι το δηλητήριο δεν εξαφανίστηκε,
ότι όλοι το φέρουμε μέσα στην καρδιά μας και ότι αυτό φαίνεται
από το μίσος που παραμένει στις μεθόδους με τις οποίες συνεχίζουν να μάχονται
έθνη, κόμματα και άτομα.
Πίστευα πάντοτε ότι ένα έθνος είναι υπεύθυνο για τους προδότες του
–όπως και για τους ήρωές του.
Το ίδιο ισχύει και για τους πολιτισμούς! Και ιδίως ο πολιτισμός του λευκού ανθρώπου
είναι οπωσδήποτε υπεύθυνος τόσο για τις διαστροφές του όσο και για τις δόξες του.
Από την άποψη αυτή, είμαστε όλοι υπεύθυνοι για τον χιτλερισμό
και θα έπρεπε να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε κι εμείς
τα γενικά αίτια αυτού του αποκρουστικού λοιμού
που παραμόρφωσε την όψη της Ευρώπης.

3. Ο άνθρωπος στην Ευρώπη σήμερα
αισθάνεται μόνο μοναξιά και σιωπή διότι δεν μπορεί να επικοινωνεί
με τους άλλους ανθρώπους με βάση αξίες από κοινού.
Και επειδή δεν αισθάνεται πλέον ότι έχει την ασφάλεια του σεβασμού για τον άνθρωπο
–έναν σεβασμό που να στηρίζεται στις ανθρώπινες αξίες–
η μοναδική εναλλακτική του λύση είναι εάν στην μάχη θα είναι ο δήμιος ή το θύμα.
Αυτό είναι που διδάχθηκε η γενιά μου
και αυτή είναι η κρίσις ενώπιον της οποίας βρέθηκε και συνεχίζει να βρίσκεται.
Υποχρεωθήκαμε την κρίση αυτή να την αντιμετωπίσουμε
κάνοντας χρήση οποιασδήποτε αξίας κατάφερνε να μας κινητοποιεί,
δηλαδή με καμιά απολύτως αξία –εκτός από εκείνη που πηγάζει
από την συνείδηση του παραλόγου μέσα στο οποίο ζούμε.
Υποχρεωθήκαμε, άρα, να πολεμήσουμε αντιμετωπίζοντας τον τρόμο
δίχως παρηγόριες και βεβαιότητες.
Το μόνο που ξέραμε ήταν πως δεν μπορούσαμε να υποχωρήσουμε
στην κτηνώδη ισχύ που κατέκτησε κάθε γωνιά της Ευρώπης.
Ταυτόχρονα, δεν ξέραμε, στην κατάσταση στην οποία βρισκομασταν,
πώς να δικαιολογήσουμε αυτό το χρέος μας.
Και, επιπλέον, οι πιο συνετοί από εμάς αισθάνονταν
ότι δεν βρίσκουν καμιά αρχή συνειδήσεως
ώστε να αντισταθούν στην τρομοκρατία και να αρνηθούν τον φόνο ως μέσο.
Διότι αν κανένας δεν πιστεύει σε τίποτα, αν τίποτα δεν υπάρχει
που να δίδει ένα νόημα και σε τίποτα δεν καταφέρνουμε να βρούμε μιαν αξία,
τότε όλα επιτρέπονται
και τίποτε απολύτως δεν έχει σημασία!
Και τότε, δεν υπάρχει ούτε Καλό ούτε Κακό
–και, άρα, ο Χίτλερ δεν είχε ούτε δίκαιο ούτε άδικο.
Υπάρχει, κατ’ επέκτασιν, αυτός που στέλνει εκατομμύρια αθώους στα κρεματόρια
και υπάρχει κι ο άλλος που αφοσιώνεται στην θεραπεία των ασθενών.
Υπάρχει κάποιος που με το ένα του χέρι κομματιάζει αυτιά
και με το άλλο καταπραῢνει τον πόνο.
Υπάρχει αυτός που μοιράζεται τον οίκο του με τους μάρτυρες.
Υπάρχει αυτός που τιμά τους νεκρούς και αυτός που τους μεταχειρίζεται σαν σκουπίδια.
Έχουν όλες αυτές οι συμπεριφορές την ίδια αξία.
Και, εφόσον κάναμε την σκέψη πως τίποτε δεν έχει νόημα,
θα έπρεπε να συμπεράνουμε ότι δίκαιο έχει όποιος κάνει επιτυχία.
Αυτό είναι τόσο αληθινό που υπάρχουν ακόμα και σήμερα
αρκετοί ευφυείς αλλά σκεπτικιστές άνθρωποι που λένε ότι
αν σε αυτόν τον πόλεμο είχε κερδίσει ο Χίτλερ, τότε η ιστορία θα του είχε αποδώσει τιμές, και θα είχε καθαγιάσει το φοβερό βάθρο επί του οποίου αυτός θα είχε εξυψωθεί.
Αναμφίβολα, η ιστορία –με τον τρόπο που τώρα την καταλαβαίνουμε–
θα είχε καθαγιάσει τον Χίτλερ
και θα είχε δικαιολογήσει και την δολοφονία και την τρομοκρατία
ακριβώς όπως κι εμείς όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να σκεφτεί πως
τίποτε δεν υπάρχει που να δίδει νόημα και να έχει σημασία.

4. Έτσι, οι άνθρωποι της γενιάς μου βρέθηκαν
–στον παρόντα κόσμο–
ενώπιον ενός διττού πειρασμού: του πειρασμού να σκεφτούν πως τίποτε δεν είναι αλήθεια και του πειρασμού να σκεφτούν ότι η εγκατάλειψη στην μοιραία πορεία της ιστορίας
είναι η μοναδική δυνατή αλήθεια
(και πολλοί έπεσαν στον έναν ή στον άλλον πειρασμό).
Και με την μέθοδον αυτή, ο κόσμος μένει στα χέρια των ανθρώπων της εξουσίας
και καταλήγει να κυριαρχείται από τον τρόμο.
Διότι εάν τίποτα δεν είναι αλήθεια ή πλάνη,
Καλό ή Κακό,
εάν η μοναδική αξία είναι εκείνη της αποτελεσματικότητας και του ρεαλισμού,
τότε ο μοναδικός κανόνας που πρέπει να τηρούμε είναι
εκείνος που μας επιβάλλει να είμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο αποτελεσματικοί,
με δυο λόγια να είμαστε οι πιο ισχυροί.
Και, συνεπώς, ο κόσμος δεν διαιρείται πλέον σε άδικους και σε δίκαιους
αλλά σε αφεντικά και σκλάβους.
Τότε, δίκαιο έχει όποιος είναι κυρίαρχος.
Δίκαιο έχει η σύζυγος του δεσμοφύλακα και άδικο το θύμα των βασανισμών.
Και τότε, οι «λογικοί» άνθρωποι αυτού του νέου κόσμου
είναι ο Γερμανός αξιωματικός που διατάζει το μαρτύριο και εκείνος που το εκτελεί
και τα S.S. που μετατρέπονται σε νεκροθάφτες.
Κοιτάξτε γύρω σας και αναρωτηθείτε εάν τα πράγματα δεν είναι ακόμη έτσι.
Είμαστε ακόμη πιασμένοι στην θηλιά της βίας και έχουμε στραγγαλιστεί από αυτήν.
Σε κάθε έθνος και γενικά στον κόσμο,
δυσπιστία, μνησικακία, πλεονεξία, απιστία για εξουσία
συγκροτούν ένα σκοτεινό και απελπισμένο σύμπαν,
στο οποίο κάθε άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να ζει
μέσα στα όρια του παρόντος
(μόνη η λέξη «μέλλον» αρκεί για να προκαλέσει όλα του τα άγχη)
στο έλεος αφηρημένων δυνάμεων,
άδειος και αποβλακωμένος από μια ζωή που την έζησε γρήγορα,
στερημένος από την αλήθεια της φύσεως, από κάθε ευφυή ψυχαγωγία
και από τις πιο απλές χαρές.
Ίσως εσείς –κάτοικοι αυτής της ευτυχισμένης Αμερικής–
Δεν το βλέπετε ή, ίσως, δεν σας είναι καθαρό.
Ωστόσο, οι άνθρωποι για τους οποίους μιλώ
είδαν για χρόνια αυτό το Κακό,
το αισθάνθηκαν στην σάρκα τους, το διάβασαν στα μάτια των προσώπων που αγαπούσαν.
Και από τα βάθη της προσβεβλημένης καρδιάς τους αναδύθηκε
μια τρομερή κίνηση εξέγερσης,
η επιτυχία της οποίας δεν είναι δυνατόν παρά να είναι ολοκληρωτική.
Βασανίστηκαν από πάρα πολλές τερατώδεις εικόνες και μνήμες
για να μπορούν να πιστέψουν ότι η σωτηρία θα είναι εύκολη.
Αισθάνονται, όμως, ταυτόχρονα πάρα πολύ βαθειά
τον τρόμο όλων αυτών των ετών για να μην θέλουν να τερματιστεί η τρομοκρατία.
Και εδώ είναι που το αληθινό τους πρόβλημα γεννιέται.

«ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνδυασμό με το σύνολο του έργου του συγγραφέα που εκτυλίσσεται και επικεντρώνεται γύρω από την ημερομηνία 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ αλλά και σε συμφωνία με τα άρθρα με τίτλο: «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΝΟΥΚΛΑ», «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ», «ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», «Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ», «Η ΚΡΙΣΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ», «ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ», «ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ», «ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ», «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ», «Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» (Βλ. ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ‘44) «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΙΣ ΑΣΤΟΥΡΙΕΣ». Επίσης, με άξονα τα άρθρα για την Αποκάλυψη και την Δευτέρα Παρουσία, τα άρθρα του 1948 και του 1957 και τα κείμενα περί Ισπανίας-Γαλλίας-Γερμανίας και, στην συγκεκριμένη περίπτωση, του Βελγίου, όπου στις Βρυξέλλες η έδρα του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Ο Hubert Pierlot υπήρξε Βέλγος Καθολικός ο οποίος στήριζε την ιδέα ότι οι εξουσίες του Βέλγου βασιλιά Λεοπόλδου ΙΙΙ θα έπρεπε να αποκατασταθούν όταν απελευθερωνόταν ο βασιλιάς. Ο βασιλεύς Λεοπόλδος ΙΙΙ ήταν αιχμάλωτος των Γερμανών αλλά είχε προηγουμένως, τον Νοέμβριο 1940, συναντηθεί με τον Χίτλερ.

Πρέπει να δούμε με προσοχή ό,τι συνέβη στο Βέλγιο. Υπάρχουν μαθήματα για να αντλήσουμε από κάθε κρίση ανάμεσα στην κυβέρνηση μιας ελεύθερης χώρας και στην Αντίσταση σε αυτήν την χώρα, ειδικά όταν διακρίνεται στον ορίζοντα ο κίνδυνος παρέμβασης των Συμμάχων.

Είναι φανερόν ότι ο κ. Pierlot ευνοεί μιαν πολιτική συντηρητική. Για ακόμη περισσότερη ακρίβεια, προσπαθεί να στηρίξει το παραδοσιακό, πολιτικό πρόσωπο και την εικόνα του Βελγίου αφενός ενώ επιχειρεί να κάνει αφετέρου μόνον εκείνες τις παραχωρήσεις που πιστεύει ότι είναι αναπόφευκτες. Δεν είναι λιγότερο ευδιάκριτο ότι (ακριβώς όπως και στην υπόθεση της Γαλλίας) χρόνια και χρόνια η αντίσταση στο Βέλγιο έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία ανθρώπων –και ενός σώματος κοινής γνώμης–

που διακρίνονται από έχθρα προς την οποιαδήποτε μορφή συντηρητικής πολιτικής και από πόθο για την εδραίωση και εγκατάσταση της απελευθέρωσης του έθνους μέσω της εισαγωγής τολμηρών

και δίκαιων μεταρρυθμίσεων.

Εξ ου και θεωρείτο και ήτο πιθανόν το ξέσπασμα της κρίσεως, το οποίο επήλθε σε συνδυασμό με τον αφοπλισμό των ομάδων της Αντίστασης: με μια λέξη, η κρίση έγινε αμέσως σοβαρή και εστιάστηκε στην επιβολή της τάξης.

Η ήδη αγωνιακή κατάσταση των πραγμάτων έφθασε σε κοχλάζον σημείο κορεσμού λόγω της ανακοίνωσης του Στρατηγού Erskine ότι θα παρενέβαινε εάν οι ενοχλήσεις έθεταν σε απειλή την στρατιωτική ασφάλεια. Είναι ξεκάθαρο ότι αρχικά στον κ. Pierlot αντιτίθετο ολόκληρο το σώμα της Αντίστασης,

υπό την ηγεσία των Κομμουνιστών. Χθες, οι Σοσιαλιστές –για καθαρά και αποκλειστικά πρακτικούς σκοπούς– αποκήρυξαν τους Κομμουνιστές καθώς συμφώνησαν να παραμείνουν στην Κυβέρνηση. Επιπλέον, είναι αλήθεια ότι οι τρεις υπουργοί που έχουν παραιτηθεί –δύο εκ των οποίων είναι Κομμουνιστές– ενώθηκαν με τον Στρατηγό Erskine για να υπογράψουν ένα κοινό ανακοινωθέν (communiqué) το οποίο κάλμαρε κάπως τα πράγματα. Οπότε, φαίνεται πιθανόν ότι η κρίση θα επιλυθεί, προσωρινά τουλάχιστον –και χαιρόμαστε γι’ αυτό. Λέμε «προσωρινά» διότι η απόφα(ν) σή περί επίλυσης δεν προέρχεται από μια συμφωνία κομμάτων αλλά από εξωτερική ανάγκη.

Η κυβέρνηση Pierlot, η οποία είναι προσδεδεμένη στην εξουσία ως αποτέλεσμα αυτού του συμβιβασμού, βρίσκεται άρα σε μιαν θέση πλάνης. Τώρα είναι που φαίνεται στην πραγματικότητα η αδυναμία της –και παραμένει στην εξουσία μόνο και μόνον επειδή έχει την δύναμη στο πλευρό της: με άλλες λέξεις, κυβερνά με την απειλή της παρέμβασης των Συμμάχων (κάτι που είναι η πιο αγωνιώδης κατάσταση που μπορεί να φανταστεί κανείς για την κυβέρνηση μιας χώρας που μόλις τώρα απελευθερώθηκε.

Αν πρέπει να αντληθεί ένα δίδαγμα από την κρίση αυτή, φαντάζει δίκαιο να πούμε ότι, για μιαν κυβέρνηση η οποία τοποθετείται σε αυτήν την κατάσταση, αυτό σημαίνει ότι η πολιτική της υπολείπεται σε προβλεπτικότητα. Ορισμένα από τα μέλη της κυβέρνησης Pierlot έχουν κάνει μερικά βήματα πολύ τολμηρά.

Αντιθέτως, άλλοι σέρνονταν. Αυτή η ανάλυση επικεντρώνεται στην έλλειψη ισορροπίας και είναι η μεγαλύτερη αποτυχία για μιαν κυβέρνηση που υποτίθεται ότι είναι μια «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» (αν και η ένωση εξαρτάται μόνον από τις συνθήκες και δεν έχει εσωτερικοποιηθεί). Είναι μια ανάλυση που απλώς έχει οδηγήσει σε αποξένωση όλες τις τάξεις της κοινωνίας και κανέναν δεν ικανοποίησε.

Στην πολιτική, πρέπει κανείς να εκλέγει.

Επί παραδείγματι, η κυβέρνηση Pierlot υϊοθέτησε μιαν οικονομική πολιτική που ‘ταν προορισμένη να τύχει αντιδράσεων από σημαντικά ιδιωτικά συμφέροντα. Το σωστό ήταν να καταστραφούν πρώτα τα συμφέροντα αυτά με την στήριξη του έθνους (και όχι να σταματήσουν στο ήμισυ του δρόμου και κατόπιν να ληφθούν μέτρα ώστε να αφοπλιστούν οι δημοφιλείς πολιτοφύλακες, κάτι που προκάλεσε την έχθρα του λαού). Όπως είναι τώρα τα πράγματα, αυτά τα πανίσχυρα συμφέροντα παραμένουν άθικτα και αντιτίθενται στον κ. Pierlot ο οποίος το μόνο που κατάφερε ήταν να αποξενωθεί από την λαϊκή στήριξη. Το αποτέλεσμα ήταν τουλάχιστο δυσάρεστο, αξίζει να το πει κανείς.

Εν κατακλείδι, θα έπρεπε να προσθέσουμε ότι οι Βέλγοι έδειξαν λιγότερη πειθαρχία ασκητική σε σχέση με εμάς σε ένα παρόμοιο ζήτημα.

Η οπτική των Συμμάχων είναι κατ’ ετυμολογίαν «οπτική αντίληψης».

Αν ο κ. Pierlot είχε κάνει τον κόπο να ερμηνεύσει την δική του πιο καθαρά και με περισσότερη ευστροφία, θα είχε κάνει ορατά τα κύρια σημεία της επιχειρηματολογίας του.

Η οπτική της Αντίστασης έχει κι αυτή την νομιμοποίησή της.

Ωστόσο, εξαιτίας και μόνο κάποιων πολιτικών παρεκτροπών και παραπατημάτων, οι Βέλγοι βρίσκονται σήμερα σε ένα αφόρητο και σπανίως ευφάνταστο σύμπλεγμα.

Προτιμούμε να μην σκεφτόμαστε τι θέση θα παίρναμε εάν τα στρατεύματα των Συμμάχων είχαν υποχρεωθεί να στραφούν κατά της Γαλλικής Αντίστασης.

Ο πόνος που προκαλείται από αυτήν την κατάσταση είναι που μας επιτρέπει να πούμε ότι, εάν συμπεριφερόταν λογικά όποιος εμπλέκεται σε αυτό το θέμα, τότε ο κ. Pierlot έκανε ένα λάθος ασυγχώρητο που έθεσε την χώρα του σε αυτήν την κατάσταση.

«ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να ενωθεί με την σειρά των μεταφράσεων Καμύ ως προς τα θέματα α) της επανάστασης, β) της αναγεννήσεως.

Όταν κοιτάζουμε σήμερα σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας ή, ακόμη περισσότερο, όταν υποδεικνύουμε πώς φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα, δεν βλέπουμε καμιάν ανάγκη ώστε να επανεξετάσουμε την στόχευση που είχε το τελευταίο μας κείμενο ή να μετριάσουμε την επιφύλαξη με την οποία αντιμετωπίσαμε ταυτόχρονα με την ήττα της Γαλλίας το σάρωμα της πολιτικής της ηγεσίας.

Αντιθέτως, περαιτέρω στοχασμός για αποκρυστάλλωση σκέψεων μας έχει απλώς καταστήσει πιο προσεκτικούς.

Δεν υπάρχει κανένα νόημα να συνεχίσουμε να αποκρύπτουμε από τους φίλους μας ανά τον κόσμο πόσο εμφανώς ανήσυχοι ένοιωσαν κατά την τεράστια πλειοψηφία τους οι πατριώτες Γάλλοι που άκουσαν τις πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν την Συμμαχικήν Απόβαση στην Νορμανδία.

Αυτή η αγωνία εκπήγαζε από την ίδια την φύση των γαλλικών πόθων και ελπίδων –και αυτές οι ελπίδες περιστρέφονταν γύρω από ιδέες δικαιοσύνης και αναγεννήσεως.

Αντίθετο με την δικαιοσύνη ήταν ότι άνθρωποι ήδη καταδικασμένοι από τον λαό της Γαλλίας θα έκαναν την επιστροφή τους στην γαλλική πολιτική σκηνή με αθώα χαμόγελα στα πρόσωπά τους.

Η αναγέννηση της χώρας έγινε αντικείμενο συμβιβασμού λόγω του γεγονότος ότι πολιτικοί αποφασισμένοι να κατεβάσουν την πολιτική στο δικό τους επίπεδο μικρότητος αφέθηκαν να μιλήσουν και να δράσουν λες και είχαν την ελάχιστην ιδέα είτε για τα πάθη είτε για το μεγαλείο του έθνους.

Για να έλθω ευθέως στο σημείο που θέλω από πλευράς νοήματος να διευκρινίσω, ο κ. Chautemps μας έχει ήδη επιφέρει ένα μεγάλο ποσοστό απωλειών –ο κ. Chautemps, και άλλοι σαν κι αυτόν που παρείχαν στους φίλους μας πληροφόρηση αλλά δεν γνώριζαν περί τινος μιλούσαν.

Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν γνώριζαν περί τινος μιλούσαν αλλά γνώριζαν ακόμη λιγότερα αφού η Γαλλία είχε βυθιστεί στην άβυσσο της οποίας τα βάθη η δικής τους φαντασία ήταν πολύ ρηχή για να την μετρήσει.

Μιλούσαν για την Γαλλία λες και ήταν κάτι νεκρό ή αφηρημένο, αδαείς καθώς ήταν για την χώρα του αίματος και των δακρύων που συνέχιζε να ζει και χωρίς αυτούς, εξ ου και οι λέξεις τους ήταν εσφαλμένες… και αυτές τους οι λέξεις μας επέφεραν διπλή ζημία, πρωτίστως διότι ήταν εσφαλμένες και δευτερευόντως επειδή έπνιγαν τις συγκεκαλυμμένες μας κραυγές.

Σήμερα θα πρέπει να δώσουμε όλες τις εφημερίδες μας και να συνενώσουμε όλες τις φωνές μας αυτοστιγμεί και εν σώματι ώστε να δώσουμε μιαν καλύτερην εκτίμηση του εαυτού μας.

Εάν η ιστορία αυτή μας αφήνει δίχως έχθρες, ωστόσο ενισχύει την αποφασιστικότητά μας.

Και, πρωτίστως, έχουμε πάρει την απόφαση να μην ανοίξουμε τις πύλες της Γαλλικής πολιτικής σε εκείνους που έφυγαν όταν η αντίσταση ήταν έτοιμη να τους καλωσορίσει.

Συνοπτικά, οι σχέσεις της χώρας αυτής θα πρέπει να διοικηθούν από εκείνους που πλήρωσαν και ανταποκρίθηκαν στην κλήση της.

Με μιαν λέξη, είμαστε αποφασισμένοι να αντικαταστήσουμε την πολιτική με την ηθική.

Ιδού τι καλούμε «επανάσταση».

Χ

«No Passarán»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 23 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Τί αποτελεί μιαν επανάσταση;

Λαός με όπλα στα χέρια. Τί αποτελεί τον λαό; Αυτό που κρύβεται μέσα σε ένα έθνος που αρνείται αιωνίως να πέσει στα γόνατα. Ένα έθνος αξίζει ό,τι αξίζει ο λαός που τον αποτελεί –κι αν ποτέ μπαίναμε στον πειρασμό να αμφισβητήσουμε την τιμή της πατρίδας, την εικόνα των γιων της που επελαύνουν, κραδαίνοντας τα όπλα, θα μας πλήρωνε με διαχυτική επιβεβαίωση ότι το έθνος αυτό ισοδυναμεί με το υψηλότερο πεπρωμένο και επίκειται από στιγμή σε στιγμή να κατακτήσει μαζί με την ανάσταση και την ελευθερία του.

Την 4η μέρα της εξέγερσης, την αυγή της πρώτης οπισθοχώρησης του εχθρού και μιας ψευδεπίγραφης συνθήκης που διεκόπη από του φόνους Γάλλων, ο λαός των Παρισίων θα συνεχίσει τον αγώνα και θα υψώσει νέα οδοφράγματα. Ο εχθρός που έχει καταφύγει στις γωνίες της πόλης δεν πρέπει να αφεθεί να φύγει. Ο εχθρός που υποχωρεί δεν πρέπει να αφεθεί να επιστρέψει.

No passarán.

Σε όσους λίγους Γάλλους στερημένους μνήμης και φαντασίας, επιλήσμονες τα τιμής, αδιάφορους για την ντροπή, υπνωτισμένους από τις προσωπικές τους ανέσεις που ρωτούν «Σε τί ωφελούν όλα αυτά;» αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να απαντήσουμε εδώ και τώρα:

Ένας λαός που θέλει να ζήσει δεν περιμένει να του δοθεί η ελευθερία του. Την κάνει δική του.

Και, με τον τρόπον αυτό, βοηθά την ίδια την ουσία του λαού καθώς και όσους του συμπαρίστανται. Κάθε Γερμανός που παρεμποδίζεται να βγει από το Παρίσι σημαίνει μια σφαίρα λιγότερη για τους Συμμάχους αλλά και για τους Γάλλους συντρόφους μας στην Ανατολή. Το μέλλον μας, η εξέγερσή μας, εξαρτώνται εντελώς από την στιγμήν αυτή και ηχούν ταυτόχρονα με τις κραυγές της οργής και το πάθος της ελευθερίας.

Η επιλογή να σκοτώσουμε δεν ήταν δική μας.

Ήμασταν τοποθετημένοι σε μιαν θέση όπου είχαμε την επιλογή είτε να σκοτώσουμε είτε να λυγίσουμε τα γόνατα. Και σε αντίθεση με όσους επιχείρησαν να μας κάνουν να αμφισβητήσουμε την τιμή, τώρα ξέρουμε –ύστερα από 4 έτη τρομακτικού αγώνα– ότι δεν βρίσκεται στο αίμα μας η ικανότητα να γονατίζουμε. Σε αντίθεση με όσους εξακολουθούν να επιχειρούν να μας κάνουν να αμφισβητήσουμε την τιμή, τώρα ξέρουμε ότι είμαστε ένα έθνος ώριμο∙ και ένα έθνος ώριμο, αναλαμβάνει τον έλεγχο, ανεξαρτήτως της μοίρας του και είτε αυτή είναι μια μοίρα ντροπής είτε είναι μια μοίρα υπερήφανη. Βρήκαμε την δύναμη να αντέξουμε το βάρος της ήττας μας και δεν θα πέσουμε από το βάρος της νίκης. Στις 21 Αυγούστου 1944 μια μάχη ξεκίνησε στους δρόμους των Παρισίων, μια μάχη που θα καταλήξει –για όλους μας και για την Γαλλία– σε ελευθερία ή σε θάνατο.

Χ

«ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 22 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή:

1. Το κείμενο αυτό είναι το κεντρικό άρθρο σε σχέση με το Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης ή Σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης το οποίο καλείται “Conseil National de la Résistance” και ιδρύθηκε το 1943 από τον Jean Moulin –με εντολή του Στρατηγού Ντε Γκωλ– με σκοπό την ένωση και τον συντονισμό αντιστασιακών κινημάτων στην Γαλλία. Εκπρόσωπός του στην Αγγλία και επαφή των Camus-Koestler-Orwell ήταν η Simone Weil. Η πρώτη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου έγινε στις 7/10/1944 (για πρώτη φορά μετά την Απελευθέρωση των Παρισίων) στο vél d’ hive ή vélodrôme d’ Hiver.

2. Η επιρροή του κειμένου εξακτινώνεται στα 3 και πρέπει αφενός να αναγνωστεί μαζί με το σύνολο των κειμένων του δημοσιογράφου με θέμα τον Τύπο («Το επάγγελμα του Δημοσιογράφου» , «Χάρτης για την κυβέρνηση του Τύπου», «Η Συνταγματικότητα των κειμένων περί Τύπου διατάξεων», «Συνθήκες και Διπλωματία του Τύπου», «Ιδιοκτησία του Τύπου και Χριστιανισμός», «Δημοσιογραφική κατάθεση και Χριστιανικός Τύπος», «Χριστιανικός διάλογος και Δημοσιογραφία», «Η μεταρρύθμιση του Τύπου», «Κριτική Δημοσιογραφία», «Αντίσταση, Εξέγερση και Δημοσιογραφία», «Κριτική του Νέου Τύπου», «Τριγωνική συνεργασία δημοσιογράφων», «Αυτοκριτική») και αφετέρου σε συνδυασμό με τις μεταφράσεις όλων των κειμένων περί Αντίστασης: κατόπιν, να διαβαστεί και να ενταχθεί στην ενότητα που αποτελούν οι μεταφράσεις με τίτλο: «Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ», «ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ» «ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ: Μνήμες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι», «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος δεσμός», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Η φόρμουλα πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας».

3. Η αναφορά στο ξίφος του Ιωσήφ Prudhomme και στην λογοκρισία ή κρίση, προφανώς συνδέεται με την παραπομπή στο ξίφος του δημίου του Friburg (βλ. μετάφραση Καμύ «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ») που φέρει τον τίτλο «Κύριε Θεού, συ ει ο Κριτής». Για τις αναφορές περί «οικουμενικής συνόδου» και περί του ονόματος του ηγετικού οργανισμού της Αντίστασης, βλ. το έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» και τον διάλογο άρθρων Albert Camus-François Mauriac.

Όπως όλοι ξέρουν, οι εφημερίδες σήμερα αποτελούν υποκείμενο στρατιωτικής λογοκρισίας –την οποίαν, άλλωστε, αποδέχθηκαν με την βούλησίν τους.

Κατανοούμε όλοι την ανάγκη να αποφευχθεί η μαζική παράδοση υλικού που θα μπορούσε να βοηθήσει τον εχθρό. Τόσο καλά το κατανοούμε αυτό που –όποτε αυτό είναι εφικτό– αυτολογοκρινόμεθα.

Άλλωστε, κάθε βράδυ μας επαναλαμβάνουν με ανεξάντλητη καλή βούληση ότι το καθεστώς στο οποίο υποκείμεθα δεν είναι καθεστώς λογοκρισίας αλλά στρατιωτικού ελέγχου.

Πώς μπορούμε να μην υποκλιθούμε έναντι αυτού του είδους αυτοσυγκράτησης και αταλάντευτης ευγένειας;

Τώρα, όμως, έχει εγερθεί μια διαμάχη επί του ζητήματος της διερμηνείας.

Θεωρούσαμε ότι η έκφραση «στρατιωτικός έλεγχος» –όπως υποννοεί ο όρος– σχετιζόταν με τον έλεγχο των στρατιωτικών νέων. Και πιστεύαμε ότι οι στρατιωτικές ειδήσεις σχετίζονταν με πληροφορίες εν δυνάμει ενδιαφέροντος για την διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Η υπηρεσία ελέγχου έχει δώσει, ωστόσο, μιαν διαφορετική μετάφραση.

«Στρατιωτικά νέα» είναι κάθε μορφή νέων στα οποία γίνεται μνεία σε στρατευμένους.

Από την στιγμή που το πλέον πρόσφατο ανακοινωθέν (communiqué) του Εθνικού Συμβουλίου της Αντίστασης έκανε υπαινιγμούς για ορισμένο νούμερο ενόπλων σχηματισμών, κάθε αναφορά σε αυτό, από οποιαδήποτε εφημερίδα, λογοκρίθηκε.

Κι αν –για κάποιον λόγο– θέλαμε να περιγράψουμε π.χ. το διάσημο ξίφος του Ιωσήφ Prudhomme, θα έπρεπε κι αυτό να γίνει υποκείμενο λογοκρισίας.

Το αποτέλεσμα είναι φανερό.

Οι αρχές στρατιωτικού ελέγχου έγιναν χθες αντικείμενο κοροϊδίας και χλευασμού στον Γαλλικό Τύπο.

Κανείς δεν έχει τίποτα να κερδίσει από αυτό.

Και θα υποδεικνύαμε στις αρχές ότι είναι καλύτερο να αποφύγουν να γίνουν στόχος γελιοποίησης σε μιαν χώρα που έχει μόλις δει να της αποκαλύπτεται

το τέλος της ταπεινοσύνης της.

Είναι κατανοητό ότι ο Τύπος είναι ελεύθερος.

Δίχως να είμαστε στρατευμένοι –με την έννοιαν αυτήν που καταλαβαίνουν τον όρον οι στρατιωτικοί– αποδείξαμε επί αρκετόν χρόνον ότι χαιρόμασταν την ελευθερία.

Η ελευθερία –ό,τι κι αν πιστεύει κανείς γι’ αυτήν– κάλλιστα μπορεί να συνυπάρχει με την τήρηση ορισμένων κανόνων αλλά μόνον με την συνθήκη ότι αυτοί οι περιορισμοί, οι όροι, γίνονται δεκτοί ελευθέρως και ορίζονται ρητώς.

Εφόσον οι αρμόδιες αρχές δεν έχουν αποδειχθεί ικανές να παρουσιάσουν έναν σαφήν ορισμό, πρέπει να το κάνουμε εμείς για χάρη τους.

Ιδού, λοιπόν, οι εξηγήσεις μας:

Αποδεχόμαστε ελευθέρως την στρατιωτική λογοκρισία επί νέων

που θα χρησιμοποιούσε εν δυνάμει ο εχθρός.

Δεν αποδεχόμαστε καμιάν μορφή πολιτικής λογοκρισίας. Υπεράνω όλων,

δεν αποδεχόμαστε ότι μια υπηρεσία ελέγχου, γνωστή με ένα συγκεκριμένο όνομα,

μπορεί να αξιοποιηθεί για να προχωρήσει έτι περαιτέρω μια πολιτική που δεν έχει όνομα.

Ειδικώς, δεν χαρίζουμε στην στρατιωτική λογοκρισία το δικαίωμα να ελέγχει την σκέψη και τις πράξεις του ηγετικού οργανισμού της Αντίστασης.

Εάν οι αρχές είναι έτοιμες να κατανοήσουν αυτές τις οδηγίες, υποθέτουμε ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν ομαλά. Εάν όχι, θα εξαρτηθεί από τις εφημερίδες να συναντηθούν σε μιαν οικουμενική σύνοδο

για να προασπιστούν την ελευθερία του Τύπου κατά τον δικό τους τρόπο.

Το λέμε αυτό με αίσθημα ήρεμης διαβεβαίωσης: ένας τρόπος να το κάνουμε είναι να επιστρέψουμε

υπό συνθήκες μυστικότητας

και να δημοσιεύσουμε τα πολιτικά νέα και τον σχολιασμό

που αναζητούν να λογοκρίνουν οι αρχές.

Αυτό αποτελεί το είδος εργασίας με το οποίο –υπό την ευρείαν ερμηνεία– γνωριζόμαστε καλά.

                                            «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΝΟΥΚΛΑ»

                                                          Αλμπέρ Καμύ

                                    Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
                                     Copyright© Christos P. Papachristopoulos


Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνάρτηση με το άρθρο του συγγραφέα «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ», την ομιλία του με τίτλο «Ο ΑΠΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ»,
την «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΚΑΛΙΓΟΥΛΑ» όπου γίνεται αναφορά στο Θέατρο Αλγερίου καθώς και
την διπλωματική του μελέτη προς το Πανεπιστήμιο Αλγερίου με θέμα «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ». Κυρίως, όμως (στον συνδυασμό θεάτρου, ταχύτητας και ποδοσφαίρου), με την ομιλία του με θέμα «Ο συγγραφέας και το επόχημά του»

Έπαιξα, πράγματι, αρκετά χρόνια ποδόσφαιρο στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου.
Μου φαίνεται ότι ήταν χθες.
Όταν, όμως, το 1940 επέστρεψα και ξαναφόρεσα τα παπούτσια, αναλογίστηκα ότι δεν ήταν χθες.
Πριν τελειώσει το πρώτο ημίχρονο, είχα την γλώσσα κρεμασμένη έξω σαν εκείνα τα σκυλιά
με τα οποία διασταυρώνονται οι άνθρωποι στις 2 το μεσημέρι στο Τιζι-Ουζου.
Είχε περάσει αρκετός καιρός από το 1928 και μετά, υπέθεσα.
Έκανα το ντεμπούτο μου με την αθλητική ομάδα Montpesier.
Μόνον ο Θεός ξέρει γιατί,
αφού έμενα στην Belcourt και η ομάδα της Belcourt-Mustapha ήταν η Gallia.
Είχα, όμως, έναν φίλο, έναν χαρακτήρα μάλαμα, που κολυμπούσε μαζί μου στο λιμάνι
και έπαιζε γουώτερ πόλο στην Montpesier.
Άρα, συμβαίνει σαν μερικές φορές η ζωή ενός ανθρώπου να είναι προκαθορισμένη.
Η Montpesier έπαιζε συχνά στο πεδίο της Manoeuvre,
προφανώς για κανέναν ειδικό λόγο.
Η Manoeuvre, όμως, είχε μισθώσει ροπαλοφόρους, έτοιμους να τεθούν στην υπηρεσία
ενός επισκέπτη-κεντροεπιθετικού στην σκηνή της Alenda, στο Οράν της Αλγερίας.
Σύντομα, επρόκειτο να μάθω ότι η μπάλα ποτέ δεν πηγαίνει προς κάποιον όπου αυτός ελπίζει πως θα πάει.
Αυτό με βοήθησε πολύ στην ζωή, κυρίως στις μεγάλες πόλεις,
όπου οι άνθρωποι συνήθως δεν είναι πάντα όσο σωστοί λέγεται.
Ύστερα από έναν χρόνο όμως στο «Lycée», τα ρόπαλα και η Montpesier
με έκαναν να ντρέπομαι για μέναν τον ίδιο: ένα «κολλεγιόπαιδο» πρέπει να παίζει
για την ομάδα του Πανεπιστημίου της Αλγερίας, την R.U.A.
Σε αυτήν την περίοδο, ο χαρακτήρας-μάλαμα (velludo) είχε ήδη φύγει από την ζωή μου.
Δεν είχαμε τσακωθεί οι δυο μας, απλά: τώρα, αυτός προτιμούσε να πηγαίνει για κολύμπι στο Padovani,
όπου τα νερά δεν ήταν τόσο «καθαρά».Ούτε και οι λόγοι τους ήταν τόσο «καθαροί», για να είμαι ειλικρινής.
Προσωπικά, έβρισκα ότι οι λόγοι του ήταν «αξιολάτρευτη»,
αν και χόρευε πολύ άσχημα,
πράγμα το οποίο δεν μπορούσα να αντέξω όταν ήμουν ζευγάρι με μια γυναίκα.
Είναι ή όχι ο άνδρας που πρέπει να πατάει στα δάχτυλα όταν χορεύει;
Ο χαρακτήρας-μάλαμα κι εγώ υποσχεθήκαμε να επιστρέψουμε για να ειδωθούμε.
Τα χρόνια, όμως, πέρναγαν.
Πολύ αργότερα, ξεκίνησα να συχνάζω στο εστιατόριο του Padovani (για σας, για λόγους «καθαρούς»)
αλλά ο «velludotype» είχε παντρευτεί με την τετραπληγική του,
κάτι το οποίο οπωσδήποτε τον εμπόδισε να «κολυμπήσει», όπως συνήθως συμβαίνει.
Τί έλεγα, όμως,
Ω ναι, η R.U.A.
Ήμουν γοητευμένος,
το σπουδαίο για μένα ήταν να παίζω.
Καταβρόχθιζα ανυπόμονα τις μέρες από Κυριακή έως Πέμπτη (ημέρες πρακτικής)
και από Πέμπτη έως Κυριακή (ημέρες της ομάδας).
Έτσι συνέβη και σαν να ενώθηκα με τους φοιτητές του κολλεγίου…
και να ‘μαι γω, γκολτζής της νέας ομάδας!
Ναι, όλα έμοιαζαν τότε τόσο εύκολα.
Δεν ήξερα, όμως, τότε, ότι τέλειωναν μια σειρά χρόνια
που περιλάμβαναν κάθε περιοχή του τομέα του ενδιαφέροντός μου –και ποτέ δεν θα ‘χαν σκοπό πια.
Δεν ήξερα τότε ότι, 20 χρόνια αργότερα, στους δρόμους στο Παρίσι και στο Μπουένος-Άϊρες
(ναι, μου συνέβη)
ακόμα και η λέξη «R.U.A.»,
που την ανέφερε ένας φίλος που συνάντησα, θα έκανε την καρδιά μου να αναπηδήσει τόσο ηλίθια.
Και, αφού εξομολογούμαι τα μυστικά μου,
πρέπει να παραδεχθώ ότι στο Παρίσι, για παράδειγμα,
βλέπω τους αγώνες της Λέσχης Αγώνων Ταχύτητας με κούρσες
όπου έστρεψα την προσοχή μου επειδή η R.U.A.
χρησιμοποιεί τις ίδιες φανέλες με μπλε και άσπρες γραμμές.
Πρέπει, επίσης, να πω ότι οι Αγώνες Ταχύτητας έχουν μερικές ίδιες εκκεντρικότητες με την R.U.A.
Η Λέσχη Ταχύτητας παίζει «επιστημονικά», χάνει αγώνες που θα έπρεπε να κερδίζει.
Φαίνεται ότι αυτό έχει αλλάξει τώρα (όπως μου γράφουν από το Αλγέρι) αλλά όχι πολύ.
Εκτός όλων των άλλων, αυτό εξηγεί γιατί αγαπούσα τόσο πολύ την ομάδα μου
–όχι μόνο χάριν της χαράς της νίκης όταν συνδυαζόταν με τον κόπο που ακολουθεί την προσπάθεια
αλλά και εξαιτίας της ηλίθιας επιθυμίας τις νύχτες μετά κάθε ήττα…
Η πιο δύσκολη ομάδα ήταν η «Olympic Hussein Dey».
Παίζαμε πίσω από το νεκροταφείο.
Πέρναγαν πάνω από το πτώμα μου…
Δεν θέλω να συνεχίσω να αστειεύομαι.
Διότι, ύστερα από πολλά χρόνια στα οποία ο κόσμος μου επέτρεψε να έχω ποικίλες εμπειρίες,
αυτή η εμπειρία από την οποία έμαθα περισσότερα
–μακροπρόθεσμα–
για τις ηθικές υποχρεώσεις του ανθρώπου
είναι η σφαίρα του ποδοσφαίρου
και ό,τι έμαθα στην R.U.A. δεν πρέπει να ξεχαστεί.
Ας το διατηρήσουμε όλοι.
Ας διατηρήσουμε αυτήν την μεγαλειώδη και επάξια εικόνα της νιότης μας.

«Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

COMBAT, 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε σύνδεση με όλες τις μεταφράσεις Καμύ για την Γαλλία και την Ισπανία αλλά, ιδίως, αφορά τα αδημοσίευτα αποσπάσματα (βλ. τα κείμενα Χρ. Παπαχριστόπουλου με τίτλο «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ») για το πείραμα Camus-Barbu στην Βαλένθια. Η αναφορά στο Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης συνδέεται με την σύλληψη του έργου «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» στις 19/11/1948 από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. και το σύνολο των υπολοίπων μεταφράσεων του φακέλλου για τηνΑντίσταση. Ο Georges Bidault (1899-1983) ήταν μέλος του κινήματος COMBAT. Μετά την σύλληψη του Jean Moulin, έγινε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου της Αντίστασης (Conseil National de la Résistance) το οποίο ενώνεται με το Συμβούλιο Αντίστασης του ΟΗΕ.

Το Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης έκανε χθες στο Παρίσι την παρουσίασή του για πρώτη φορά στον κόσμο. Ως εκ τούτου, κατέστη εφικτό να ακουστούν επιτέλους οι αντιπρόσωποι της οργάνωσης (όπως την κάλεσε ο κ. Georges Bidault) «των πολιτικών και πνευματικών οίκων που συνεισέφεραν στο μεγαλείο αυτής της ελεύθερης χώρας».

Δεν είμαστε σίγουροι ότι όλη η Γαλλία έχει μια καθαρή εικόνα για το τι ήταν η Αντίσταση και ποιον ρόλο έπαιξε σε αυτήν το Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης. Είναι αλήθεια, έχει γίνει αρκετός λόγος γι’ αυτήν από την Απελευθέρωση και μετά. Χρειάζεται φαντασία, ωστόσο, για να δει κανείς πέραν των λέξεων την καθημερινή αλήθεια, τα σκληρά βάσανα και τις πυρετώδεις στιγμές που γέμισαν αυτήν την προηγούμενη 4ετία. Δεν είναι σαφές, όμως, ούτε αν όλη η Γαλλία εκτιμά κατά ορθό τρόπο τις προθέσεις των ανδρών της Αντίστασης.

Είναι αλήθεια ότι το Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης και οι εφημερίδες έχουν συχνά πει ότι αισθάνονταν πως είχαν το δικαίωμα να υποβάλουν τις συμβουλές τους. Θα ήταν σοβαρό σφάλμα, ωστόσο, αν συνεπέραινε κανείς εξ αυτού ότι επιθυμούσαν να εξαιρέσουν τους άλλους από την όλη διαδικασία ή ότι η Αντίσταση αποδεχόταν μιαν υπερβολική επιβράβευση σε σχέση με ό,τι ήταν δίκαιο.

Ορισμένοι αναγνώστες θα έχουν ίσως σημειώσει ότι οι ομιλίες του χθες –εάν ληφθούν συνολικά– έδιναν το σύνθετο περίγραμμα μιας εταιρείας και ενός στέρεου, καλοσχεδιασμένου προγράμματος ανάπτυξης που θα είχε εκπλήξει πολλούς από τους υπερασπιστές του πριν από τον πόλεμο. Ωστόσο, η δοκιμασία της ήττας και του αγώνα αποδείχθηκε κρίσιμη για αυτούς τους ανθρώπους με τις τίμιες προθέσεις.

Ορισμένοι από την δεξιά –αυτοί που δεν είχαν αφιερώσει ποτέ έστω και μια σκέψη στο κοινωνικό πρόβλημα– κατάλαβαν ότι ένα έθνος δεν μπορούσε να ζήσει αποκομμένο από τον λαό του καθώς και πως ό,τι είχε χαριστεί στον λαό θα συντελούσε τελικά προς όφελος του έθνους.

Ορισμένοι από την αριστερά –αυτοί που η ιδέα τους περί δικαιοσύνης υπερέβαινε τα σύνορα της χώρας στην οποία γεννήθηκαν– συνειδητοποίησαν ότι κανένα ιδανικό δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί σε μιαν κατακτημένη χώρα και πως ό,τι έκανε κανείς για χάρη ενός έθνους που ταπεινώθηκε άδικα θα συντελούσε τελικά προς όφελος της δικαιοσύνης.

Εδώ αγγίζουμε ό,τι είναι πιο πολύτιμο για την Αντίσταση.

Μέσω μιας εξέγερσης της καρδιάς, συνεράνισε και συγκέντρωσε μαζί ορισμένες αλήθειες της νόησης και της διάνοιας. Επειδή οι άνδρες της Αντίστασης έχουν μιαν ακριβήν ιδέα για ό,τι θέλουν να διδάξουν, αισθάνθηκαν ότι ήταν καθήκον τους να συνεχίσουν ό,τι είχαν ξεκινήσει στην σιωπή δια μέσου πλέον των ομιλιών και των πράξεων.

Αυτός είναι ο λόγος που το Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης μίλησε χθες –και γιατί ζητά καθημερινώς να παρέχει τις συμβουλές του.

Οι ίδιοι οι λόγοι κατ’ εξοχήν για τις πράξεις αυτές που συντίθενται στην κοινή κατανόηση μέσω της οποίας έχουν συμφιλιωθεί μεταξύ τους τόσο πολλές ιδέες (που κάποτε θεωρούνταν εχθρικές η μια με την άλλη) για χάρη του μεγαλείου του έθνους εγγυώνται ότι η δράση της Αντίστασης θα συνεχίσει να υπερβαίνει τις προσωπικές προκαταλήψεις και φιλοδοξίες.

Εμείς εδώ πιστεύουμε βαθειά ένα πράγμα: η Αντίσταση δεν επιθυμεί να επιβληθεί αυταρχικά αλλά θέλει απλώς να ακουστεί. Έχουμε συνείδηση αρκετοί εξ ημών ότι δεν έχουμε κάνει τίποτε περισσότερο απ’ ό,τι απαιτούσε το καθήκον.

Το να κάνει κάποιος το καθήκον του δεν προαπαιτεί καμιάν ανταμοιβή ή δημοσιότητα ούτε εξ ανάγκης καταλήγει σε ειδικά βασιλικά προνόμια. Αν μη τι άλλο, ίσως να δίνει το δικαίωμα, όταν δοθεί η ευκαιρία, να το ξανακάνει εκ νέου.

Η Αντίσταση έκανε ό,τι μπορούσε για να αποκαταστήσει την ελευθερία αυτής της χώρας. Αυτό σήμαινε, όμως, να δώσει στον λαό μιαν κυριαρχικήν επικράτεια.

Η Αντίσταση το ήξερε αυτό και ήταν ο σκοπός που επεδίωκε. Πλήρωσε για ό,τι έκανε με μιαν οδύνη που είναι δύσκολο να την αναπολούμε με θανάτους που μερικοί εξ ημών δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ξεχάσουμε. Αυτή ήταν η τιμή, όμως, που έπρεπε να πληρωθεί ώστε να μπορέσει να εγερθεί από την σιωπή του ο Γαλλικός λαός.

Αυτό, τώρα, έχει επιτευχθεί.

Σε λίγους μήνες, ίσως, ο λαός θα αποφασίσει ποιαν πολιτική και ποιαν κυβέρνηση επιθυμεί.

Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι ήταν η Αντίσταση και τι παραμένει να είναι η Αντίσταση εάν δεν συλλάβει ολοκληρωτικά –ως μιαν βαρυσήμαντην αλήθεια– το νόημα και την ετυμολογία της λέξης.

Αν επιτραπεί στον λαό της Γαλλίας να εκφραστεί ελεύθερα και επιλέξει να αποκηρύξει την πολιτική της Αντίστασης, η Αντίσταση θα υποκλιθεί στην βούλησή του.

Αυτοί που πίστεψαν ότι ήταν καθήκον τους να συνεχίσουν να υπηρετούν την χώρα τους θα επέστρεφαν τότε στα σπίτια τους για να ζήσουν τις ιδιωτικές τους ζωές και να απολαύσουν τις λιγότερο απαιτητικές ανέσεις στις οποίες γύρισαν για λίγο την πλάτη επειδή αισθάνθηκαν –δικαιολογημένα την εποχή εκείνη μέσω της ήττας– ότι υπήρχαν πράγματα που έπρεπε να γίνουν και δεν μπορούσαν να γίνουν χωρίς αυτούς.

«ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνδυασμό με τα άρθρα του συγγραφέα περί Αντίστασης, Εξέγερσης, Επανάστασης σε Γαλλία και Ελλάδα αλλά και σε σχέση με τις αναφορές σε παραπομπές και αξίες στα «ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ 3».

Χρειάστηκαν 5 έτη επίμονης, σιωπηλής ωδίνης για μιαν εφημερίδα που γεννήθηκε από το πνεύμα της Αντίστασης και ξεκίνησε να δημοσιεύεται άνευ διακοπής, παρά τους κινδύνους της τήρησης της μυστικότητας, ώστε να μπορέσει αυτή επιτέλους να εμφανιστεί στο φως της ημέρας σε ένα Παρίσι που απελευθερώθηκε από την ντροπή του.

Είναι αδύνατον να γράφω τις λέξεις αυτές δίχως συναισθηματισμό.

Η εκπληκτική χαρά της ζωής που μόλις ξεκινούμε να διαβάζουμε στα πρόσωπα των Παριζιάνων είναι μια χαρά ζωής που μοιραζόμαστε, μια ζωή που αισθανόμαστε ίσως ακόμα πιο βαθειά από τους περισσότερους.

Το καθήκον των ανδρών της Αντίστασης, όμως, δεν είναι ακόμα ολοκληρωμένο.

Το τέλος της δοκιμασίας μπορεί τώρα να ειδωθεί ευθέως κατά πρόσωπον.

Είναι εύκολο για εμάς να βρούμε τον χρόνο για τον εορτασμό αυτού του γάμου με κάθε ιεροτελεστία.

Η ζωή και η χαρά τώρα καταλαμβάνουν στις καρδιές μας των χώρο που επί 5 χρόνια κατείχε η ελπίδα. Και εδώ, πάλι, θα διατηρήσουμε την πίστη.

Η ώρα, όμως, που περνά μας καλεί τώρα για κοινή προσπάθεια. Το μέγεθος του καθήκοντος που τώρα μας περιμένει είναι αυτό που μας υποχρεώνει να καταπνίξουμε τις φωνές αγαλλίασης και να συλλογιστούμε την μοίρα της χώρας για την οποία δώσαμε τόσον σκληρόν αγώνα.

Σήμερα, με την εμφάνιση της πρώτης μας δημόσιας έκδοσης, οι άνδρες της Combat επιθυμούν να δηλώσουν όσο το δυνατόν πιο καθαρά και με την μεγαλύτερην ένταση τι τους δίδαξαν 5 έτη αφοσίωσης, επιμονής και τιμιότητας τόσο για το μεγαλείο όσο και για τις αδυναμίες της Γαλλίας.

Αυτά τα χρόνια δεν πήγαν χαμένα.

Οι Γάλλοι που εισήλθαν σε αυτήν την περίοδο με μιαν αντίδρασην αντανακλαστική της ταπεινωμένης τους τιμής την ολοκληρώνουν με μιαν υπερβατική γνώση, το αποτέλεσμα της οποίας είναι πως τώρα εκτιμούν πάνω απ’ όλα την ευφυΐα, το θάρρος και την αλήθεια της ανθρώπινης καρδιάς.

Και οι Θεοί οι ίδιοι, άλλωστε, γνωρίζουν ότι η εμμονή στις αξίες αυτές –όσο γενικές κι αν φαίνονται– θεσπίζει ορισμένες καθημερινές υποχρεώσεις ηθικής και πολιτικής μορφής.

Με μιαν λέξη, ακριβώς όπως μοιράζονταν μιαν μοναδική πίστη εν έτει 1940, σήμερα –1944– μοιράζονται μία και μοναδική πολιτική (υπό την ευγενήν έννοια της λέξεως).

Έχοντας ξεκινήσει από την Αντίσταση, θέλουν να τελειώσουν φθάνοντας στην Εξέγερση.

Τι γνωρίζουμε

Δεν πιστεύουμε σε εκ των προτέρων έτοιμους κανόνες ή θεωρητικά σχέδια.

Τις ημέρες που θα ακολουθήσουν θα ορίσουμε, μέσω των πράξεών μας όσο και σε μιαν σειρά άρθρων, το περιεχόμενο της λέξεως «Επανάσταση».

Προς το παρόν, όμως, η λέξη αυτή δίνει νόημα στην προτίμησή μας για ενέργεια και τιμή, στην απόφασή μας να απορρίψουμε το πνεύμα της μετριότητας και των επενδεδυμένων σε χρήμα συμφερόντων καθώς και το κοινωνικό εκείνο κράτος του οποίου η κυρίαρχη τάξη απέτυχε σε όλα της τα καθήκοντα και επέδειξε έλλειψη τόσο εξυπνάδας όσο και καρδιάς.

Ζητούμε, δίχως καθυστέρηση καμιά, να εγκαθιδρυθεί μια πραγματική δημοκρατία λαού και εργατών. Σε αυτήν την συμμαχία, η δημοκρατία θα παράσχει τις αρχές της ελευθερίας ενώ ο λαός θα παράσχει την πίστη και το θάρρος δίχως τα οποία η ελευθερία δεν σημαίνει τίποτε. Πιστεύουμε πως κάθε πολιτική που αποκόπτεται από την εργατική τάξη είναι εις μάτην.

Η Γαλλία του αύριο θα είναι αυτό στο οποίο θα εξελιχθεί η εργατική της τάξη.

Αυτό που ζητούμε

Να γιατί ζητούμε άμεσην εφαρμογή ενός Συντάγματος το οποίο θα αποκαταστήσει πλήρεις εγγυήσεις ελευθερίας και δικαιοσύνης∙ σοβαρές δομικές μεταρρυθμίσεις δίχως τις οποίες κάθε πολιτική ελευθερίας θα αποβεί κίβδηλη∙ ανελέητη καταστροφή των τραστ και των επενδεδυμένων οικονομικών συμφερόντων∙ και μιαν εξωτερική πολιτική βασισμένη στην τιμή και στην αφοσίωση προς όλους τους συμμάχους μας, δίχως εξαίρεση.

Στην παρούσα κατάσταση σχέσεων, ένα πρόγραμμα του είδους αυτού φέρει τον τίτλο «Εξέγερση».

Αυτό μπορεί πιθανόν να κατορθωθεί με μιαν ήρεμη και τακτική οδόν αλλά είναι, οπωσδήποτε, το τίμημα που πρέπει να πληρωθεί εάν η Γαλλία πρόκειται να επανακτήσει την καθαρήν όψη που αγαπήσαμε και υπερασπίσαμε υπεράνω όλων.

Στον κατακερματισμένον αυτόν κόσμο, πολλά πράγματα δεν είναι πια στον έλεγχό μας. Ωστόσο, η τιμή, η δικαιοσύνη και η ευημερία των πλέον ταπεινών ανάμεσά μας εξακολουθούν να μας ανήκουν ώστε να αποφασίσουμε. Μόνον εάν τηρήσουμε τις αξίες αυτές ή τις δημιουργήσουμε, μόνον εάν καταστρέψουμε αυτές τις οργανώσεις και θεσμούς που κλίνουν να τις απαρνηθούν και μόνον εάν τιμήσουμε το επαναστατικό πνεύμα που αναπτύσσει η Αντίσταση θα καθορίσουμε για τον κόσμο και για εμάς την εικόνα και το παράδειγμα ενός έθνους που διασώζεται από τα χειρότερα σφάλματα και αναδύεται από 5 χρόνια ταπείνωσης και θυσίας με ανακτημένο το ένδοξο νεανικό του πρόσωπο.

«ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 19 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό είναι πρωταρχικό για την κατανόηση της διαφοράς Επανάστασης-Εξέγερσης στο έργο του δημοσιογράφου-συγγραφέα. Πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι στις 14/12 του 1948 Καμύ, Σαρτρ, Μπρετόν και μια μεγάλη ομάδα συγγραφέων συναντήθηκαν στην Salle Pleyel. Η συνάντηση αυτή προφανώς συνδέεται με την σύλληψη από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. του Gary Davis ως εκπροσώπου του κινήματος COMBAT που αντιπροσώπευε υπό τον Καμύ 500 διανοούμενους. Το κίνημα COMBAT συνδέεται με το Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης ή Σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης το οποίο καλείται “Conseil National de la Résistance” και ιδρύθηκε το 1943 από τον Jean Moulin –με εντολή του Στρατηγού Ντε Γκωλ– με σκοπό την ένωση και τον συντονισμό αντιστασιακών κινημάτων στην Γαλλία. Βλ. και τα άρθρα «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΣ», «Η ΕΠΙΛΟΓΗ», «Η ΣΑΡΚΑ», «ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ», «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», «COMBAT, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ» περί μορφοποίησης και όλα τα κείμενα για την Αντίσταση και την Επανάσταση και, ιδίως, την αδημοσίευτη μετάφραση «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ». Για το θέμα της κατάθεσης, βλ. τον επίλογο στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» και «ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΟΥ».

Το Κίνημα Απελευθέρωσης του Έθνους συνεδρίασε για πρώτη φορά δημοσίως ενώπιον κοινού.

Οι άνθρωποι που μίλησαν –και ειδικά αυτοί που δεν ανήκαν σε καμίαν εκλογική περιφέρεια και σε κανένα κόμμα που να υπήρχε προπολεμικά– χειροκροτήθηκαν από έναν αρκετά υπολογίσιμο αριθμό Γάλλων.

Η καινοτομία του γεγονότος αυτού θα μπορούσε να είχε περάσει απαρατήρητη. Θα μπορούσε, επίσης, να μην είχε καν σημειωθεί ότι αυτοί οι άνθρωποι που επί μια 4ετία μιλούσαν μόνο για την Γαλλία –χθες μίλησαν για την επανάσταση. Ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε.

Τί είδους επανάσταση έχουν κατά νου;

Η επανάσταση που τέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης την Κυριακή στην Pleyel δεν έμοιαζε με καμιά από τις επαναστάσεις που είχαν προταθεί προπολεμικά εκ μέρους κομμάτων πολύ διαφορετικών μορφών.

Αυτός είναι ο λόγος που εκπλήττουν ορισμένους ανθρώπους ως αφηρημένες.

Ο κόσμος έχει την συνήθεια να συνδέει και να συσχετίζει τις λέξεις με τις εικόνες που του είναι περισσότερο οικείες.

Για πολλούς ανθρώπους, «επανάσταση» σημαίνει 1789 και 1917.

Τα υπόλοιπα είναι πολύ κουρασμένοι για να τα σκεφτούν.

Δεν είναι καν σίγουρο ότι τα κινήματα που αντιπροσωπεύονταν στην χθεσινή σύσκεψη έχουν κάποιαν ακριβήν ιδέα για την επανάσταση που οι άνθρωποι έχουν κατά νου.

Μιλούσαν, όμως, εν ονόματι μιας εσώτερης δύναμης που τους υπερβαίνει, που τους στήριξε επί μια 4ετία και που θα μπορούσε αύριο να πάρει την πραγματική της μορφή –υπό ορισμένες συνθήκες.

Η επανάσταση δεν είναι εξέγερση.

Η εξέγερση είναι αυτή που επί μια 4ετία στήριξε την Αντίσταση.

Δηλαδή, μια ολοκληρωτική, ασυμβίβαστη και –αρχικά– σχεδόν τυφλή άρνηση να αποδεχθεί κανείς μιαν τάξη που επεδίωκε να αναγκάσει τους ανθρώπους να γονατίσουν ενώπιόν της.

Η εξέγερση ξεκινά από την καρδιά.

Έρχεται, όμως, ο καιρός που κινείται προς τον νου, όταν το συναίσθημα γίνεται ιδέα, τότε που ο αυθόρμητος ενθουσιασμός κορυφώνεται με ενορχηστρωμένη δράση.

Αυτή είναι η ώρα της Επανάστασης.

Η Γαλλική Αντίσταση, στην πρωτογενή της μορφή, ξεκίνησε μέσα σε μιαν αγνότητα που απέρρεε από την ολοκληρωτική άρνηση. Ωστόσο, μια 4ετία αγώνων την προμήθευσε με τις ιδέες εκείνες που έλειπαν στην αρχή.

Στο τέλος της θριαμβευτικής εξέγερσης, έχει φτάσει στο σημείο να ζητά μιαν επανάσταση.

Κι αν η εξέγερση δεν χάσει την πνοή της, θα την κάνει την επανάσταση: θα της προμηθεύσει ό,τι ζητά και περιμένει η χώρα, δηλαδή την ονομασία μιας νέας θεωρίας ειδικά ραμμένης στα μέτρα της παρούσας κατάστασης.

Πιστεύουμε εδώ ότι είναι ήδη εφικτό να καταθέσουμε τα προκαταρκτικά χαρακτηριστικά αυτής της νέας δογματικής θεωρίας –θα επανέλθουμε σε αυτό το ζήτημα τις επόμενες ημέρες.

Προς το παρόν –και παρά τους σκεπτικούς– και αφού αφήσουμε στην άκρη ορισμένες τυπικές προφυλάξεις, είμαστε ικανοποιημένοι με αυτήν την επικύρωση βούλησης και διαθήκης.

Εμείς εδώ δεν πιστεύουμε σε οριστικές επαναστάσεις.

Όλα είναι σχετικά, στο ανθρώπινο εγχείρημα.

Ο άδικος νόμος της Ιστορίας είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει να κάνει πελώριες θυσίες για να πετύχει αποτελέσματα που συχνά είναι μηδαμινά. Όσο κι αν η πρόοδος του ανθρώπου προς την προσωπικήν του αλήθεια μπορεί να είναι μικρή κι αδύναμη, πιστεύουμε ότι πάντοτε δικαιώνει αυτές τις θυσίες.

Πιστεύουμε, στην πραγματικότητα, στις σχετικές επαναστάσεις.

Οπωσδήποτε, η άμορφη σκέψη που σήμερα έρχεται στην επιφάνεια –ύστερα από μια 4ετία που ήταν στο σκοτάδι– δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.

Φέρει εντός της το σπέρμα του πάθους και της αναγέννησης υπό οποιαδήποτε μορφή μπορεί να συλλάβει κανείς.

Αυτοί που αμφιβάλλουν μπορεί να αποδειχθεί ότι έχουν δίκιο στο μέλλον αλλά έχουν λάθος αυτήν την ώρα επειδή ενδίδουν σε νοητική τεμπελιά και δεν μπορούν να φανταστούν πώς μπορεί αφ’ εαυτής η Ιστορία να λυτρωθεί από τα χρέη της.

Επανάσταση δεν σημαίνει εξ ανάγκης γκιλοτίνες και αυτόματα –ή, μάλλον, καταφεύγει στα αυτόματα μόνον όταν είναι ανάγκη.

Αυτοί στους οποίους φαίνεται αφηρημένη ή άνευ σημασίας η νέα αυτή δύναμη πιθανόν είναι οι ίδιοι που έχουν ήδη γονατίσει και, νομίζοντας ότι κατέχουν την αλήθεια της στιγμής, έχουν χάσει για πάντα την αλήθεια tout court, δηλ. την παντοτινήν αλήθεια του αύριο.

«Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 22 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το θέμα αυτού του κειμένου πρέπει να ανιχνευτεί σε σύνδεση με τα γραπτά με τίτλο «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ», «Η ΓΑΛΛΙΑ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΝΟΥΚΛΑ», «ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ», «Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ» και, βέβαια, το μυθιστόρημα «Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ». Βλ. και την εισαγωγή στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ». Αξίζει να συγκριθούν όλα με το έργο της Σιμόν Βέϊλ «Ο ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ» και με τις μεταφράσεις Όργουελ «Σημειώσεις στο Περιθώριο» και «Εξήγηση του 1984: Ελευθερία και Ευτυχία».

Η Γαλλία έχει υποφέρει πολλές τραγωδίες που σήμερα φθάνουν στο τέλος τους.

Θα αντέξει και άλλες που θα ακολουθήσουν.

Υπάρχει, όμως, μια τραγωδία από την οποίαν οι άνδρες και οι γυναίκες αυτής της χώρας ταλανίζονται εδώ και 5 χρόνια: η τραγωδία του χωρισμού.

Νοσταλγικοί πόθοι, εξόριστοι έρωτες, φωνές μέσα στην έρημο και διάλογοι που μεταφέρονταν εκ των πεδιάδων και των ορέων της Ευρώπης ή στείροι μονόλογοι μέσα στο σκηνικό του νου 2 ανθρώπων που ζητούν την επανένωσή τους –αυτά είναι τα σημεία των εξαθλιωμένων τούτων καιρών.

Επί μια 5ετία Γάλλοι και Γαλλίδες περιμένουν ο ένας τον άλλον. Επί μια 5ετία οι φλογισμένες τους καρδιές κραδαίνουν μιαν απεγνωσμένη μάχη ενάντια στον χρόνο, ενάντια στην ιδέα ότι ο χαμένος τους σύντροφος γερνά και ότι τόσα χρόνια αγάπης και ευτυχίας έχουν περάσει.

Ναι, η εποχή αυτή είναι εποχή χωρισμού και εξορίας.

Κανείς δεν τολμά να προφέρει την λέξη «ευτυχία» σε αυτούς τους βασανισμένους καιρούς.

Ωστόσο, εκατομμύρια άνθρωποι την αναζητούν σήμερα –και γι’ αυτούς τα χρόνια αυτά υπήρξαν χρόνια διαρκούς και εκκρεμούς αγωνίας (σασπένς): και οι Θεοί ελπίζουν ότι αυτή η μετέωρη κατάσταση θα τελειώσει μια μέρα καθιστώντας εκ νέου εφικτή την ευτυχία.

Ποιός μπορεί να τους κατηγορήσει;

Και ποιός μπορεί να πει ότι σφάλλουν;

Τί θα ήταν η δικαιοσύνη δίχως μιαν ευκαιρία για ευτυχία και ποιάν χρησιμότητα θα είχε η ελευθερία μέσα σε καθεστώς δυστυχίας;

Εμείς το γνωρίζουμε αυτό καλά: εμείς οι Γάλλοι που εισήλθαμε στον πόλεμο όχι για να κατακτήσουμε αλλά για να προασπίσουμε –στην πραγματικότητα– μιαν δεδομένην ιδέα ευτυχίας.

Για να το θέσω με ειλικρίνεια, η ευτυχία που επιδιώξαμε ήταν μια ορμητική ευτυχία, ορμητική και αγνή σε τέτοιον βαθμό που θεωρήσαμε ότι άξιζε πρωτίστως να υπομείνουμε χρόνια δυστυχίας ώστε να την πραγματοποιήσουμε.

Ας μείνουμε πιστοί, άρα, στην ανάμνηση αυτής της ευτυχίας και όσων την απώλεσαν.

Αυτό θα κάνει την μάχη μας να μοιάζει λιγότερο σκληρή και θα μας υπενθυμίσει πόσο βίαια υπέφερε η Γαλλία και πόσο τραγική υπήρξε η μοίρα των αποκομμένων της τέκνων.

Δεν θα πω εδώ τι πραγματικά σκέπτομαι περί του αποχωρισμού.

Δεν είναι αυτή η ώρα ή ο τόπος για να γράψω ότι ο αποχωρισμός μου φαίνεται ως ο κανόνας ενώ η επανένωση κατ’ αποκλειστικότητα και μόνον η εξαίρεση ή ότι η ευτυχία είναι ένα ατύχημα που επανέρχεται με πείσμα.

Αυτό που αναμένεται από όλους μας είναι ένα μήνυμα ελπίδας.

Η αλήθεια είναι ότι από την γενιά μας απαιτήθηκε μόνον ένα πράγμα: να αποδειχθούμε ικανοί ώστε να υπερβούμε την απόγνωση. Ίσως αυτό μας εφοδίασε κατάλληλα ώστε να μιλούμε για την έσχατην ελπίδα, την ελπίδα που πρέπει να διασωθεί από την δυστυχία του κόσμου και που ισοδυναμεί με νίκη.

Αυτή είναι η μοναδική ελπίδα που φαίνεται άξια σεβασμού.

Το μόνο πάνω στο οποίο δεν μπορούμε να θριαμβεύσουμε είναι ο αιώνιος χωρισμός, κάτι που θέτει τέλος στα πάντα. Κατά τα λοιπά, δεν υπάρχει τίποτε που δεν μπορούν να καταφέρουν το θάρρος και η αγάπη.

Μια 5ετία θάρρους, μια 5ετία αγάπης: αυτή είναι η απάνθρωπη δοκιμασία κατά την διάρκεια της οποίας Γαλλίδες και Γάλλοι υποτάχθηκαν, αυτό είναι το μέτρο του ζυγού τους.

Η ιδέα πίσω από την «Εβδομάδα των Παθών» ήταν να ανα-μνησθούμε της επετείου όλων αυτών.

Μια εβδομάδα δεν είναι μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η δυσκολία είναι πως είναι πιο εύκολο να είναι κανείς γεννητικά ικανός για να κάνει το κακό παρά για να κάνει το καλό.

Όταν θέλουμε να άρουμε την δυστυχία, τα μέσα μας είναι περιορισμένα

–κι έτσι δίνουμε χρήματα.

Εγώ απλώς ελπίζω ότι ο κόσμος θα δώσει, έκαστος, το μερίδιό του.

Εφόσον δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για τον πόνο, ας κάνουμε κάτι για να απαλύνουμε την δυστυχία. Με τον τρόπον αυτό θα απελευθερωθεί το αίσθημα του πόνου και όλα τα απογοητευμένα άτομα

θα έχουν την άνεση να υποφέρουν την μοίρα τους και να αντέξουν. Για πολλούς, αυτή θα είναι μια πολυτέλεια που οι Θεοί την έχουν αρνηθεί σε άλλους για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Και πάλι, όμως, κανείς δεν πρέπει να σκεφτεί ότι το να δίνει χρήματα αρκεί να καθησυχάσει κάθε είδους τύψεις συνειδήσεως∙ ορισμένα χρέη είναι ανεξάντλητα.

Στους χωρισμένους άνδρες και γυναίκες, τις αχανείς και μυστηριώδεις λεγεώνες των αδερφιών μας, δίνουμε τα πρόσωπα αυτών που γνωρίζουμε, αυτών που μας τους ξερίζωσαν.

Συνειδητοποιούμε τότε ότι δεν τους αγαπήσαμε αρκετά, ότι δεν αντλήσαμε από αυτούς όλα τα οφέλη που θα μπορούσαμε όταν ήταν μαζί μας.

Κανείς δεν τους αγάπησε αρκετά –ούτε καν η ίδια η χώρα τους– αφού σήμερα οι Θεοί βρίσκονται αλλού. Μακάρι αυτή η εβδομάδα, «η εβδομάδα μας», να μην μας ωθήσει να λησμονήσουμε «την εποχή των Θεών».

Μακάρι να μας διδάξει να μην τους αγαπάμε μετριοπαθώς και μακάρι να μας δωρίσει την μνήμη και την φαντασία δίχως την οποία ποτέ δεν θα γίνουμε άξιοί τους. Πάνω απ’ όλα, ας μας βοηθήσει να ξεχάσουμε τα κενά μας λόγια ή λέξεις και να μας καταστήσει έτοιμους για το αίσθημα σιωπής και δέους που θα τους προσφέρουμε εκείνην την δύσκολη και θαυμάσιαν ημέρα που θα σταθούν εκ νέου ενώπιόν μας.

A.C.

«Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί υπό την οπτική του άρθρου «Η ΓΑΛΛΙΑ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» σε συνδυασμό με το θεατρικό έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και υπό το φως της μετάφρασης με τίτλο «ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ, μνήμες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι» ως πακέτο με τα περιεχόμενα των κειμένων «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος δεσμός», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Η φόρμουλα πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας». Ίσως πρέπει να συνενωθεί και η μετάφραση Όργουελ «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΥΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ»

Ένα νέο εβδομαδιαίο και εικονογραφημένο περιοδικό εμφανίστηκε πρόσφατα στο σκηνικό.

Τα φύλλα του χαρτιού κατακυρώθηκαν και χορηγήθηκαν ώστε να τυπώσει φωτογραφίες που απεικονίζουν την ζωή στην Γαλλία και σε όλον τον κόσμο. Την ώρα που κυκλοφορούσε, απέδειξε ότι άξιζε της εμπιστοσύνης και των τοποθετήσεων που είχαν γίνει.

Οι δημοσιογράφοι που το μόνταραν πέτυχαν να βρουν απευθείας μιαν εντελώς νέα φόρμουλα ταιριαστή με την εποχή. Φυσικά, αντέγραψαν το Match (διότι η αλήθεια είναι αΐδιος και, σε κάθε περίπτωση, ήταν πολύ λιγότερο εξουθενωτικό να κάνουν ό,τι είχε γίνει και στο παρελθόν) αλλά το μοντέλο του το προχώρησαν έτι περαιτέρω οι Θεοί.

Οι αναγνώστες μπορεί με έκπληξη να πέσουν πάνω σε σελίδες που απεικονίζουν τρομερά σώματα καθώς και κεφάλια με αφαιρεμένα τα μαλλιά, θύματα του μαρτυρίου και των βασανιστηρίων των Γερμανών. Είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για ένα περιοδικό ισχυρών εντυπώσεων και που δημιουργεί αίσθηση, ευθεία και κατανοητή.

Γυρίστε τις σελίδες του, όμως, και θα συναντήσετε χορεύτριες με κοντές φούστες που προκαλούν μιαν άλλην αίσθηση το ίδιο ευθεία και ευχάριστη.

Προφανώς είναι ένα έργο ποιοτικό που έχει δημιουργηθεί από επαγγελματίες που τίποτε κοινό δεν έχουν με τους μαθητευόμενους ερασιτέχνες του Τύπου της Αντίστασης –τεχνικούς, με άλλες λέξεις, που έχουν την δική τους ιδέα για το κοινό και για το τι απαιτεί αυτό.

Καλωσορίζουμε τον νέον μας συνεργάτη και συγχαίρουμε το Υπουργείο Πληροφοριών επειδή βρήκε έναν τρόπο να ενθαρρύνει μιαν δημοσίευση έκδοσης που τιμά την Γαλλία και, οπωσδήποτε, θα την στηρίξει ώστε να βελτιώσει την θέση της στον κόσμο.

«Η ΕΠΙΛΟΓΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1947

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό επικεντρώνεται στο Εθνικό Συμβούλιο της Αντίστασης ή Σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης το οποίο καλείται “Conseil National de la Résistance” και ιδρύθηκε το 1943 από τον Jean Moulin –με εντολή του Στρατηγού Ντε Γκωλ– με σκοπό την ένωση και τον συντονισμό αντιστασιακών κινημάτων στην Γαλλία υπό την ηγεσία του κινήματος COMBAT. Μέλη του ήταν, ακόμα, ο René Capitant και ο René Char. Το άρθρο αυτό, εκτός από την ένωσή του με ολόκληρη την ενότητα που είναι αφιερωμένη στον Τύπο και τα πολιτικά-συνταγματικά κείμενα του συγγραφέα, πρέπει να αναγνωστεί μαζί ειδικότερα με το έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και τα άρθρα «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ», «Η ΓΑΛΛΙΑ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «COMBAT, Χριστιανισμός και Κομμουνισμός», «Ραδιόφωνο και Χριστιανική Δημοκρατία» καθώς επίσης και το κείμενο «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΜΕΣΗΜΕΡΙΟΥ: Απόψε η αυλαία ανοίγει για τον Ρενέ Σαρ».

Καθώς φαίνεται, πρέπει κανείς να επιλέγει.

Τίποτε δεν είναι περισσότερο επείγον, σύμφωνα με όσους μας πιέζουν να κάνουμε μιαν επιλογή.

Για αυτούς, είναι μια «idée fixe».

«Τί περιμένεις; Είσαι υπέρ της Επανένωσης του Γαλλικού Λαού ή εναντίον της;».

Υπάρχει κάτι κωμικό λιγάκι σε μιαν τέτοιαν επιμονή.

Στο κάτω-κάτω της γραφής, ακόμα το σπίτι μας δεν καίγεται.

Φορτία ολόκληρα με αρωματικά άνθη παίρνουν τον δρόμο πίσω προς το ανοιξιάτικο Παρίσι και ο άνεμος είναι γλυκός.

Η άνεση της ελευθερίας είναι σχεδόν ψηλαφητή.

Στους πολιτικούς κύκλους, όμως, μαίνεται ένας ψυχωτικός πυρετός ώστε να είμαστε αναγκασμένοι να σημειώσουμε ορισμένες βασικές αλήθειες.

Ιδού:

Η Combat, εάν η μνήμη βοηθά, δεν δημιουργήθηκε για να είναι η εφημερίδα ενός κόμματος.

Δημιουργήθηκε με σκοπό να συνενώσει λίγους ανθρώπους

ώστε να εξασκήσουν ελεύθερη κριτική ενώ, παράλληλα, θα σέβονταν τις αποχρώσεις εκφράσεως των αντιστοίχων απόψεών τους.

Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο.

Επειδή ο Στρατηγός Ντε Γκωλ έχει οργανώσει ένα κίνημα, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αναρριχηθούμε πάνω στην εξέδρα της σκηνής πλάϊ του.

Μέχρι νεωτέρας, η Επανένωση του Γαλλικού Λαού δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά ένα καινούργιο στοιχείο στην πολιτική ζωή αυτής της χώρας.

Είναι, άρα, ταιριαστό, να γίνει αντικείμενο κριτικής ακριβώς όπως και η κριτική των υπολοίπων κομμάτων.

Υπό το φως αυτό, αφορισμοί και θρησκείες μας εκπλήσσουν διότι τις θεωρούμε, εξίσου, στείρες.

Στο κάτω-κάτω, ένας ορισμένος αριθμός Γάλλων μοιράζονται την άποψή μας ότι το δίλημμα του έθνους δεν συνοψίζεται απολύτως σε μιαν εκλογή μεταξύ Ντε Γκωλ και Thorez.

Είναι, όμως, απαραίτητο να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας.

Όπως θα προσδοκούσε κανείς, οι στήλες μας δεν θα χρησιμοποιηθούν για να προσβάλουμε τον Στρατηγό Ντε Γκωλ.

Εμείς, τουλάχιστον, δεν έχουμε χάσει την μνήμη μας.

Είναι συμβατή πιστεύουμε με την ανεξάρτητη κρίση η δικαιοσύνη που του απονέμουμε.

Ακριβώς όπως ήμασταν σε θέση να του ασκήσουμε κριτική με τον πλέον ασυμβίβαστον τρόπο (και, συχνά, μόνοι) όταν προήδρευε της κυβερνήσεως, κατά τον ίδιον τρόπο θα κρίνουμε την Επανένωση του Γαλλικού Λαού από τις πράξεις και όχι από τις αρχές της, πολλές εκ των οποίων παραμένους ασαφείς.

Αυτές είναι απλές ιδέες

αλλά η απλότητα σήμερα φαίνεται μάλλον ασυνήθιστη.

Πρέπει κανείς να είναι πιο συγκεκριμένος.

Δεν είναι μυστικό ότι το κόμμα προς το οποίο αισθανόμαστε πλησιέστεροι είναι το Σοσιαλιστικό Κόμμα (με όλες τις απογοητεύσεις που συνεπάγεται ο κλήρος που μας έλαχε).

Παρ’ όλα αυτά, η Σοσιαλιστική θέση πρακτικά δεν μας έχει ποτέ συναρπάσει και ποτέ δεν διστάσαμε να το πούμε με μιαν κατάλληλη αντικειμενικά μορφή.

Παρομοίως, την στιγμή που ο Στρατηγός Ντε Γκωλ είναι για εμάς ο άνθρωπος που αποκατέστησε την Γαλλική Δημοκρατία (κάτι που του αποδίδει συγκεκριμένα δικαιώματα), είναι επίσης ο άνθρωπος που συμφώνησε στον εκλογικό νόμο

με βάση τον οποίο τα σημερινά κόμματα αντλούν την ισχύ τους.

Κατά την άποψή μας, αυτό το γεγονός καθιστά δύσκολο για τον ίδιο να παράσχη μιαν πραγματικά εύστοχη κριτική του συστήματος που οργανώθηκε υπό των ιδίων αυτών κομμάτων.

Μπορώ να ακούσω την αντίδραση που θα εγερθεί σε αυτήν την γραμμή

επιχειρηματολογίας: πολύ όμορφο βλέπετε τον εαυτόν σας!

Δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό και εδώ μπορούμε να καταθέσουμε

ότι ο ρόλος μας δεν είναι ο πιο εύκολος.

Στο τέλος, όμως, μπορεί να είναι καλό για την χώρα αυτή που συνεχίζει να υπάρχει –μακριά από την εκκωφαντική οχλαγωγία των κομματαρχών– ένα φόρουμ

όπου ανεξάρτητοι άνθρωποι μπορούν ακόμα να δώσουν μαρτυρία χωρίς υποκρισία ή φόβο.

Είναι καλό που μπορεί ακόμα να διεξάγεται μια άσκηση ελευθερίας –έστω για λίγο– και σε αντίθεση με το ρεύμα.

Στην εποχή των ψεμμάτων, ακόμη και η πιο ερασιτεχνική εντιμότητα είναι προτιμότερη από την πιο καλά ενορχηστρωμένη ραδιουργία.

Εδώ, τουλάχιστον, είναι ακόμα δυνατόν να αναπνεύσει κανείς, όσο μοναχική κι αν φαίνεται ορισμένες φορές η απόπειρα.

Αυτόν το λόγο θέλαμε να δώσουμε.

Τώρα –όπως και στο παρελθόν– ο στόχο της Combat είναι να αποφύγει την τύφλωση που γεννά ο ενθουσιασμός αλλά και το μίσος

και να τηρήσει αυτόν τον μικρό χώρο, εδάφη που συνεχίζουν να κρατούν την εύθραυστην ελπίδα μας ζωντανή.

ALBERT CAMUS

«ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΥΡΑΝΝΙΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 26 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνδυασμό με το σύνολο του έργου του συγγραφέα για την Ευρώπη, το Φως και τις Βρυξέλλες –να προσεχθεί ο συσχετισμός με το θέμα της κατάληψης του Alcazar στο Τολέδο– και με επίκεντρο την ημερομηνία 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ αλλά και σε συμφωνία με τα άρθρα για την οργάνωση και λειτουργία της Αντίστασης. Ειδικότερα, αυτών με τίτλο: « «ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ», «ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ», «ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ», «Η ΕΠΙΛΟΓΗ». Αξίζει να ληφθούν υπ’ όψιν και τα άρθρα του 1948 και του 1957 και τα κείμενα περί Αποκάλυψης, Συντάγματος, Ρεπούμπλικας και Δημοκρατίας Ισπανίας-Γαλλίας-Γερμανίας και, στην συγκεκριμένη περίπτωση, του Βελγίου, όπου στις Βρυξέλλες η έδρα του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Ο Hubert Pierlot υπήρξε Βέλγος Καθολικός ο οποίος στήριζε την ιδέα ότι οι εξουσίες του Βέλγου βασιλιά Λεοπόλδου ΙΙΙ θα έπρεπε να αποκατασταθούν όταν απελευθερωνόταν ο βασιλιάς. Ο βασιλεύς Λεοπόλδος ΙΙΙ ήταν αιχμάλωτος των Γερμανών αλλά είχε προηγουμένως, τον Νοέμβριο 1940, συναντηθεί με τον Χίτλερ.

Ιδού ο απολογισμός: στις Βρυξέλλες χύθηκε Βέλγικο αίμα αν και η πόλη έχει απελευθερωθεί. Δεν απαιτήθηκε ιδιαίτερη οξύνοια από την πλευρά μας ώστε να προβλέψουμε στο άρθρο μας με θέμα την κρίση του Βελγίου ότι η συμφωνία –βρίσκεται στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων για πολύ λίγο χρόνο, κατ’ αποκλειστικότητα– δεν θα μπορούσε παρά να είναι προσωρινή χρονικώς.

Επιτεύχθηκε υπό την απειλή της επέμβασης των Συμμάχων: συμφωνίες που διαρκούν μπορούν να πηγάζουν μόνον υπό συνθήκες ελευθερίας, όχι μέσω καταναγκαστικής φυλάκισης.

Όπως κι αν έχει, η διευθέτηση που επεξεργάστηκαν η κυβέρνηση Pierlot και το κόμμα της Αντίστασης θα μπορούσε να είχε συνεχιστεί με αμοιβαίες παραχωρήσεις. Αυτό θα επέτρεπε στο Βέλγιο να περιμένει ώστε να εξελιχθεί σε κάποια φάση ως λιγότερο κρίσιμη η στρατηγική των Συμμάχων.

Τα πολιτικά προβλήματα της χώρας θα μπορούσαν τότε να είχαν συζητηθεί σε κλίμα ελευθερίας δίχως το οποίο η διαπραγμάτευση καθίσταται δυσχερής, αναπόφευκτα.

Κατά τον παρόντα χρόνο, δεν υπάρχει οδός –πρακτικά– να συλλάβει κανείς την αλήθεια πέραν των επισήμων κυβερνητικών ανακοινώσεων. Ακόμα και αυτές οι ανακοινώσεις, ωστόσο, αποκαλύπτουν

το μοναδικό πείσμα και την εμμονή της κυβέρνησης Pierlot σε μιαν πολιτική που στηρίζεται στην βία (κάτι για το οποίο είναι δύσκολο να μην το μετανιώσει).

Πράγματι, οι επίσημες ανακοινώσεις μας λένε ότι η Αντίσταση στο Βέλγιο έχει ήδη προχωρήσει σε σημαντικές παραχωρήσεις. Οι Σοσιαλιστές ήταν απρόθυμοι να ρίξουν τον κ. Pierlot, οι 3 υπουργοί που υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους υπέγραψαν συμφωνία με τον Στρατηγό Erskine ενώ οι διάφορες κινήσεις της Αντίστασης πίεσαν τα μέλη τους να πάρουν τα όπλα.

Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση έδωσε την άδειά της για τις διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις εντός μιας περιορισμένης περιμέτρου.

Στην ίδιαν ώρα, όμως –και σε συμφωνία πάντοτε με τις επίσημες ανακοινώσεις– ο Υπουργός Πολέμου πήρε δικτατορικά την εξουσιοδότηση.

Είχε το δικαίωμα να απαγορεύσει κάθε συνάντηση, να λογοκρίνει ή να καταλάβει και να παραβιάσει την ιδιωτική αλληλογραφία, να διατάξει διοικητική σύλληψη και –τελικά– να λογοκρίνει κάθε έντυπο υλικό που εκτιμούσε δυνατό να βλάψει το ηθικό ανάστημα του έθνους.

Αυτές οι εξουσίες –χάρη στο ευρύ βεληνεκές έκτασής τους και στους ίδιους κατ’ εξοχήν τους όρους και τις συνθήκες με τις οποίες εκφράζεται η θέαση των πραγμάτων– ανακαλούν πραγματικότητες, realities, αρκετά νωπές στον νου μας ώστε να μπορούμε εύκολα να φανταστούμε την επίδραση που πρέπει να είχαν στον λαό του Βελγίου.

Προσπάθησε να φανταστείς μιαν πολιτική κατάσταση στην οποία θα βρισκόταν ξαφνικά ο κ. Diethelm με άδεια να απαγορεύσει τις συναντήσεις μας και να ανοίξει την αλληλογραφία μας και, ταυτόχρονα, τον Τύπο φιμωμένο για να μην εκφράσει την φωνή της Αντίστασης.

Οι λαοί που έχουν μόλις εγερθεί και αναδυθεί από μιαν 4ετία αγώνα κατά της τυραννίας θα έχαναν την γαλήνη τους αν βρίσκονταν ξαφνικά κυβερνώμενοι με έναν τέτοιον τυραννικό τρόπο από την κυβέρνηση της εκλογής τους.

Αν σε πυροβολούν οι δυνάμεις της ελευθερίας, ξεκινάς να πιστεύεις ότι είναι καλύτερα να βλέπεις τις δυνάμεις της τυραννίας κατά πρόσωπο διότι τότε, τουλάχιστον, δεν υπάρχει μυστήριο ως προς το γιατί σε πυροβολούν.

Οι πράξεις των Βέλγων διαμαρτυρομένων είναι πιο εύκολο ακόμα να γίνουν κατανοητές όταν αναγνωρίσουμε ότι –για στρατηγικούς λόγους που εύκολα γίνονται αντιληπτοί κι αυτοί– οι Θεοί είναι καταδικασμένοι σε σιωπή

και αυτό είναι που κάνει τα κόκκαλά τους να τρίζουν λες και ένα στουπί είχε ανάψει ένα καζάνι που κοχλάζει.

Τώρα το καζάνι εξερράγη.

Η αστυνομία και ο λαός συγκρούστηκαν.

Αυτή η κατάσταση αγωνίας απαιτεί κάτι πέρα από την μετάνοια.

Όλοι οι ευγενείς θα πουν, φυσικά, ότι ο λαός έπρεπε να είχε μείνει ακίνητος και ήρεμος. Είναι, ωστόσο, δυνατόν να σκεφτεί κανείς λογικά για το τι συνέβη, χωρίς να καταφύγει στην πολεμική και χωρίς να κάνει επίκληση σε επιχειρήματα που έχουν ιδιαίτερο βάρος και φόρτιση μέσα στην καρδιά όποιου έχει πολεμήσει στην Αντίσταση και ακούει τα σημερινά νέα.

Αυτό που συνέβη είναι άξιο μετανοίας αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε

ότι η πολιτική δεν μπορεί να διεξάγεται βάσει της ιδέας

ότι ο κόσμος και οι άνθρωποί του πρέπει να συμπεριφέρονται σαν άγιοι.

Διότι, για να είχε επιλέξει ο λαός του Βελγίου την πειθάρχηση και την βιασμένη σιγή,

θα έπρεπε να ήταν όλοι στωϊκοί άγιοι και ήρωες.

Η διακυβέρνηση συνίσταται στο να θέτει κάποιος τον κόσμο σε μιαν θέση ή κατάσταση όπου η πειθαρχία δεν μοιάζει να είναι κατ’ ανάγκην πάνω και πέραν των ανθρωπίνων ικανοτήτων αποδοχής της.

Από την άποψην αυτήν, η εμπειρία του Βελγίου μπορεί να υπηρετήσει ως παράδειγμα προς οποιαδήποτε δημοκρατική κυβέρνηση έχει απαγορεύσει στον εαυτόν της –ως θέμα και κανόνα αρχής– να στηριχθεί κατ’ αποκλειστικότητα στην βία και, άρα, πρέπει να αυτοπεριοριστεί σε μιαν στέρεαν αποφασιστικότητα που να καθοδηγείται από μιαν ιδέα δίκαια του ανθρώπου.

Με βάση αυτήν την οπτική του υλικού,

φαίνεται δύσκολο να δεχθούμε να πούμε ότι ο κ. Pierlot κυβερνούσε.

Πολλοί από τους συντρόφους μας από την Αντίσταση θα γράψουν

ότι η πολιτική του ήταν απλώς εγκληματική (και, ομολογουμένως, θα χρειαζόταν αρκετή προσπάθεια για να τους αποδείξει ότι κάνουν λάθος).

Για να μετράμε τις λέξεις μας, ωστόσο, θα αρκούσε να πούμε ότι μια πολιτική καταδικάζεται αφ’ εαυτής όταν, μόνο και μόνον από τύφλα και ισχυρογνωμοσύνη, το αποτέλεσμά της είναι να ασκεί βία σε ένα έθνος για να καταφύγει αυτό σε λύσεις και αποφάσεις που δεν θα μπορούσαν να είναι λιγότερο συμβατές με τα ίδια του τα συμφέροντα.

Η ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
ΟΜΙΛΙΑ-ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ, 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1937

  I. The aim of the Maison de la Culture, which is celebrating its opening today, is to serve the culture of the Mediterranean. Faithful to the general directions governing institutions of its type, it seeks within a regional framework to encourage the development of a culture whose existence and greatness need no proof. Perhaps there is something surprising in the fact that left-wing intellectuals can put themselves to work for a culture that seems irrelevant to their cause, and that can even, as has happened in the case of Maurras, be monopolized by politicians of the Right.

It may indeed seem that serving the cause of Mediterranean regionalism is tantamount to restoring traditionalism with no future, celebrating the superiority of one culture over another, or, again, adopting an inverted form of fascism and inciting the Latin against the Nordic peoples. This is a perpetual source of misunderstandings. The aim of this lecture is to try to dispel them.

The whole error lies in the confusion between Mediterranean and Latin, and in attributing to Rome what began in Athens. To us it is obvious that our only claim is to a kind of nationalism of the sun. We could never be slaves to traditions or bind our living future to exploits already dead. A tradition is a past that distorts the present. But the Mediterranean land about us is a lively one, full of games and joy. Moreover, nationalism has condemned itself. Nationalisms always make their appearance in history as signs of decadence. When the vast edifice of the Roman empire collapsed, when its spiritual unity, from which so many different regions drew their justification, fell apart, then and only then, at a time of decadence, did nationalisms appear.

The West has never rediscovered unity since. At the present time, internationalism is trying to give the West a real meaning and a vocation. However, this internationalism is no longer inspired by a Christian principle, by the Papal Rome of the Holy Roman Empire. The principle inspiring it is man. Its unity no longer lies in faith but in hope. A civilization can endure only insofar as its unity and greatness, once all nations are abolished, stem from a spiritual principle. India, almost as large as Europe, with no nations, no sovereignty, has kept its own particular character even after two centuries of English rule.

This is why, before any other consideration, we reject the principle of a Mediterranean nationalism. In any case, it would never be possible to speak of the superiority of Mediterranean culture. Men express themselves in harmony with their land. And superiority, as far as culture is concerned, lies in this harmony and in nothing else. There are no higher or lower cultures. There are cultures that are more or less true. All we want to do is help a country to express itself. Locally. Nothing more. The real question is this: is a new Mediterranean civilization within our grasp?

II. Obvious facts, (a) There is a Mediterranean sea, a basin linking about ten different countries. Those whose voices boom in the singing cafes of Spain, who wander in the port of Genoa, along the docks in Marseilles, the strange, strong race that lives along our coasts, all belong to the same family. When you travel in Europe, and go down toward Italy or Provence, you breathe a sigh of relief as you rediscover these casually dressed men, this violent, colorful life we all know. I spent two months in central Europe, from Austria to Germany, wondering where that strange discomfort weighing me down, the muffled anxiety I felt in my bones, came from. A little while ago, I understood. These people were always buttoned right up to the neck. They did not know how to relax. They did not know what joy was like, joy which is so different from laughter. Yet it is details like this that give a valid meaning to the word 'Country.' Our Country is not the abstraction that sends men off to be massacred, but a certain way of appreciating life which is shared by certain people, through which we can feel ourselves closer to someone from Genoa or Majorca than to someone from Normandy or Alsace. This is what the Mediterranean is – a certain smell or scent that we do not need to express: we all feel it through our skin.

(b) There are other, historical, facts. Each time a doctrine has reached the Mediterranean basin, in the resulting clash of ideas the Mediterranean has always remained intact, the land has overcome the doctrine. In the beginning Christianity was an inspiring doctrine, but a closed one, essentially Judaic, incapable of concessions, harsh, exclusive, and admirable. From its encounter with the Mediterranean, a new doctrine emerged: Catholicism. A philosophical doctrine was added to the initial store of emotional aspirations. The monument then reached its highest and most beautiful form – adapting itself to man. Thanks to the Mediterranean, Christianity was able to enter the world and embark on the miraculous career it has since enjoyed.

Once again it was someone from the Mediterranean, Francis of Assisi, who transformed Christianity from an inward-looking, tormented religion into a hymn to nature and simple joy. The only effort to separate Christianity from the world was made by a northerner, Luther. Protestantism is, actually, Catholicism wrenched from the Mediterranean, and from the simultaneously pernicious and inspiring influence of this sea.

Let us look even closer. For anyone who has lived both in Germany and in Italy, it is obvious that fascism does not take the same form in both countries. You can feel it everywhere you go in Germany, on people's faces, in the city streets. Dresden, a garrison town, is almost smothered by an invisible enemy. What you feel first of all in Italy is the land itself. What you see first of all in a German is the Hitlerite who greets you with 'Heil Hitler'; in an Italian, the cheerful and gay human being. Here again, the doctrine seems to have yielded to the country – and it is a miracle wrought by the Mediterranean that enables men who think humanly to live unoppressed in a country of inhuman laws.

III. But this living reality, the Mediterranean, is not something new to us. And its culture seems the very image of the Latin antiquity the Renaissance tried to rediscover across the Middle Ages. This is the Latinity Maurras and his friends try to annex. It was in the name of this Latin order on the occasion of the war against Ethiopia that twenty-four Western intellectuals signed a degrading manifesto celebrating the 'civilizing mission of Italy in barbarous Ethiopia.'

But no. This is not the Mediterranean our Maison de la Culture lays claim to. For this is not the true Mediterranean. It is the abstract and conventional Mediterranean represented by Rome and the Romans. These imitative and unimaginative people had nevertheless the imagination to substitute for the artistic genius and feeling for life they lacked a genius for war. And this order whose praises we so often hear sung was one imposed by force and not one created by the mind. Even when they copied, the Romans lost the savor of the original. And it was not even the essential genius of Greece they imitated, but rather the fruits of its decadence and its mistakes. Not the strong, vigourous Greece of the great tragic and comic writers, but the prettiness and affected grace of the last centuries. It was not life that Rome took from Greece, but puerile, over-intellectualized abstractions. The Mediterranean lies elsewhere. It is the very denial of Rome and Latin genius. It is alive, and wants no truck with abstractions. And it is easy to acknowledge Mussolini as the worthy descendant of the Caesars and Augustus of Imperial Rome, if we mean by this that he, like them, sacrifices truth and greatness to a violence that has no soul.

What we claim as Mediterranean is not a liking for reasoning and abstractions, but its physical life – the courtyards, the cypresses, the strings of pimientos. We claim Aeschylus and not Euripides, the Doric Apollos and not the copies in the Vatican; Spain, with its strength and its pessimism, and not the bluster and swagger of Rome, landscapes crushed with sunlight and not the theatrical settings in which a dictator drunk with his own verbosity enslaves the crowds. What we seek is not the lie that triumphed in Ethiopia but the truth that is being murdered in Spain.

IV. The Mediterranean, an international basin traversed by every current, is perhaps the only land linked to the great ideas from the East. For it is not classical and well ordered, but diffuse and turbulent, like the Arab districts in our towns or the Genoan and Tunisian harbors. The triumphant taste for life, the sense of boredom and the weight of the sun, the empty squares at noon in Spain, the siesta, this is the true Mediterranean, and it is to the East that it is closest. Not to the Latin West. North Africa is one of the few countries where East and West live close together. And there is, at this junction, little difference between the way a Spaniard or an Italian lives on the quays of Algiers, and the way Arabs live around them. The most basic aspect of Mediterranean genius springs perhaps from this historically and geographically unique encounter between East and West. (On this question I can only refer you to Audisio).

This culture, this Mediterranean truth, exists and shows itself all along the line: (1) In linguistic unity – the ease with which a Latin language can be learned when another is already known; (2) Unity of origin – the prodigious collectivism of the Middle Ages – chivalric order, religious order, feudal orders, etc., etc. On all these points, the Mediterranean gives us the picture of a living, highly colored, concrete civilization, which changes doctrines into its own likeness – and receives ideas without changing its own nature.
But then, you may say, why go any further?

V. Because the very land that transformed so many doctrines must transform the doctrines of the present day. A Mediterranean collectivism will be different from a Russian collectivism, properly so-called. The issue of collectivism is not being fought in Russia: it is being fought in the Mediterranean basin and in Spain, at this very moment. Of course, man's fate has been at stake for a long time now, but it is perhaps here that the struggle reaches its tragic height, with so many trump cards placed in our hands. There are, before our eyes, realities stronger than we ourselves are. Our ideas will bend and become adapted to them. This is why our opponents are mistaken in all their objections. No one has the right to prejudge the fate of a doctrine, and to judge our future in the name of a past, even if the past is Russia's.

Our task here is to rehabilitate the Mediterranean, to take it back from those who claim it unjustly for themselves, and to make it ready for the economic organistation awaiting it. Our task is to discover what is concrete and alive in it, and, on every occasion, to encourage the different forms which this culture takes. We are all the more prepared for the task in that we are in immediate contact with the Orient, which can teach us so much in this respect. We are, here, on the side of the Mediterranean against Rome. And the essential role that towns like Algiers and Barcelona can play is to serve, in their own small way, that aspect of Mediterranean culture which favors man instead of crushing him.

VI. The intellectual's role is a difficult one in our time. It is not his task to modify history. Whatever people may say, revolutions come first and ideas afterward. Consequently, it takes great courage today to proclaim oneself faithful to the things of the mind. But at least this courage is not useless. The term 'intellectual' is pronounced with so much scorn and disapproval because it is associated in people's minds with the idea of someone who talks in abstractions, who is unable to come into contact with life, and who prefers his own personality to the rest of the world. But for those who do not want avoid their responsibilities, the essential task is to rehabilitate intelligence by regenerating the subject matter it treats, to give back all its true meaning to the mind by restoring to culture its true visage of health and sunlight.

I was saying that this courage was not useless. For if it is not indeed the task of intelligence to modify history, its real task will nevertheless be to act upon man, for it is man who makes history. We have a contribution to make to this task. We want to link culture with life. The Mediterranean, which surrounds us with smiles, sea, and sunlight, teaches us how it is to be done. Xenophon tells us in The Persian Expedition that when the Greek soldiers who had ventured into Asia were coming back to their own country, dying of hunger and thirst, cast into despair by so many failures and humiliations, they reached the top of a mountain from which they could see the sea. Then they began to dance, forgetting their weariness and their disgust at the spectacle of their lives. In the same way we do not wish to cut ourselves off from the world. There is only one culture. Not the one that feeds off abstractions and capital letters. Not the one that condemns. Not the one that justifies the excesses and the deaths in Ethiopia and defends the thirst for brutal conquests. We know that one very well, and want nothing to do with it. What we seek is the culture that finds life in the trees, the hills, and in mankind.

This is why men of the Left are here with you today, to serve a cause that at first sight had nothing to do with their own opinions. I would be happy if, like us, you were now convinced that this cause is indeed ours. Everything that is alive is ours. Politics are made for men, and not men for politics. We do not want to live on fables. In the world of violence and death around us, there is no place for hope. But perhaps there is room for civilization, for real civilization, which puts truth before fables and life before dreams. And this civilization has nothing to do with hope. In it man lives on his truths.

It is to this whole effort that men of the West must bind themselves. Within the framework of internationalism, the thing can be achieved. If each one of us within his own sphere, his country, his province agrees to work modestly, success is not far away. As far as we are concerned, we know our aim, our limitations, and our possibilities. We only need open our eyes to make men realize that culture cannot be understood unless it is put to the service of life, that the mind need not be man's enemy. Just as the Mediterranean sun is the same for all men, the effort of man's intelligence should be a common inheritance and not a source of conflict and murder.

Can we achieve a new Mediterranean culture that can be reconciled with our social idea? Yes. But both we and you must help to bring it about.


Ο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ

I felt the Gods were lacking as long as there was nothing to oppose them.
Lucian, Prometheus in the Caucasus

What does Prometheus mean to man today? One could doubtless claim this God-defying rebel as the model of contemporary man and his protest thousands of years ago in the deserts of Scythia as culminating in the unparalleled historical convulsion of our day. But, at the same time, something suggests that this victim of persecution is still among us and that we are still deaf to the great cry of human revolt of which he gives the solitary signal.
Modern man indeed endures a multitude of suffering on the narrow surface of this earth; for the man deprived of food and warmth, liberty is merely a luxury that can wait; all he can do is suffer a little more, as if it were only a question of letting liberty and its last witnesses vanish a bit more. Prometheus was the hero who loved men enough to give them fire and liberty, technology and art. Today, mankind needs and cares only for technology. We rebel through our machines, holding art and what art implies as an obstacle and a symbol of slavery. But what characterizes Prometheus is that he cannot separate machines from art. He believes that both souls and bodies can be freed at the same time. Man today believes that we must first of all free the body, even if the mind must suffer temporary death. But can the mind die temporarily? Indeed, if Prometheus were to reappear, modern man would treat him as the gods did long ago: they would nail him to a rock, in the name of the very humanism he was first to symbolize. The hostile voices to insult the defeated victim would be the very ones that echo on the threshold of Aeschylean tragedy: those of Force and Violence.
Am I yielding to the meanness of our times, to naked trees and the winter of the world? But this very nostalgia for light is my justification: it speaks to me of another world, of my true homeland. Does this nostalgia still mean something to some men? The year the war began, I was board a ship and follow the voyage of Ulysses. At that time, even a young man without money could entertain the extravagant notion of crossing the sea in quest of sunlight. But I did what everyone else did at the time. I did not get on that ship. I took my place in the queue shuffling toward the open mouth of hell. Little by little, we entered. At the first cry of murdered innocence, the door slammed shut behind us. We were in hell, and we have not left it since. For six long years we have been trying to come to terms with it. Now we glimpse the warm ghosts of fortunate islands only at the end of long, cold, sunless years that lie ahead.
How then, in this damp, dark Europe, can we avoid hearing with a quiver of regret and difficult complicity the cry the aged Chateaubriand uttered to Ampere departing from Greece: "You won't find a leaf from the olive trees or a single grape left of the ones I saw in Attica. I even miss the grass that grew there in my day. I haven't had the strength to make a patch of heather grow." And we too, for all our youthful blood, sunk as we are in the terrible old age of this last century, sometimes we miss the grass that has always grown, the olive leaf that we'll no longer go to look at just to see it, and the grapes of liberty. Man is everywhere, and everywhere we find his cries, his suffering, and his threats. With so many men gathered together, there is no room for grasshoppers. History is a sterile earth where heather does not grow. Yet men today have chosen history, and they neither could nor should turn away from it. But instead of mastering it, they agree a little more each day to be its slave. Thus they betray Prometheus, this son "both bold in thought and light of heart." This is how they revert to the wretchedness of the men Prometheus tried to save. "They saw without seeing, heard without listening, like figures in a dream."
Yes, one evening in Provence, one perfect hill, one whiff of salt are enough to show us that everything still lies before us. We need to invent fire once more, to settle down once again to the job of appeasing the body's hunger. Attica, liberty, and its grape-gathering, the bread of the soul, must come later. What can we do about this but cry to ourselves: "They will never exist any more, or they will exist for others," and do what must be done so that others at least do not go begging? We who feel this so painfully, and yet who try to accept it without bitterness, are we lagging behind, or are we forging ahead, and will have the strength to make the heather grow again?
We can imagine how Prometheus would have replied to this question that rises from our century. Indeed, he has already given his answer: "I promise you, O mortals, both improvement and repair, if you are skillful, virtuous and strong enough to achieve them with your own hands." If, then, it is true that salvation lies in our own hands, I will answer Yes to the question of the century, because of the thoughtful strength and the intelligent courage I still feel in some of the people I know. "O Justice, O my mother," cries Prometheus, "you see what I am made to suffer." And Hermes mocks the hero: "I am amazed that, being a God, you did not foresee the torment you are suffering." "I did see it," replies the rebel. The men I've mentioned are also the sons of justice. They, too, suffer from the misery of all men, knowing what they do. They know all too well that blind justice does not exist, that history has no eyes, and that we must therefore reject its justice in order to replace it as much as possible with the justice conceived by the mind. This is how Prometheus returns in our century.
Myths have no life of their own. They wait for us to give them flesh. If one man in the world answers their call, they give us their strength in all its fullness. We must preserve this myth, and ensure that its slumber is not mortal so that resurrection is possible. I sometimes doubt whether man can be saved today. But it is still possible to save their children, both body and mind. It is possible to offer them at the same time the chance for happiness and beauty. If we must resign ourselves to living without beauty, and the freedom that is a part of beauty, the myth of Prometheus is one of those that will remind us that any mutilation of man can only be temporary, and that one serves nothing in man if one does not serve the whole man. If he is hungry for bread and heather, and if it is true that bread is the more necessary, let us learn how to keep the memory of heather alive. At the darkest part of history, Promethean men, without flinching from their difficult calling, will keep watch over the earth and the tireless grass. In the thunder and lightening of the gods, the chained hero keeps his quiet faith in man. This is how he is harder than his rock and more patient than his vulture. His long stubbornness has more meaning for us than his revolt against the gods. Along with his admirable determination to separate and exclude nothing, which has and always will reconcile mankind's suffering with the springtimes of the world.


ΜΕΤΑΞΥ ΚΟΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ
ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ
8 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1945


«ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ»/«ΜΕΤΑΞΥ ΚΟΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ»

“COMBAT” 8 Αυγούστου 1945

Αλμπέρ Καμύ

Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
Copyright© Christos P. Papachristopoulos


Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό του Αλμπέρ Καμύ που δημοσιεύθηκε την επομένη
της πτώσης της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα τον Αύγουστο του 1945 πρέπει να αναγνωστεί σε σχέση
με την ενότητα περί «κόσμου», «μάχης» και «ζωής» στις διαλέξεις του για το Νόμπελ Λογοτεχνίας με τίτλο ««Δημιουργεῖν: Η τέχνη μέσα στον κίνδυνο» και «Ο συγγραφέας και το επόχημά του» καθώς και
σε σύνδεση με τα άρθρα του περί της Επανάστασης στο Παρίσι τον Αύγουστο του 1944.
Ακόμη, σε σχέση με το έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ»,
του οποίου η «σύλληψή» του έγινε στις το 1948 από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε.
και την έκκληση του Καμύ στον «Επαναστατημένον Άνθρωπο» προς το σύμπαν του Jacques Callot.
Επίσης, σε επαφή με τα άρθρα του Τζωρτζ Όργουελ «ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ 1984 - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ» και «Ο.Η.Ε. ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ».


Ο κόσμος είναι αυτός που είναι, δηλαδή –για να πούμε την αλήθεια– τίποτε το ιδιαίτερο.
Αυτό το διδάχθηκε χθες ο καθένας, χάρη στην αξιοθαύμαστη συγχορδία ιδεών
που προέρχονται από ραδιόφωνα, εφημερίδες και υπηρεσίες πληροφοριών.
Για την ακρίβεια, εν μέσω εκατοντάδων ενθουσιωδών σχολίων, μας λένε
πως κάθε πόλη μεσαίου μεγέθους μπορεί να ισοπεδωθεί από μια βόμβα
στο μέγεθος της σφαίρας του ποδοσφαίρου.
Αμερικανικές, Αγγλικές και Γαλλικές εφημερίδες βρίθουν καλλιεπών δοκιμίων
και είναι γεμάτες γλαφυρά άρθρα για το μέλλον, το παρελθόν, τους εφευρέτες, το κόστος,
τα φιλειρηνικά κίνητρα, τα στρατιωτικά πλεονεκτήματα, ακόμα και για την ζωή
που έχει αρχίσει από μόνη της να αποκτά ως χαρακτηριστικό γνώρισμα η ίδια η ατομική βόμβα.
Μπορούμε να το συνοψίσουμε όλο αυτό σε μια πρόταση:
«Ο τεχνικός μας πολιτισμός μόλις έφθασε στο αποκορύφωμα του ανωτάτου επιπέδου κτηνωδίας.
Θα πρέπει, στο περισσότερο ή λιγότερο άμεσο μέλλον, να επιλέξουμε ανάμεσα στην συλλογική αυτοκτονία και στην ευφυή αξιοποίηση των επιστημονικών μας κατακτήσεων.
Εν τω μεταξύ, σκεφτόμαστε πως υπάρχει κάτι το ανήθικο και το έκφυλο
στον εορτασμό μιας ανακάλυψης, της οποίας η εκμετάλλευση προξένησε το πλέον εντυπωσιακό
ξέσπασμα του ολέθρου που έχει ποτέ γνωρίσει ο άνθρωπος.
Τί θα επιφέρει σε έναν κόσμο ήδη παραδομένο
σε όλα τα συνταρακτικά γεγονότα της βίας, ανίκανο για κάθε έλεγχο,
αδιάφορο απέναντι στην δικαιοσύνη και την απλή ανθρώπινη ευτυχία –έναν κόσμο
όπου η επιστήμη αφοσιώνεται στον οργανωμένο φόνο;
Κανείς άλλος, εκτός από τους πιο αμείλικτους ιδεαλιστές, δεν θα τολμούσε να απορήσει.
Αυτές οι ανακαλύψεις πρέπει να καταγράφονται, να αναφέρονται σε υποβληθείσες εκθέσεις
και να γίνονται αντικείμενο σωστού σχολιασμού.
Πρέπει να γνωστοποιούνται με επίσημες ανακοινώσεις στον κόσμο
ώστε ο άνθρωπος να διαμορφώνει μιαν ακριβή εικόνα του πεπρωμένου του.
Όμως, η έκφραση αυτών των τρομακτικών ανακαλύψεων
μέσα από γραφική ή χιουμοριστική αρθρογραφία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.
Ακόμα και πριν την βόμβα, δεν ανέπνεε κανείς τόσο εύκολα σε αυτόν τον μαρτυρικό κόσμο.
Τώρα, μας χαρίζουν μια νέα πηγή δεινών:
υπόσχεται ότι θα είναι ο μεγαλύτερος ψυχικός πόνος που γνωρίσαμε ποτέ.
Δεν μπορεί να υπάρχει αμφιβολία πως στην ανθρωπότητα δίδεται η τελευταία της ευκαιρία.
Ίσως αυτό αποτελεί περίσταση κατάλληλη για να τυπώσουν οι εφημερίδες μιαν ειδική έκδοση!
Ή, ακόμα πιο πιθανό, θα έπρεπε να αποτελέσει την αιτία για μια δεδομένη ποσότητα ποιοτικής σκέψεως
–και για αρκετή σιωπή.
Ας γίνουμε κατανοητοί: θα χαρούμε εάν οι Ιάπωνες παραδοθούν ύστερα από τον αφανισμό της Χιροσίμα, έχοντας πτοηθεί και κυριευθεί από φόβο.
Αρνούμαστε, ωστόσο, να δούμε τίποτε άλλο σε αυτά τα μείζονα γεγονότα παρά την ανάγκη
να επιχειρηματολογήσουμε με περισσότερη ενεργητικότητα υπέρ μιας γνήσιας διεθνούς κοινωνίας,
στην οποία οι μεγάλες δυνάμεις δεν θα έχουν ανώτερα κυριαρχικά δικαιώματα
επί των μικρών και μεσαίων εθνών,
όπου ένα τόσο απόλυτο όπλο θα υπόκειται σε έλεγχο κυρίως από την ανθρώπινη ευφυΐα
και όχι από τις ορέξεις και τις δογματικές διδασκαλίες διαφόρων κρατών.
Ενώπιον των τρομακτικών προοπτικών που διαθέτει τώρα η ανθρωπότητα,
διακρίνουμε ακόμα πιο καθαρά ότι η Ειρήνη είναι ο μόνος σκοπός
για τον οποίο αξίζει να παλέψουμε.
Δεν πρόκειται πλέον για μιαν ευχή
αλλά για μιαν αξίωση, για ένα αξίωμα,
απαιτητικά και τα δυο και που πρέπει να υποβληθούν από όλους τους λαούς προς τις κυβερνήσεις τους
–μιαν έκκληση να επιλέξουν οριστικά ανάμεσα στην Κόλαση και στην Λογική.

«ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 9 ΜΑΪΟΥ 1945

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνδυασμό με το σύνολο του έργου του συγγραφέα για την Αντίσταση και την Επανάσταση, για την Απελευθέρωση των Παρισίων και ειδικά με αναφορές σε συνταγματικά θέματα για την Ευρώπη του 1948 και 1957. Ακόμα πιο εξειδικευμένα, πρέπει να συνδεθεί με το άρθρο με τίτλο «ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ» αλλά και με τις μεταφράσεις των κειμένων: «Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ», «ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ, ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ», «ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ: Μνήμες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι». Αξίζει να μελετηθεί και το κείμενο «Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΠΙΣΤΕΥΩ» του Κλάους Μανν και –όλα μαζί– με τα άρθρα περί των Δεκεμβριανών και περί της εξέγερσης και απελευθέρωσης της Ελλάδας (βλ. και το έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ). Σημειώστε ότι η λέξη Παρίσι = Paris παραπέμπει και στην κρίση του Πάρη στην Ιλιάδα. Στην εισαγωγή της μελέτης «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» γίνεται σύνδεση με τα Ελευσίνια Μυστήρια και, κατόπιν, υπάρχουν αναφορές σε «γεωμετρικά αξιώματα» και σε «επιστροφή στην πατρίδα». Τέλος, η 9η Μαΐου 1945 είναι η ημέρα Νίκης και απελευθέρωσης της Ευρώπης.

Ποιός μπορεί να φανταστεί τον εαυτόν του ως ικανόν να περιγράψει το παραληρηματικό ντελίριο της ημέρας αυτής χωρίς να διαστρεβλώσει το μήνυμά της;

Από όλες τις συγκεχυμένες και εξαίρετες φωνές ενός ολόκληρου έθνους, ποιά είναι αυτή η μία φωνή που διατηρεί την ελπίδα ότι μπορεί να δώσει το πραγματικό νόημα που περιέχεται σε αυτό το υψηλόφωνο «ζήτω» υπέρ της ελευθερίας και της ειρήνης;

Καθώς η μνήμη γυρίζει πίσω στο παρελθόν, ίσως θα μπορέσει κανείς να επιλέξει ανάμεσα στα κανόνια, τις σειρήνες –και τις χαρμόσυνες καμπάνες, τα τραγούδια, τις σημαίες, τις κραυγές και το γέλιο– εκείνην την μία, μοναδική και ξεχωριστή απεικόνιση που θα συλλάβει κάθε όψη της στιγμής αυτής με ισότητα δικαιοσύνη;

Για τώρα, μπορούμε απλώς να βυθιστούμε σ’ αυτήν και να προσπαθήσουμε να εκφράσουμε την απέραντη ζεστασιά των ανθρώπων, την κατακλυσμική χαρά της ζωής να ξεσπά με δάκρυα καθώς και τον άγριο ενθουσιασμό από τον οποίο ξεχείλισαν χθες οι οδοί στο Παρίσι.

Η οδύνη δεν είναι εξ ανάγκης μοναχική αλλά η απόλαυση της ζωής, σίγουρα, δεν είναι ποτέ μοναχική.

Η χαρά χθες ανήκε σε όλους. Άρα, πρέπει εμείς να μιλήσουμε για χάρη όλων.

Στο πρόσωπο αυτής της άφθονης διαχυτικότητας, η ανάμνηση τόσων πολλών παρατάξεων και σχηματισμών της μάχης αλλά και των σκληρών πολεμικών αγώνων πήραν την πραγματική τους σημασία. Γιατί, άραγε, πολεμήσαμε τόσο σκληρά αν ο λόγος δεν ήταν για να επιτρέψουμε σε έναν λαό να γιορτάσει την λύτρωσή του;

Σε όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης και σε όλον τον κόσμο, εκατομμύρια λαού συμμετείχαν ενωμένοι στον εορτασμό. Ορισμένοι γελούσαν κάτω από τον γλυκό ουρανό του Μάη ενώ άλλοι λιάζονταν στην βραδυνή ζέστη.

Τί γιόρταζαν όλοι αυτοί μαζί;

Την δύναμη που αντλούν οι ελεύθεροι άνθρωποι από την συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων τους και την φανατική αφιέρωση στην ανεξαρτησία τους.

Η Ιστορία είναι γεμάτη από στρατιωτικές κατακτήσεις αλλά ποτέ πριν μια νίκη δεν έγινε αποδεκτή με επευφημίες από τόσο συντετριμμένους κι απογοητευμένους ανθρώπους επειδή, ίσως, ποτέ πριν ένας πόλεμος δεν έθεσε μια τόσο μεγάλην απειλή για ό,τι πιο ουσιώδες υπάρχει στον άνθρωπο: την εξέγερση και την ελευθερία του.

(Το) Χθες ανήκε σε όλους επειδή ήταν μια ημέρα ελευθερίας –και η ελευθερία ή ανήκει σε όλους ή δεν ανήκει σε κανέναν.

Επί μια 5ετία, εκατομμύρια στρατιώτες είχαν υποχρεωθεί να γίνονται μάρτυρες σκηνών μακελειού για να αποδειχθεί ότι κανένας δεν μπορεί –με έξοδα των άλλων– να αξιώνει την ελευθερία μόνο για τον εαυτόν του.

Η αλήθεια αυτή απαίτησε για μιαν ακόμα φορά γραπτώς τις φοβερές της αποδείξεις λες και η ιστορία δεν ήταν τίποτε άλλο εκτός από μιαν μακρόχρονη και φρικιαστική καταγραφή των θυσιών που είχαν κάνει αδιαλείπτως οι άνθρωποι για να ζητήσουν τα αξιώματα μιας ελευθερίας που ορισμένοι άλλοι εξίσου αδιαλείπτως θα τους αρνούνταν.

Τα χρόνια της υποταγής ήταν επίσης χρόνια σιωπής.

Κι έτσι συμβαίνει αυτή η ημέρα της ελευθερίας να είναι μια ημέρα κατά την οποία εκατομμύρια φωνών κραύγασαν συντονισμένα. Σε ένα Παρίσι κλυδωνιζόμενο ανάμεσα στην άνοιξη και το κατακαλόκαιρο, ο εκπληκτικός κρότος του πλήθους θα ακουγόταν όλην την νύχτα. Δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ αυτό.

Ήταν η έξαψη του ελευθέρου πνεύματος ενσαρκωμένου σε ένα ολόκληρο έθνος.

Ο πόλεμος αυτός δόθηκε μέχρις εσχάτων ώστε ο άνθρωπος να μπορέσει να μείνει πιστός στο δικαίωμα να είναι ό,τι αυτός θέλει και να λέει ό,τι θέλει να λέει.

Η γενιά μας το κατάλαβε αυτό.

Δεν θα εκχωρήσουμε ποτέ πάλι αυτό το πεδίο.

Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ στους εαυτούς μας να φιμωθούν και να υποστείλουν την σημαία αυτής της κατάκτησης.

Γύρω από την πόλη, πηγές στερημένες υδάτων για τόσο πολλά χρόνια πήγασαν ξανά ζωή εκτοξεύοντας δέσμες υδάτων ψηλά στον λαμπροφώτεινον ουρανό.

Στα βάθη της ψυχής μας, είχαμε όλοι την εμπειρία μιας φουρτούνας –μιας πλημμύρας νέας ελπίδας. Αυτή είναι που πρέπει να φυλάμε αν η νίκη αυτή πρόκειται να είναι τελική και να μείνει κοινό μας απόκτημα.

Αυτοί εξ ημών που περιμένουν ακόμα ή θρηνούν ακόμα για ένα αγαπημένο πρόσωπο, μπορούν να απολαύσουν την νίκην αυτή μόνον εάν δικαιολογεί τους σκοπούς για τους οποίους υπέφεραν οι νεκροί και οι αγνοούμενοι. Ας τους κρατήσουμε πλησίον μας και ας μην τους καταγράψουμε υποθήκη στην οριστικήν μοναξιά που σημαίνει ότι υπέφεραν εις μάτην. Μόνο τότε, εκείνην την ημέρα της συντριπτικής νίκης, θα έχουμε κάτι καταφέρει για το ανθρώπινο είδος.

«ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 3 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1945

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε σχέση με την εισαγωγή στην μελέτη «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» περί Ελέυσεως/Ελευσίνος, όπου αναφέρεται «Στις τοιχογραφίες από τις χριστιανικές κατακόμβες, ο Καλός Ποιμήν προσλαμβάνει και οικειοποιείται αρκετές φορές την κεφαλή/προσωπείο/προσωπίδα του Ερμού. Εάν, όμως, το μειδίαμα είναι το ίδιο, το σύμβολο έχει μεταβάλει την σημασία του/η σημασία του συμβόλου έχει μεταβληθεί». Στον «Επαναστατημένον Ανθρωπο» γράφεται: «Στον 20ο αιώνα, η δύναμη φορά την μάσκα της τραγωδίας». Βλ. και τις αναφορές στο ξίφος του κυβερνήτη Χριστού-Αλεξάνδρου στα έργα «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» και «ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ». Συνέκρινε, ακόμα τα άρθρα με τίτλους «Από την Αντίσταση στην Επανάσταση», «Κατάθεση για την Εξέγερση και την Επανάσταση», «Το φως της επανάστασης στην Ευρώπη», «Έθνος, Εκκλησία και Χριστιανισμός», «Κράτος, Έθνος, Λαός και Θρησκεία». Ως προς την επανάσταση, βλ. και όλες τις σχετικές μεταφράσεις περί επανάστασης, κυβέρνησης, ξίφους, προσωπίδας συν τον "ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ" και το μικρό κείμενο "ΔΙΕΘΝΗΣ ΛΕΝΙΝ: ΤΑ ΠΡΟΠΥΛΑΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ"

Ποιος εορτασμός λάμβανε χθες χώρα στις οδούς της πόλεως;

Η ελπίδα ότι πλησιάζει η νίκη, ο πυρετός της αναμονής μιας πρόωρης ανακωχής, η χαρούμενη ένωση έθνους και στρατιωτών, ένας ενθουσιασμός που δεν θα μπορούσαν να τον σβήσουν ούτε ακόμα και οι άδειες κοιλιές –και η επιμονή ενός λαού να υψώνει τις σημαίες και τα λάβαρά του ακόμα κι αν ο κόσμος δεν του αποδίδει την πρέπουσα προσοχή.

Υπήρχαν πολλά να εορταστούν, πολλά πράγματα που διαπότιζαν το ίδιο το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί και έκαναν δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος από μέσα γιατί οι φωνές και τι ήταν αυτό που άξιζε να εορταστεί.

Πέρα, όμως, από τις περιοχές όπου συγκεντρώθηκε και χειροκροτούσε το πλήθος, το έρημο Παρίσι ενδύθηκε το ιστορικό του προσωπείο.

Αρκούσαν για αυτό, λίγες αρχαίες, παλαιές πέτρες και ένας ποταμός για πάντα νέος.

Η υπερφυσική σιωπή της εγκατελειμμένης πόλης ήταν, ίσως, ο καλύτερος τόπος για να συλλάβει κανείς τους λόγους που τόσο πολλοί άνθρωποι συνήλθαν όλοι μαζί σε σύνοδο όπου υπήρχε μια τεράστια διάχυση ανθρώπινων συναισθημάτων. Διότι όλοι αυτοί οι άνδρες και οι γυναίκες είχαν, φυσικά, συγκεντρωθεί για να αναπολήσουν ένα στρατιωτικό θέαμα και να επευφημήσουν την ελπιδοφόρο υπόσχεση για την έλευση μιας δύναμης που ακόμα δεν κατέχουμε.

Ήξεραν, όμως, ότι ήταν η γιορτή της πόλης τους και ότι είχαν προσκληθεί για να εορτάσουν ό,τι είχε κάνει εκ νέου το Παρίσι υπέρ της ελευθερίας.

Χθες έγινε αυτή η εορτή για χάρη μιας δύναμης στην οποία προσβλέπουν με ελπίδα και για χάρη μιας ελευθερίας που ήδη βρίσκεται στα χέρια τους: εορτή του στρατιώτη και του πολίτη, του πολέμου και της επανάστασης.

«ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: Το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε σχέση με τα αποσπάσματα από το δοκίμιο «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ» που δημοσιεύονται για πρώτη φορά ακέραια από τον Χρήστο Παπαχριστόπουλο μετά τις 19/11/1946. Είναι το μοναδικό κείμενο του συγγραφέα από τα δημοσιογραφικά γραπτά με δικαιώματα. Επίσης, να ληφθεί υπ’ όψιν το σύνολο των μεταφράσεων Καμύ-Όργουελ αλλά, ειδικότερα, τα άρθρα «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», « «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος Δεσμός», «Η φόρμουλα της πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας». Για να κατανοηθούν συνολικά και σε γενική γραμμή, σταχυολογώ από τα εξής κείμενα: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ: «Στις τοιχογραφίες από τις χριστιανικές κατακόμβες, ο Καλός Ποιμήν προσλαμβάνει και οικειοποιείται αρκετές φορές το προσωπείο και την κεφαλή του Ερμή. Εάν, όμως, το μειδίαμα είναι το ίδιο, το σύμβολο έχει αλλάξει την σημασία του… Κατεβαίνουμε στο ύδωρ, φορτωμένοι με αμαρτίες και ακάθαρτοι –και μετά αναδυόμαστε μεταφέροντας τους καρπούς (κατεχόμενοι σε καρδιά και πνεύμα) εκ της ελπίδος στον Ιησού». ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ: Η ΤΕΧΝΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ «Η αναγέννηση βρίσκεται στα χέρια όλων μας, εξαρτάται από εμάς αν πρόκειται η Δύση να φέρουν στο φως αντιΑλέξανδρους για να ενώσουν τον Γόρδιο Δεσμό του πολιτισμού που κόπηκε από το ξίφος» ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ σχόλιο για την Καθολική Εκκλησία στο Εθνικό Συμβούλιο του Ελβετικού Έθνους στο Friburg το 1937: «Στο σύμβολο που έφερε το ξίφος του δημίου του Friburg μπορούσαν να διαβαστούν οι λέξεις: Κύριε Θεού, συ ο Ιησούς ει ο κριτής…Και, δίχως αμφιβολία, όποιος αγκαλιάζει και ακολουθεί με αφοσίωση την διδασκαλία του Ιησού, θα θεωρήσει αυτό το όμορφο, στην μεγαλοπρέπειά του ξίφος, ως μιαν ακόμα προσβολή κατά του προσώπου του Χριστού». ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ 3 «Επιστροφή στην διάβαση από τον Ελληνισμό στον Χριστιανισμό, το μοναδικό σημείο καμπής στην ιστορία».

Η νέα κυβέρνηση συγκροτήθηκε.

Εκ πρώτης όψεως, οι χειρισμοί και η ματιά του κυβερνήτη φαίνονται να είναι όπως κάθε άλλου κυβερνήτη. Κρατά στα χέρια του έναν κατάλογο με ονόματα.

Έχουμε συνηθίσει πια στους καταλόγους που περιέχουν ονόματα –τόσο πολύ έχουμε συνηθίσει σ’ αυτά που πλέον δεν τα διαβάζουμε καν. Για να ικανοποιηθεί η συνείδησή μας, μπαίνουμε στον πειρασμό να πούμε ότι η κυβέρνηση θα κριθεί κυρίως από τις πράξεις της –και όχι από το γεγονός ότι βασίζεται σε μια λίστα ονομάτων.

Αυτή φαίνεται να είναι η κοινή αίσθηση, ο κοινός νους.

Στην πραγματικότητα, όμως, είναι μια εύκολη παράκαμψη: Δικαιοσύνη σημαίνει να κρίνει κανείς τους ανθρώπους για το τι είναι ο καθένας και όχι για τα ονόματα ή τις ιδέες τους.

Αυτή η λειτουργία του δικαίου δεν είναι ένα απλό λειτούργημα.

Είναι μια συνάθροιση ζωντανών ανθρώπων που έχουν πνοή, που έχουν έναν ορισμένον τρόπο να δίνουν το χέρι και να στερεώνουν τους δεσμούς τους.

Η αξία της κυβέρνησης αυτής θα υπολογιστεί ανάλογα με την αξία των ανθρώπων που την αποτελούν.

Από αυτό το πόστο, ορισμένοι άνθρωποι που έχουν τεθεί στην υπηρεσία της σημερινής ημέρας έχουν ήδη εκδώσει μιαν ετυμηγορία αφ’ εαυτών, μέσα από τις ίδιες τους τις πράξεις.

Επειδή ακριβώς οι λειτουργοί αυτής της κυβέρνησης υπήρξαν επί μακρόν χρόνον απλώς και μόνον ονόματα ή σύμβολα για εμάς, χαιρόμαστε τώρα στην θέα ανθρώπων με σάρκα και αίμα στον τόπον αυτό –αντί για σκέτα ονόματα– και μάλιστα, ανθρώπων που έχουν πληρώσει προσωπικά για να διαφυλάξουν την τιμή τους.

Στο παρελθόν, οι πολιτικοί ήταν αυτοί που πήραν τον έλεγχο των εκάστοτε λειτουργημάτων και ήδη από τότε προσπαθούσαμε να τους πείσουμε να αναλάβουν τις ευθύνες τους.

Αντιθέτως, τώρα έχουμε ανθρώπους που ανέλαβαν τις ευθύνες τους πριν αναλάβουν τα υπουργεία τους, ανθρώπους που ήταν κλεισμένοι στα κελιά των φυλακών πριν καθήσουν σε γραφεία με «πράσινα» χαρτοφυλάκια.

Η Γαλλία δικαιούται, άρα, να υπερηφανεύεται που διαθέτει ένα κυβερνητικό στέλεχος που μόλις χθες ανήκε στην μυστική υπηρεσία του Μπρετόν και κάποιον που αναλαμβάνει καθήκοντα επειδή κατάφερε να δραπετεύσει από την λοκομοτίβα που τον μετέφερε στην Γερμανία πηδώντας στην κορυφή ενός εκ των βαγονιών της.

Αυτό δεν λογίζεται ως επανάσταση, σίγουρα –αλλά είναι, τουλάχιστον, μια επανάσταση στα πολιτικά μας ήθη: κάτι που μας θέτει στην σωστή θέση για την πραγματική επανάσταση, αυτήν που έχουμε θέσει σε κίνηση και που περιμένουμε, γαλήνιοι αλλά άγρυπνοι, να ολοκληρώσει η κυβέρνηση.

Δεν αποτελεί, φυσικά, εγγύηση ότι θα γίνει κανείς καλός κυβερνήτης επειδή πέρασε χρόνια στην φυλακή.

Αποτελεί, όμως, ένα ελάχιστο συμβολικό σημάδι ότι αξίζει την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης κατ’ αρχήν.

Παρέχουμε ανεπιφύλακτα την εμπιστοσύνη μας προς τους ανθρώπους αυτούς.

Πρέπει κι αυτοί με την σειρά ους να ζυγίσουν την αξία του κεφαλαίου που τους εμπιστεύεται η χώρα με αυτήν την εμπιστοσύνη.

Δεν πρέπει να την διασπαθίσουν.

Βλέπουμε ότι υπάρχει ένας μοναδικός δρόμος να ζήσουν σύμφωνα με το παρελθόν τους –κι αυτός είναι να μεταφέρουν την επανάσταση που έχει ξεκινήσει στους δρόμους της πόλεως στους θεσμούς της ίδιας της κυβέρνησης.

Θα έχουμε, ωστόσο, πολλά να πούμε στο μέλλον για το υποκείμενο που συνθέτει το θέμα αυτό.

«ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

COMBAT, 7 ΜΑΪΟΥ 1947

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην 2η επέτειο της παράδοσης της Γερμανίας. Πρέπει να αναγνωστεί σε σύνδεση Α) με το άρθρο με τίτλο «ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ, μνήμες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι», Β) με το σύνολο του έργου Camus-Orwell-Koestler-Weil περί Ευρωπαϊκής Ενώσεως, Ισπανίας, Αγγλίας, Γερμανίας, Γαλλίας και Ελλάδας και, ειδικά, σε σχέση με το κυβερνητικό πρόγραμμα λειτουργίας του “MINISTRY OF INFORMATION- M.O.I.”, Γ) με την «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» όπου γίνεται αναφορά στο «ξίφος του δημίου» της πόλης Friburg που φέρει την επιγραφή «Κύριε Θεού, συ ο Ιησούς ει ο κριτής»-“Lord Jesus, thou Art the judge”.

Στις 8 Μαΐου 1945, η Γερμανία υπέγραψε την πιο σημαντική συμφωνία παράδοσης όλης της Ιστορίας.

Ο Στρατηγός Jodl ανακοίνωσε κατά τον χρόνον εκείνον ότι, όπως πίστευε, «το ντοκουμέντο περί παράδοσης τοποθετεί την Γερμανία και τον Γερμανικό λαό στα χέρια των κατακτητών».

18 μήνες μετά, κρέμασαν τον Jodl στην Νυρεμβέργη.

Το να κρεμαστούν όμως, 70 εκατομμύρια Γερμανοί είναι αδύνατον∙ η Γερμανία εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια των κατακτητών∙ και αυτή η επέτειος δεν είναι ημέρα αγαλλίασης.

Έχει και η Νίκη τις αναπόδραστες υποχρεώσεις της.

Το πρόβλημα είναι ότι η Γερμανία βρίσκεται ακόμα υπό δίκην.

Το γεγονός αυτό καθιστά δύσκολο για κάποιον –ιδιαιτέρως για έναν Γάλλο– να πει ή να κάνει πράγματα λογικά όταν πρόκειται για το Γερμανικό ζήτημα.

2 χρόνια μετά, συμφώνως προς τις εντολές του Dönitz, το ράδιο Flensburg εξέπεμψε μιαν έκκληση στην οποία οι προσωρινοί ηγέτες του χαμένου Ράϊχ εξέφρασαν την ελπίδα τους ότι «η ατμόσφαιρα μίσους που περικλείει ολόκληρη την Γερμανία απανταχού θα ανοίξει σταδιακά τον δρόμο σε ένα πνεύμα συμφιλίωσης των εθνών εκ νέου –δίχως αυτά, δεν μπορεί να υπάρξει επανάκτηση και επανόρθωση».

Η διαύγεια της έκκλησης αυτής ήταν καθυστερημένη κατά 5 χρόνια και η ελπίδα του Dönitz υλοποιήθηκε, στην πραγματικότητα, μόνον κατά το ήμισυ. Το μίσος της Γερμανίας αντικαταστάθηκε καθ’ οδόν από ένα αλλόκοτο συναίσθημα στο οποίο η επιφύλαξη και μια ασαφής μνησικακία αναμειγνύονται με μιαν γηρασμένην αδιαφορία.

Τώρα, το πνεύμα της συμφιλίωσης εκ νέου–

3 λεπτά σιγής επακολούθησαν την ανακήρυξη κατάκτησης της Γερμανίας και επεκτάθηκαν επ’ άπειρον και με εκκωφαντικό τρόπο υπό το κράτος της αφωνίας στο οποίο η κατεχόμενη Γερμανία συνεχίζει να ζει μέσα σε μιαν έκπληκτην απιστία, περιφρονητικά αγνοημένη από τον υπόλοιπο κόσμο.

Αυτό οφείλεται, αναμφίβολα, στο γεγονός ότι ο Ναζισμός –όπως όλα τα αρπακτικά καθεστώτα στον χρόνο– δεν θα μπορούσε τίποτε πια να αναμένει από τον κόσμο πλην της συγχώρεσης.

Η ασκητική μας ξεκίνησε μέσα σε καθεστώς μίσους.

Ίσως θα μπορούσε να είχε τεθεί στην άκρη αυτό το μίσος αφού η ανθρώπινη μνήμη εξαϋλώνεται με τόση ταχύτητα όσο ταχύτατα κινείται μπρος και η Ιστορία.

Ο υπολογισμός, ωστόσο, και η χειρουργική, «μικροσκοπική» ακρίβεια του καθεστώτος Χίτλερ εξακολουθούν να βαραίνουν αρίφνητες ψυχές.

Οι λειτουργοί του κακού δεν ξεχνιούνται με τόσην ταχύτητα όσο οι κατεχόμενες αυτές ψυχές των δαιμονισμένων.

Αυτό αποτελεί για μας μιαν πολύτιμη προειδοποίηση. Υπάρχουν, άρα, ορισμένα πράγματα που οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν θα μπορέσουν ποτέ να ξεχάσουν αλλά δεν νομίζω ότι θα ήθελε οποιοσδήποτε από εμάς –σε αυτήν την επέτειο ενθυμήσεως– να θέσει τους εχθρούς του υποποδίω των ποδών αυτού.

Η απόλυτη δικαιοσύνη είναι ανέφικτη, ακριβώς όπως είναι αδύνατον να υπάρχει αιώνιο μίσος και αιώνια αγάπη.

Να γιατί είναι ουσιαστικά απαραίτητη μια επιστροφή στον λόγο.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ.

Ξεκίνησε η εποχή της μέτριας οργάνωσης και της συμβιβαστικότητας δίχως μεγαλείο.

Η σοφία καθώς και μια μορφή προβλεπτικότητας συμβουλεύουν να προτιμηθεί η δευτέρα έναντι της πρώτης –ακόμα κι αν ξέρουμε ότι η τήρηση της τάξης σειράς της μετριότητας οδηγεί στην Αποκάλυψη.

Αυτή η διακοπή, όμως, επιτρέπει να πάρουμε μιαν ανάσα χρόνου για σκέψη.

Σήμερα, ο στοχασμός αυτός θα έπρεπε να μας αποτρέψει από την αναβίωση των κεκοιμημένων φιλονεικιών και, αντιθέτως, να μας οδηγήσει να στερεώσουμε, να ιδρύσουμε μιαν ορθή τάξη στην Γερμανία.

Ανεξάρτητα από τα εσωτερικά μας πάθη και από τις μνήμες των εξεγέρσεών μας, γνωρίζουμε πλήρως πια ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στον κόσμο δίχως μιαν ειρηνευμένη Γερμανία∙

ειρηνευμένη και επανενωμένη Γερμανία δεν μπορεί να υπάρξει εάν αυτή είναι για πάντα εξόριστη από την διεθνή τάξη.

Εάν ο διάλογος με την Γερμανία είναι ακόμα εφικτός, για την επανάκλησή της πιέζει ο λόγος.

Πρέπει με την ίδιαν ένταση να προσθέσουμε, επιπλέον, ότι αυτή είναι μια δευτέρα παρουσίαση της προβληματικής για την Γερμανία, αν και ορισμένοι την αναζητούν για να την μεταμορφώσουν στο πιο σημαντικό θέμα για τις εφημερίδες με σκοπό να αποπροσανατολίσουν την προσοχή μας απ’ ό,τι είναι αστραπιαία φανερό: ότι η Γερμανία σήμερα δεν αποτελεί τόσο μιαν απειλή όσο ένα βραβείο του διαγωνισμού Ρωσσίας-ΗΠΑ.

Τα μόνα κατεπείγοντα προβλήματα της εποχής μας είναι αυτά που βασίζονται στις σχέσεις –φιλία ή έχθρα– ανάμεσα σε αυτές τις 2 υπερδυνάμεις.

Εάν μπορέσει να επιτευχθεί συμφωνία, η Γερμανία και διάφορες άλλες χώρες θα έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με ένα μέλλον στηριγμένο στον λόγο.

Ειδάλλως, η Γερμανία θα βυθιστεί σε μιαν εκτεταμένη ήττα, εν γένει.

Αυτό σημαίνει ότι η Γαλλία θα πρέπει να προτιμήσει την εφαρμογή του λόγου έναντι της πολιτικής της ισχύος υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.

Η εκλογή σήμερα είναι ανάμεσα σε πράξεις που πιθανόν θα είναι αναποτελεσματικές και σε πράξεις που με σιγουριά θα είναι εγκληματικές.

Σύμφωνα με την οπτική μου, δεν πρόκειται για μιαν εκλογή δύσκολη.

Οπωσδήποτε, η επιχείρηση πρόσληψης του λόγου είναι αυταπόδεικτο δείγμα αυτοπεποίθησης. Είναι μια χειρόγραφος απόδειξη ότι αισθανόμαστε αρκετά δυνατοί –ό,τι κι αν γίνει– ώστε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και να καλούμε υπέρ δικαιοσύνης και ελευθερίας.

Ο σημερινός κόσμος δεν είναι τόπος ελπίδας.

Μπορεί εκ νέου να βρεθούμε και πάλι πρόσωπο με πρόσωπο ενώπιον της Αποκαλύψεως.

Η παράδοση της Γερμανίας –μια κατάκτηση ενάντια σε κάθε λόγο και ελπίδα– θα εδράζεται για πολλά χρόνια στο μέλλον ως ένα σύμβολο της αδυναμίας της ισχύος (κάτι που ο Ναπολέων περιέγραψε κάποτε με τους εξής μελαγχολικούς όρους: «Μακροπρόθεσμα, Fontanes, το πνεύμα είναι πάντοτε πιο δυνατό από το ξίφος»). Μακροπρόθεσμα, ναι… αλλά, φυσικά, αποτελεί καλόν κώδικα επικοινωνίας και συμπεριφοράς να πιστεύει κανείς ότι το ελεύθερο πνεύμα είναι πάντοτε ορθό και θα θριαμβεύει πάντοτε στο τέλος –διότι, όταν το πνεύμα πάψει να είναι ορθό, τότε θα είναι λάθος όλη η ανθρωπότητα και η ανθρώπινη Ιστορία θα έχει στερηθεί του πλήρους της νοήματος.

ALBERT CAMUS

«ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΧΙΤΛΕΡ: ΞΙΦΟΣ, ΖΥΓΟΣ ΚΑΙ ΓΟΡΔΙΟΣ ΔΕΣΜΟΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να συνδυαστεί με ολόκληρη την σειρά των μεταφράσεων Όργουελ και Καμύ περί Γερμανίας, Φασισμού και Χίτλερ («Κριτική στο MEIN KAMPF», «Προφητείες για τον Φασισμό», «Τι είναι ο Φασισμός», «Η άνοδος και οι εχθροί του Χιτλερικού Φασισμού», «Η Δευτέρα Παρουσία και η αντίσταση των εφημερίδων», «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Η συλλογική αυτοκτονία στην υπόθεση Χίτλερ», «Η φόρμουλα της πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας», «Μνήμες μιας ειδυλλιακής, παραδομένης Γερμανίας: εικόνες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι). Επιπλέον, συνδέεται με τις μεταφράσεις Όργουελ-Καμύ-Βέϊλ περί Χριστιανισμού, με την ομιλία του συγγραφέα στον Ο.Η.Ε. τον Νοέμβριο 1948 που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “La Gauche”, με τίτλο «ΜΑΡΤΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Στην διάλεξη στην Στοκχόλμη με θέμα «ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ: Η ΤΕΧΝΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ» ο συγγραφέας αναφέρεται στην επανένωση του Γόρδιου Δεσμού του πολιτισμού που κόπηκε από το ξίφος του Μεγ. Αλεξάνδρου. Στην «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» γίνεται αναφορά στο «ξίφος του δημίου» της πόλης Friburg που φέρει την επιγραφή «Κύριε Θεού, συ ο Ιησούς ει ο κριτής»-“Lord Jesus, thou Art the judge”. Στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» αναπτύσσεται πλήρως το θέμα του Ελληνικού Πολιτισμού και του Χριστιανισμού.

Το 1933 μια προσωπικότητα παθιασμένη σκαρφάλωσε με φρενίτιδα πάνω στα ερείπια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και ανακοίνωσε προς ένα μαγεμένο έθνος και έναν δύσπιστον κόσμο ότι είχε μόλις ξεκινήσει –για τον ίδιο και για την χώρα του– μια μεγαλειώδης, νέα εποχή.

11 χρόνια αργότερα οι στρατιώτες του εχθρού έχουν διεισδύσει στην μητέρα-πατρίδα των Γερμανών και είναι έτοιμοι να δώσουν το τελειωτικό κτύπημα σε ένα έθνος εξαντλημένο, μετά από 10 χρόνια ένοπλου αγώνα και βυθισμένο μετά από 5 χρόνια γλωσσών φωτιάς του πολέμου.

Το πείραμα είχε ολοκληρωμένη έκβαση.

Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων πίστευε στην ιδιοφυΐα του Αδόλφου Χίτλερ: σχεδόν όλοι οι Γερμανοί, πολλοί Ευρωπαίοι και λίγοι Γάλλοι. Αυτό προέκυψε επειδή, για πολλούς ανθρώπους, η επιτυχία είναι νόμος –και η βαρβαρότητα πειρασμός.

Δεν είναι κατά κανέναν τρόπο σίγουρο ότι αυτή η πίστη έχει συλλήβδην χαθεί.

Τώρα που η επικράτεια των Γερμανών κατακτήθηκε για πρώτη φορά μετά από περισσότερο από 1 αιώνα από εχθρούς που είναι αποφασισμένοι να μαρκάρουν πάνω της τα σημάδια και τις πληγές μιας επικρατούσας ισχύος, είναι ώρα για μια νωπή ματιά στην ιδέα περί της ευφυΐας του Χίτλερ.

Ο Χίτλερ ρίσκαρε και διακινδύνευσε τα πάντα υπέρ της απόλυτης επιτυχίας των πολιτικών του: Έτη κι έτη χωρίς ανέσεις∙ στερήσεις κάθε είδους∙ η πιο σκληρή πειθαρχία∙ τέχνη, φιλοσοφία και ηθική στον κοινό σκοπό υπόδουλες όλες∙ για έναν σκοπό μόνο καταγεγραμμένες σε λίστα όλες οι υλικές και πνευματικές πηγές –ποτέ ένα έθνος δεν υποτάχθηκε σε αυτού του είδους την ασκητική ούτε όμως και εξέθρεψε αυτού του είδους τις ελπίδες όπως ο Χίτλερ, ο οποίος δρώντας εν ονόματι του Γερμανικού πληθυσμού έκανε μιαν επιλογή θανάσιμη και μοιραία: επέλεξε την ισχύ έναντι της ευτυχίας.

Υπάκουες στον λόγο του, 8 εκατομμύρια υπάρξεις αποκήρυξαν την συνήθη ευημερία με την αποκλειστική ελπίδα να κατακτήσει κάποια μέρα δύναμη.

Πρέπει να δεχτεί κανείς ότι, εάν ο Χίτλερ είχε πετύχει, η ιστορία θα τον είχε αναγνωρίσει ως «μεγάλον άνδρα».

Μερικοί από εμάς, θα το είχαν –αναμφίβολα– αρνηθεί αυτό το επιχείρημα ότι η λέξη «άνδρας» έχασε κάθε νόημα υπό το καθεστώς των Ναζί και έτσι υποβίβασε για πάντα και την ιδέα του «μεγάλου».

Ολόκληρη η Γερμανία και πολύς κόσμος, ωστόσο, θα είχαν ξεχάσει την ασυγχώρητη μετριότητα αυτού του άνδρα που αναλώθηκε από τις εμμονές του, τα ακατανόμαστα ως εδώ εγκλήματα που τώρα φέρουν το όνομά του και, εν κατακλείδι, την δυστυχία που έσπερνε στην πορεία του και που έριξε όπως το σκοτάδι σε πολλές χώρες απελπισμένες.

Σήμερα, όμως –πρόσωπο με πρόσωπο με το αποτέλεσμα– η ίδια η Ιστορία θα παλινδρομήσει.

Θα θέσει στον ζυγό τις θυσίες που απαιτήθηκαν από το Γερμανικό έθνος αφενός και αφετέρου την αβυσσαλέα ταπείνωση και τον πόνο που θα είναι η αμοιβή του.

Ένα έθνος που θεωρούσε ένα τίποτα την ευτυχία χιλιάδων λαών σε σύγκριση με την δύναμη ενός σπουδαίου ατόμου, όταν το υπολογίσει αυτό στον ζυγό, θα υποχρεωθεί να αναγνωρίσει ότι η Γερμανία θυσίασε τα πάντα για να αποκτήσει αυτό το τίποτα.

Στερημένος από ευτυχία για 10 χρόνια, δεν θα απολαύσει την ισχύ για πολλά χρόνια στο μέλλον.

Ο άνθρωπος αυτός που κραύγαζε με μίσος πάνω από τα κεφάλια χιλιάδων κρανοφόρων, ο μόνος που φέρει το φορτίο τόσο μεγάλων εγκλημάτων και ψεμάτων που καμιά ανθρώπινη συγχώρεση δεν μπορεί ποτέ να το σηκώσει από τους ώμους του –Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν ευφυΐα.

Η τάξη παραμένει ακέραια, λοιπόν.

Διότι η τάξη επιμένει ότι, στο τέλος, ο ρεαλισμός δεν πληρώνει.

Ένα ψέμα μπορεί να επιτύχει την νίκη όταν η αλήθεια δειλιάζει μπρος στην δική της δύναμη.

Έρχεται, όμως, μια ώρα που η αλήθεια αρνείται να πεθάνει –και παίρνει το ξίφος της.

Από αυτήν την ημέρα και μετά, το ψέμα είναι καταδικασμένο και το έργο της δύναμης του ρεαλισμού υπονομευμένο.

Τί μπορεί να διδαχθούν από το τρομακτικό παράδειγμα της αγωνίας της Γερμανίας τα απελευθερωμένα από το μίσος και την αδυναμία πνεύματα;

Ότι στην Ιστορία –όπως και σε άλλους σφαιρικούς τομείς– η ιδιοφυΐα ποτέ δεν στηρίζεται στο ψέμα αλλά εμπεριέχεται ολοκληρωτικά εντός της αλήθειας, όταν αυτή έχει επίγνωση της δύναμής της.

Μας πήρε 10 έτη και εκατομμύρια νεκρούς για να αναγνωρίσουμε αυτό το προφανές γεγονός.

Έχοντας πληρώσει τόσο ακριβά αυτό το μάθημα, τουλάχιστον δεν θα το ξεχάσουμε.

                              «Η ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΧΙΤΛΕΡ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 20 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: Ο ΧΙΤΛΕΡ ΑΥΤΟΚΤΟΝΗΣΕ ΣΤΙΣ 30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1945. Το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί κυρίως σε σύνδεση με τις ομιλίες Καμύ στην Σουηδία, σε ζεύξη με την μετάφραση Όργουελ «ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ» και σε σχέση με την «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» όπου γίνεται αναφορά στο «ξίφος του δημίου» της πόλης Friburg που φέρει την επιγραφή «Κύριε Θεού, συ ο Ιησούς ει ο κριτής»-“Lord Jesus, thou Art the judge”. Κατόπιν, πρέπει να συνδυαστεί με ολόκληρη την σειρά των μεταφράσεων Όργουελ περί Γερμανίας («Κριτική στο MEIN KAMPF», «Προφητείες για τον Φασισμό», «Τι είναι ο Φασισμός», «Η άνοδος και οι εχθροί του Χιτλερικού Φασισμού») και με τις μεταφράσεις Καμύ «Η ποινή του Θανάτου και ο Χριστιανισμός», «Η Δευτέρα Παρουσία και η αντίσταση των εφημερίδων», «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Η κρίσις του ανθρώπου», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος Δεσμός», «Η φόρμουλα πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας», «Μνήμες μιας ειδυλλιακής, παραδομένης Γερμανίας: εικόνες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι». Πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν οι θέσεις του συγγραφέα για τους Καζαντζάκη-Νίτσε-Ντε Γκωλ. Βλ. και το κείμενο με τίτλο «Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΠΙΣΤΕΥΩ» του Κλάους Μανν ο οποίος αυτοκτόνησε στις 21/5/1949 στις Κάννες της Γαλλίας καθώς και το άρθρο «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΜΑΔΡΙΤΗΣ» σε σχέση με την ραδιοφωνική ομιλία Καμύ: «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΜΕΣΗΜΕΡΙΟΥ: Απόψε η αυλαία ανοίγει για τον Ρενέ Σαρ» και το άρθρο «Η ΣΑΡΚΑ» που συνδέεται με την σύλληψη του René Leynaud από την Γκεστάπο και συνδέεται με τους René Char, René Capitant και Ελευθέριο Βενιζέλο (Επανάσταση 1905, Θέρισος).

Μιλούσαμε τις προάλλες για τον Γερμανικό λαό και την σιωπή του.

Ακόμα, όμως, κι αν οι Γερμανοί δεν μιλούν, ωστόσο έχουν την βούληση να ακούσουν. Θέλουν να ακούσουν, στην πραγματικότητα, αυτόν τον άνθρωπο στον οποίο οφείλουν το γεγονός ότι έχουν αυτοεξαιρεθεί από το να αισθάνονται ότι πρέπει να μιλήσουν οι ίδιοι.

Στην Γερμανία και –υπεράνω όλων– στην χώρα του Ρήνου ο κόσμος αναμένει έναν λόγο του Χίτλερ. Αναμένουν –εις μάτην, όμως.

Εξ ου και οι εφημερίδες γράφουν λόγους για χάρη του.

Π.χ. η εφημερίδα της Κολωνίας Kölnische Zeitung εξηγεί στο κύριο άρθρο της ότι ο Χίτλερ δεν θα πει τίποτα επειδή δεν είναι η σωστή ώρα: «Η σιωπή του Führer μιλά σήμερα προς το Γερμανικό έθνος και η σιωπή αυτή είναι πιο εύγλωττη από κάθε λέξη».

Είναι αλήθεια ότι αυτή η σιωπή είναι εύγλωττη.

Συμπίπτει με την σιωπή όλης της Γερμανίας –και είναι η σιωπή ενός ανθρώπου που είχε, επιπλέον, παραιτηθεί από την διαδικασία της σκέψεως.

Φυσικά, ο Χίτλερ δεν ήταν στοχαστής. Ήταν, ωστόσο, ένας άνθρωπος για τον οποίον οι λέξεις έπαιρναν την θέση των ιδεών.

Οι συλλογισμοί του ανέβαιναν από τα πνευμόνια του και εκπέμπονταν προς εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανών. Για αυτόν, το να παραμένει σιωπηλός ισοδυναμεί με το να μην υπάρχει πια.

Δεν έχει πληρωθεί με επαρκή προσοχή το γεγονός ότι ο Χίτλερ ποτέ δεν μίλησε τόσο πολύ όσο το διάστημα μεταξύ 1938 και 1942. Αυτά υπήρξαν τα χρόνια του της νίκης.

Ύστερα από το 1942 ακουγόταν ολοένα και λιγότερο ώσπου σε αυτό το καλοκαίρι του 1944 ξεκίνησε η μεγάλη σιωπή. Και ο Γερμανικός λαός –ο οποίος είχε θυσιάσει τα πάντα για την άγρια, τραχεία φωνή ενός ανθρώπου– έπαψε να υπάρχει μόλις έπαψε να μιλά ο ηγέτης του.

Από αυτήν την ιστορία μπορεί κανείς να αντλήσει ένα μάθημα που θα έπρεπε να αποθαρρύνει για πάντα τους δικτάτορες ανά τον κόσμο.

Οι λαοί μπορούν να μιλούν μόνο όταν νομίζουν ότι έχουν δίκιο.

Η Γερμανία, με τον Χίτλερ, συναίνεσε να έχει είτε δίκιο είτε άδικο.

Και, για τον Χίτλερ, δίκιο είχε η δύναμη.

Η Γερμανία, άρα, συναίνεσε να έχει δίκιο ανάλογα με την δύναμη του Χίτλερ.

Η βαθύτατη πεποίθηση του Γερμανικού λαού ήταν ότι ο Χίτλερ θα είχε πάντοτε μεγαλύτερη δύναμη από την μοίρα, το πεπρωμένο, το «γραφτό».

Κανείς ποτέ, όμως, δεν μπορεί να καθυποτάξει την μοίρα μέσω της δύναμης εκτός μόνο μέσα στην σιωπή της καρδιάς του ή δια μέσου της δύναμης της αγάπης.

Ο τύπος της δύναμης όπου στηριζόταν ο Χίτλερ έκανε την μοίρα να γελάει.

Σήμερα, η εκπληκτική έλλειψη πρόνοιας και προβλεπτικότητας εκ μέρους των Γερμανών ως προς την σύνδεση της μοίρας και των ρητών τους με τις ιδέες και τις ομιλίες ενός μόνον ανθρώπου θερίζει την αμοιβή της.

Ένας λαός που είχε τόσο μεγάλη περιφρόνηση προς την ατομικότητα, σφετερίστηκε την πιο ταπεινή μορφή ατομικότητας: την εξύψωση ενός ανθρώπου υπεράνω όλων σε περιφρόνηση κάθε ύπαρξης συνείδησης.

Οπότε, αν ο άνθρωπος αυτός δεν έχει δίκιο και μείνει σιωπηλός, τότε αυτό αρκεί ως σημάδι εξιλέωσης.

Η εξιλέωση θα είναι τρομερή για αυτό το δυστυχές έθνος.

Δεν μπορούν, όμως, να του δοθούν ελαφρυντικά. Κρυμμένο πίσω από τον σιωπηλόν ηγέτη του, πρόκειται να πλεύσει προς μιαν αιματοβαμμένη και απέλπιδα περιπέτεια της οποίας το τέλος δεν μπορεί να προφητευθεί.

Διότι ο Χίτλερ δεν έπεσε στην σιωπή επειδή είχε άδικο∙ έπεσε επειδή ηττήθηκε.

Συνεχίζοντας να ταυτίζει το δικό του πρόσωπο με το έθνος αυτό το οποίο έπνιξε στην βροχή της ντροπής και του αίματος, θα κρατήσει την σιωπή του ώσπου να φτάσει στο φυσικό συμπέρασμα –ο θάνατος.

Αυτός ο άνθρωπος και αυτό το έθνος πρόκειται να χάσουν την ζωή τους μέσα σε τρομακτική σιωπή.

Όσοι δεν μπορούν πια να μιλούν, μπορούν όμως να προχωρούν σε μιμήσεις και να ποζάρουν απέναντι στον καθρέφτη.

Ο Χίτλερ θα δει σε αυτόν τον καθρέφτη ότι η πόζα της Γερμανίας είναι βλακώδης και θεατρική.

Οι επόμενες μέρες δεν θα είναι ημέρες ευτυχίας.

Η Ιστορία θα αντιμετωπίσει αυτήν την εποχή ως μιαν εποχή στην οποία ένα έθνος και ο ηγέτης του συναίνεσαν στην συλλογικήν αυτοκτονία.

«Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να συνδυαστεί με τις ομιλίες Καμύ στην Σουηδία και με ολόκληρη την σειρά των μεταφράσεων Όργουελ και Καμύ περί Γερμανίας, Φασισμού και Χίτλερ («Κριτική στο MEIN KAMPF», «Προφητείες για τον Φασισμό», «Τι είναι ο Φασισμός», «Η άνοδος και οι εχθροί του Χιτλερικού Φασισμού» «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος δεσμός», «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Η συλλογική αυτοκτονία στην υπόθεση Χίτλερ», «Η φόρμουλα της πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας», «Μνήμες μιας ειδυλλιακής, παραδομένης Γερμανίας: εικόνες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι). Επιπλέον, να συνενωθεί με τις μεταφράσεις Όργουελ-Καμύ-Βέϊλ περί Χριστιανισμού και να μελετηθούν τα ιστορικά στοιχεία για την ομιλία του συγγραφέα στον Ο.Η.Ε. τον Νοέμβριο 1948 που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “La Gauche”, με τίτλο «ΜΑΡΤΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Βλ. και το κείμενο αυτοκτονίας του Κλαους Μανν «Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΠΙΣΤΕΥΩ» και το έργο «ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ-“The Turning Point”. Επισημαίνεται η ταυτοποίηση κυβερνήτου-άξονα-μηχανής-φόρμουλας-τύπου-λειτουργίας-κοινωνίας-συστήματος-μοντέλου.

Υπάρχει κάτι το εξοργιστικό στις πολλές δημοσιογραφικές αναφορές που περιγράφουν τον κ. Χίτλερ ως είτε ασθενή είτε νεκρό. Ορισμένες εφημερίδες επιμένουν ότι οι παρουσιάσεις αυτών των νέων είναι αληθινές ενώ τα ξένα δημοσιογραφικά πρακτορεία ρίχνουν λάδι στην φωτιά για να την αναζωπυρώσουν με τηλεγραφήματα εκ Στοκχόλμης που περιέχουν περισσότερα ερωτηματικά παρά αξιόπιστη πληροφόρηση.

Υποτεθείστω ότι έχει γίνει ζεύξη σύνδεσης με την Γερμανία και δεδομένης της δυσκολίας που υπάρχει ώστε να αντληθεί οποιαδήποτε ορθή πληροφορία, θα ευχόμαστε να ήταν λιγότερο βιαστικός ο Γαλλικός Τύπος και να μην είχε τυπώσει ρεπορτάζ που μπορεί να έχουν καλές προθέσεις αλλά, ωστόσο, είναι αμφιβόλου αυθεντικότητος.

Σίγουρα, είναι αδύνατον να μην εκπλαγεί κανείς από το γεγονός ότι –υπό κανονικές συνθήκες– γνωστικές πηγές όπως οι μεταδόσεις της Home Service από το Λονδίνο θέτουν το ερώτημα κατεπειγόντως ούτε μπορεί να υπάρχει αμφιβολία ότι ο Χίμλερ είχε αναλάβει στην Γερμανία έναν σημαντικό ρόλο που διαρκώς μεγάλωνε.

Ως προς το υποκείμενο αυτό, παράνομα Γερμανικά δίκτυα (όπως –η πιο αξιοσημείωτη– η Volkssender της οποίας οι αναφορές είναι πάντοτε αξιόπιστες) έχουν παράσχει ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες.

Με την προσεκτική εξέταση όλων των νέων, όμως, δύο πράγματα παρουσιάζονται σίγουρα: ότι ο Χίτλερ παραμένει σιωπηλός και ότι ο Χίμλερ παίζει κεντρικό ρόλο σε μιαν Γερμανία υπό πολιορκία.

Έπεται άραγε –όπως ορισμένοι θεωρούν άμυαλα– ότι ο Χίτλερ έχει ακινητοποιηθεί λόγω τρέλλας ή ασθένειας και ότι την θέση του κατάλαβε ο Χίμλερ; Αυτές οι ειδήσεις μπορεί να είναι αληθείς –αλλά δεν έχουμε τρόπο να ξέρουμε. Αυτό που ξέρουμε δεν αρκεί για να αντλήσουμε τα όποια συμπεράσματα.

Ο Χίτλερ είναι σιωπηλός εδώ και αρκετόν καιρό τώρα και όλο αυτό το διάστημα η Γερμανία πολέμησε με αποφασιστικότητα. Άλλωστε, όταν μια χώρα βρίσκεται υπό πολιορκία, οι αστυνομικές δυνάμεις πάντοτε αυξάνονται σε αναλογία με τον κίνδυνο –εξ ου και η σημασία του Χίτλερ θα συνεχίσει να βαίνει αυξανόμενη όσο κι αν αυτό δεν υποννοεί κατά κανέναν τρόπο ότι ο Χίτλερ έχει παραγκωνιστεί.

Αν θα έπρεπε να τεθεί εκτός της εικόνας του πίνακα ο Χίτλερ, θα χαιρόμασταν.

Δεδομένου, όμως, του κράτους υπό το οποίο βρίσκεται η ενημέρωσή μας, δεν πρόκειται να ανακοινώσουμε κάτι παρόμοιο. Οπωσδήποτε, τα καθήκοντά μας είναι τα ίδια, είτε είναι αληθινά τα νέα είτε όχι.

Η αέναη κυκλοφορία αυτού του είδους ρεπορτάζ δεν έχει σκοπό.

Το φρόνημά μας δεν χρειάζεται υποστήριξη.

Αυτά τα ανόητα εμπορικά αντικείμενα βοηθούν μόνο στον αντιπερισπασμό.

Αν το κρίσιμο σημείο είναι να προσελκύσει κανείς την προσοχή της Γερμανίας, η προσπάθεια είναι εις μάτην.

Η Γερμανία βρίσκεται σε ένα σημείο όπου το ανάστημα του λαού της δεν έχει καμίαν επιρροή.

Μια μηχανή –στερούμενη ψυχής, με τεντωμένους σφιχτά τους ιμάντες της και ρυθμισμένη τυφλά ώστε να πηδήσει τα τελευταία εμπόδια στον δρόμο της– δεν έχει ανάγκη το ηθικό ανάστημα: συνεχίζει να τρέχει ώσπου να καταστραφεί.

Είναι, στην πραγματικότητα, ο σκοπός της να διαφθαρεί.

Θα θέλαμε, τέλος, να γράψουμε μια ακόμα λέξη υπέρ της σοβαρής δημοσιογραφίας.

Δεν θέλουμε να έχουμε σχέση με μυστικές αποστολές μηνυμάτων ή μυστηριώδη σύμβολα και ιδιότητες. Θέλουμε νέα για διασταυρωμένα γεγονότα ακόμα κι αν τα γεγονότα είναι δυσάρεστα.

Οι Γάλλοι θέλουν να δώσουν την μάχη και ξέρουν ότι θα την δώσουν χωρίς μιαν ειδησεογραφία που να προκαλεί τις αισθήσεις.

Αισθάνονται ότι ορισμένοι δημοσιογράφοι δεν έχουν καμίαν απολύτως ιδέα για την αλλαγή που υπέστησαν και ξεχνούν ότι αυτή είναι μια διαφορετική χώρα τώρα.

Κι έτσι, αισθάνονται αγνοημένοι –κι αυτό τους κάνει, επειδή δεν θέλουν πια να είναι αγνοημένοι, να φέρουν τον σταυρό του μαρτυρίου.

«Η ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 17 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να συνδυαστεί με ολόκληρη την σειρά των μεταφράσεων Όργουελ και Καμύ περί Γερμανίας, Φασισμού και Χίτλερ («Κριτική στο MEIN KAMPF», «Προφητείες για τον Φασισμό», «Τι είναι ο Φασισμός», «Η άνοδος και οι εχθροί του Χιτλερικού Φασισμού», «Η Δευτέρα Παρουσία και η αντίσταση των εφημερίδων», «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος Δεσμός», «Η συλλογική αυτοκτονία στην υπόθεση Χίτλερ», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας», «Η κρίσις του ανθρώπου», «Μνήμες μιας ειδυλλιακής, παραδομένης Γερμανίας: εικόνες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι». Στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» αναπτύσσεται πλήρως το θέμα του Ελληνικού Πολιτισμού και του Χριστιανισμού με αναφορά στην μεταφυσική φόρμουλα και, γενικότερα, στον τύπο. Βλ. και τις μεταφράσεις Καμύ-Όργουελ περί Ελευθερίας του Τύπου. Βλ. και το θεατρικό «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ».

Τί κάνει ο λαός της Γερμανίας; Κοιμάται. Ο ύπνος του είναι γεμάτος εφιάλτες κι αγωνία –αλλά κοιμάται.

Αναμένουμε εδώ και καιρό το ξύπνημα των Θεών της Γερμανίας αλλά συνεχίζουν να σιωπούν πίσω από τα παραβιασμένα σύνορα, τα στολίδια, πεισματικοί και ασυγκίνητοι για τα εγκλήματα που διεπράχθησαν εν ονόματί τους, παραιτημένοι στον φριχτόν αφανισμό που βρέχει κατακλυσμικά τις πόλεις τους.

Ο κόσμος ρωτά περί των Θεών της Γερμανίας σχεδόν απανταχού της οικουμένης: «Θα ξυπνήσουν από ώρα. Θα λυτρωθούν από τις αμαρτίες τους στα μάτια του κόσμου και θα ελαφρύνουν κάπως το φορτίο της τρομερής ευθύνης που φέρουν ενώπιον της Ιστορίας».

Τίποτα δεν συμβαίνει, όμως. Τα πεδία των αγώνων είναι γεμάτα από τα σώματα των νέων της Γερμανίας που πέφτουν για να διασώσουν μιαν τιμή που οι ηγέτες της Γερμανίας εκπόρνευσαν χιλιάδες φορές∙ ένα ολόκληρο έθνος πρόκειται να οδηγηθεί σε σφαγή, 1 αιώνας προσπαθειών για χάρη της ενότητας να κορυφωθεί εν μέσω παροξυσμού μέσα στην πιο αιμοβόρο ήττα –αλλά ο Γερμανικός λαός δεν κινείται.

Αυτή η τεράστια μάζα μένει σιωπηλή λες κι ο κόσμος ολόκληρος και η μοίρα του είναι ξένοι γι’ αυτήν. Όλοι οι παρατηρητές –οι ουδέτεροι αλλά και οι Σύμμαχοι, συμφωνούν: ο Γερμανικός λαός κοιμάται εν μέσω του λυκόφωτος των Θεών του.

Πιστώς και εντίμως, ο Γερμανικός λαός ακολουθεί πραγματικά και ειλικρινά την βαθύτερη κλίση του, το επαγγελματικό καθήκον μιας χώρας που δεν ήθελε να σκέπτεται και που, επί έτη ολόκληρα, ενδιαφερόταν μόνο να αποφύγει τα βάρη της σκέψεως.

Η ενότητα που ξεκίνησε με τον Βίσμαρκ δεν ήταν μια αρμονική και καρπερή συγχώνευση διαφορετικών ατόμων. Υπήρχε ομοφωνία εξ αρχής.

Ποτέ αυτή η ενότητα δεν ήταν τόσο ολοκληρωμένη όσο υπό τον Χίτλερ.

Ήταν η αμυδρά διακρινόμενη και άμορφη ενότητα ενός λαού ικανοποιημένου που είχε ειρήνη.

Ναι, αυτός ήταν ένας λαός που ξεκίνησε πόλεμο επειδή ήθελε πνευματικήν ειρήνη –κι αυτή η ειρήνη του νου του έγκειτο στο να αφήσει στους άλλους την αγγαρεία να σκέφτονται αντ’ αυτού.

Ο Γερμανικός λαός δεν αγαπά την ελευθερία διότι μισεί την άσκηση κριτικής.

Να ο λόγος που δεν αγαπά τις επαναστάσεις που απελευθερώνουν τον άνθρωπο –έχει κάνει μόνο νομικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν παράλληλα το κράτος και το έθνος: αποδέχθηκε το καθεστώς Χίτλερ (που τον στέρησε από τα δικαιώματα της ευτυχίας, της αξιοπρέπειας, της τιμιότητας και της ιδιωτικής ζωής) επειδή τελικά βρήκε εκεί τον πνευματικόν ύπνον που πάντοτε ονειρευόταν.

Να γιατί κοιμούνται σήμερα οι Γερμανοί.

Έχουν δίκιο αυτοί που λένε ότι αν αύριο οι Γερμανοί επαναστατήσουν αυτό θα συμβεί λόγω απελπισίας και όχι υπό το κίνητρο ενός αυθόρμητου αντανακλαστικού. Μετά ταύτα, θα υποκύψουν στον θάνατο –εξαιτίας της ίδιας αυτής παλαιάς αδράνειας και ληθάργου– που θα τους παραδώσει στα χέρια των ευκαιριακών νικητών τους για να τους στείλουν αυτοί να βρουν, αργά-αργά, την θαυμαστή Γερμανική ζεστασιά των προγόνων τους.

Ίσως, τότε, να εμφανιστεί ένας νέος ρήτορας ο οποίος θα προμηθεύσει μιας δικής του ανακάλυψης καινοτόμο φόρμουλα-πανάκεια για όλες τις ασθένειες σε αυτήν την ναρκωμένη, υποσυνείδητην ομοφωνία.

Κι έτσι, θα βρεθούμε πίσω εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε.

Πρέπει, λοιπόν, να παραιτηθούμε κάθε ελπίδας μας για την Γερμανία εσσαεί και να αναλάβουμε μόνοι μας να καταγγείλουμε ότι 80 εκατομμύρια Ευρωπαίοι το μόνο για το οποίο είναι άξιοι είναι να αρνούνται το ελεύθερο πνεύμα και να δολοφονούν τον κόσμο;

Δεν μπορούμε να το δεχθούμε αυτό.

Ας παραδεχθούνε μόνον την τωρινή μας αβεβαιότητα και απογοήτευση.

Ακόμα κι αν κάποιος διέθετε την μεγαλύτερη καρδιά στον κόσμο, ποιός θα ήταν ικανός παράκλητος συνήγορος στην υπόθεση ενός λαού που αρνείται να μιλήσει ανοιχτά για να αμυνθεί;

«Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΟΡΜΟΥΛΑΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί με βάση το σύνολο των μεταφράσεων Καμύ-Όργουελ περί Ελευθερίας «Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ-ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ», «ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ 1984: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ», «Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», «ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», αλλά, ειδικότερα, με βάση τα άρθρα «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», « «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος Δεσμός», «Η φόρμουλα της πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας». Επίσης, σταχυολογών ενδεικτικά από την εργασία ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ: «Ο Χριστιανικός στοχασμός, υποχρεωμένος να εκφραστεί μέσω ενός συνεκτικού συστήματος, επιχείρησε να υϊοθετήσει τον Ελληνικό τύπο σκέψεως και να εκδηλωθεί με τις μεταφυσικές φόρμουλες που βρήκε έτοιμες προς χρήσιν. Ωστόσο, τις μετασχημάτισε».

Η ευφορία είναι αυτή που μας κάνει να εξεγειρόμαστε.

Μέσα σε ένα δικαιολογημένο –νομικά– κλίμα ενθουσιασμού, όλη η Γαλλία πίστευε ότι με την απελευθέρωση ολοκληρωνόταν η όλη δοκιμασία και ότι το Παρίσι θα απολάμβανε και πάλι την ειρήνη την στιγμή που θα υψώνονταν εκ νέου οι σημαίες στην πόλη.

Αυτή, ωστόσο, η φόρμουλα σκέψεως δεν ήταν καθαρά διατυπωμένη: επρόκειτο, μάλλον, για μια φυσική κλίση εκ μέρους ενός λαού που είχε υποφέρει και δώσει έναν σπουδαίον αγώνα για να φτάσει να διαμορφώσει την συνήθεια να συγχέει την ελπίδα για ελευθερία με την ελπίδα για την απόλυτη και ολοκληρωτική νίκη.

Η ελευθερία ήρθε –και, λίγο λίγο ανακαλύπτουμε ότι έχει υποστεί πιέσεις και φέρει βάρη τα οποία θα συνεχίσουμε να αντέχουμε για όσο δεν τελειώνει ο πόλεμος και δεν υπερβαίνουμε τις επιπτώσεις του.

Τίποτε δεν τελείωσε με την ελευθερία.

Είναι μια αρχή.

Ελευθερία δεν σημαίνει ειρήνη.

Χαρήκαμε την νίκη μας αλλά πρέπει, επιπλέον, να δούμε την νίκη όλων.

Ξέρουμε τώρα ότι το μόνο που έχουμε κερδίσει είναι το δικαίωμα να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε.

Φυσικά, δεν έχουμε ξεχάσει τον εσωτερικό πόλεμο ενάντια στο χρήμα και κατά της παραίτησης, πόλεμο που πρέπει να συνεχίσουμε να στηρίζουμε.

Προς το παρόν, όμως, πρόκειται για ζήτημα πολέμου tout court, πολέμου που μας ισοπέδωσε, πολέμου από τον οποίο βγήκαμε ζωντανοί, πολέμου που πρέπει εκ νέου να ξεκινήσουμε.

Στον ενθουσιασμό της απελευθέρωσης –και με βοήθεια από μερικούς υπερβολικά βιαστικούς πολεμικούς ανταποκριτές– ο Γαλλικός λαός έφτασε να πιστεύει σχεδόν ότι η Γερμανία θα συντριβόταν εντός 2 εβδομάδων. Εμείς τουλάχιστον ποτέ δεν είχαμε αυτήν την ψευδαίσθηση για λογαριασμό μας. Κι όποτε είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για την Γερμανία, εκφράζαμε την πεποίθησή μας ότι θα άντεχε ως το τέλος.

Ελπίζουμε να έχουμε άδικο.

Μας φαίνεται, όμως, ότι η Χιτλερική Γερμανία είναι αποφασισμένη να τα τελειώσει όλα με την πιο τραγική και πιο θεατρική αυτοκτονία και ότι θα επιβάλλει υψηλή τιμή και βαρύ φόρο αίματος για την νίκη που δεν έχει πάρει ακόμα στα χέρια της (αν τείνουμε να το αμφισβητήσουμε αυτό, τότε θα μας παρείχαν τροφή για σκέψη οι πρόσφατες προβλέψεις του κ. Τσώρτσιλ).

Πρέπει να παραιτηθούμε, δεχόμενοι το γεγονός ότι ο πόλεμος θα κρατήσει περισσότερο απ’ ό,τι περιμέναμε.

Ακόμα κι αν είμαστε αρκετά τυχεροί ώστε να αποδειχθούμε λάθος, πρέπει να ζήσουμε και να δράσουμε στο ενδιάμεσο με την πεποίθηση ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί.

Αυτό ισοδυναμεί με το να πούμε ότι η ελευθερία που μόλις έχουμε κατακτήσει μας δεσμεύει εξίσου όσο μας λυτρώνει.

Το λέμε δίχως αξιοσημείωτο ζήλο αυτό. Κανείς πόλεμος δεν είναι αρκετά σύντομος.

Ο κόσμος για τον οποίον ελπίζουμε έχει ήδη απαιτήσει θυσίες αρκετής υψηλής τιμής.

Αν απαιτούνται περισσότερο αίμα και πόνος, τότε πρέπει το αίμα αυτό να χυθεί και ο πόνος αυτός να γίνει ανεκτός.

Δεν υπάρχει ούτε ένας Ευρωπαίος, ωστόσο, που να μπορεί –ελαφρά τη καρδία– να συλλογιστεί αυτήν την προοπτική.

Τουλάχιστον σε αυτήν την χώρα –όπου μόλις έχουμε ζήσει την εμπειρία να γνωρίσουμε την πλήρη έκταση και τον πλήρη παραλογισμό της ανθρώπινης δυστυχίας– δεν μπορεί να προσδοκούμε από κανέναν να επιθυμεί αυτήν την προοπτική.

Όσο πικρή κι αν είναι η κατάστασή μας, η αποφασιστικότητά μας πρέπει να είναι ακλόνητη.

Το 1939 δεν αναγνώριζαν όλοι οι Γάλλοι ότι ο πόλεμος είχε νόημα. Τώρα ξέρουν ότι έχει. Πράγματι, έχει λάβει ένα άνωθεν νόημα γι’ αυτούς, αφού καθήκον τους είναι τώρα όχι μόνο να καταστρέψουν έναν εχθρό αλλά επιπλέον να εξορίσουν την ιδέα που δημιούργησαν για την Γαλλία προς το εξωτερικό στα 4 έτη της γραφειοκρατικής, επίσημης προδοσίας.

Μπορεί να μην έχουμε πια έναν τόπο να υπερασπιστούμε αλλά έχουμε έναν τόπο να κερδίσουμε εκ νέου.

Όσο σκληρή ή άδικη μερικές φορές κι αν φαίνεται αυτή η μοίρα, πρέπει να γίνει κατ’ αρχάς δεκτή έτσι ώστε στο τέλος να έρθει σε ισορροπία.

Έχουμε ήδη τεθεί στην δύσκολη θέση ενός λαού που πρέπει, για μιαν ακόμη φορά, να επιδείξει ότι διαθέτουμε μιαν ευγένεια και ένα μεγαλείο που, συνήθως, εκλαμβανόταν ως κάτι το δεδομένο.

Το ότι πρέπει τώρα να το επιδείξουμε αυτό μαζί με τις ζωές των καλυτέρων εξ ημών αποτελεί την φοβερή τραγωδία της νέας μας ιστορίας.

Εμείς ξεκινήσαμε αυτήν την επαναστατική και αναγκαία μαρτυρία.

Την φέραμε μαζί μας επί μια 4ετία άχαρων αγώνων που πολύ συχνά αγνοήθηκαν.

Τώρα πρέπει να την συνεχίσουμε στο πεδίο των μαχών.

Ορισμένοι στο εξωτερικό μπορεί να έχουν επίγνωση του δύσκολου πεπρωμένου με το οποίο είμαστε αντιμέτωποι.

Δεν πρέπει, όμως, να περιμένουμε τους άλλους να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους.

Πρέπει να είμαστε σιωπηλοί –και να ξεκινήσουμε δουλειά.

Πρέπει να πείσουμε τον εαυτό μας ότι ο πόλεμος πρόκειται να διαρκέσει και να δεχθούμε τις θυσίες χάριν της νίκης με το ίδιο θάρρος με το οποίο αναλάβαμε τα βάρη της ήττας.

Η ίδια η νίκη, άλλωστε, δεν θα είναι το τέλος της μάχης.

Τίποτε πιο δύσκολο από το να κατακτηθεί το μεγαλείο εκ νέου άπαξ και έχει χαθεί στα μάτια του κόσμου.

Θα μπούμε, όμως, στον δρόμο της αναγέννησης και της καθιέρωσης εάν μπορέσουμε να δείξουμε τον ίδιο τον κόσμο ως την εικόνα ενός έθνους γενναιόδωρου προς τους άλλους και αυστηρού με τον εαυτόν του, ενός έθνους που έχει με ανδρεία παραιτηθεί για χάρη των αναγκαίων θυσιών αλλά δεν λησμονεί ποτέ την προσωπική του τιμή και την ευτυχία των άλλων.

«ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ»

Μνήμες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ “COMBAT”, 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 1945

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: Το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί κυρίως σε σχέση με την «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» όπου γίνεται αναφορά στο «ξίφος του δημίου» της πόλης Friburg που φέρει την επιγραφή «Κύριε Θεού, συ ο Ιησούς ει ο κριτής»-“Lord Jesus, thou Art the judge”. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν και τα άρθρα στην εφημερίδα COMBAT (βλ. μεταφράσεις Καμύ) με τίτλο: «Η ποινή του Θανάτου και ο Χριστιανισμός», «Η Δευτέρα Παρουσία και η αντίσταση των εφημερίδων», «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Το πείραμα Χίτλερ: Ξίφος, Ζυγός και Γόρδιος δεσμός», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Η φόρμουλα πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας». Ίσως να πρέπει να συνδυαστούν με την εκτίμηση του συγγραφέα στην διάλεξη «ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ» ότι πρέπει να ενωθεί ο Γόρδιος Δεσμός του Ελληνικού και του Χριστιανικού πολιτισμού που κόπηκε από το ξίφος του Μεγ. Αλεξάνδρου. Βλ. την εργασία «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ», την μετάφραση «ΟΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ BOTTICELLI: Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ΚΑΙ Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ» (μελέτη για τον Νεοπλατωνικό Συμβολισμό του κύκλου του), την μετάφραση Όργουελ «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΥΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ», το έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και σε συνδυασμό και σχέση με το βιβλίο του συγγραφέα Georges Bernanos “Grands Cimetières sous la lune” το οποίο καταδικάζει την στάση της Εκκλησίας στον Ισπανικόν Εμφύλιο.

Για έναν άνθρωπο που έχει ζήσει υπό την Χιτλερική κατοχή, έστω κι αν γνώριζε την προπολεμική Γερμανία, η χώρα αυτή διατηρεί απροσδόκητες ενδείξεις αίματος που είναι δύσκολο να λησμονηθούν.

Εάν κανείς την δει με την φαντασία του από μακριά, καλυμμένη από ξένους στρατούς, ζουληγμένη μεταξύ δύο –αυτήν την στιγμή– αντιπάλων συνόρων, με τις πόλεις της μεταμορφωμένες σε άμορφα ερείπια δίχως σχήμα και με τον λαό της εγκλωβισμένο κάτω από το βάρος του πιο απαίσιου μίσους, τότε μπορεί να κάνει με ταχυδακτυλουργικό τρόπο μιαν επίκληση σε μιαν αποκαλυπτικήν εικόνα ταιριαστή στο βίαιο παρελθόν της και στο δοκιμαζόμενο παρόν της.

Αυτή ήταν η αίσθηση που αποκόμισα από τα πράγματα και (κατευθυνόμενος προς τα Γερμανικά σύνορα, πηδώντας ανάμεσα σε οδούς καταρρακωμένες από τον πόλεμο) ό,τι είδα ενίσχυσε τα προμηνύματά μου.

Τίποτε εξ όσων κανείς συναντά στην Ανατολική Γαλλία δεν μπορεί να χαροποιήσει την καρδιά.

Σε καιρό ειρήνης, θα είχα ήδη αισθανθεί δυσφορία εδώ, δεδομένης της αδυναμίας μου για λιοκαμένες χώρες. Με μιαν λέξη, θα το είχα βρει δύσκολο να αναπνέω. Ανάμεσα, όμως, στα ερείπια και στα άγονα χωράφια που κομμάτιασε ο πόλεμος και είναι σημαδεμένα από στρατιωτικά κοιμητήρια σκιασμένα από έναν αχάριστο και άδωρον ουρανό, ένα πανίσχυρο αίσθημα κατάπληξης και δέους συναρπάζει τον κάθε περιηγητή.

Αυτή είναι πράγματι η χώρα των νεκρών. Και, πράγματι, πόσοι υπάρχουν εδώ!

3 φορές σε έναν αιώνα, εκατομμύρια άνδρες γονιμοποίησαν αυτήν την στείρα χώρα με τα ακρωτηριασμένα τους κορμιά. Όλοι πέθαναν εντός αυτού του μικρού χώρου και, μάλιστα, για κατακτήσεις τόσο εύθραυστες που δεν μπορούν να συγκριθούν με τους αριθμούς των νεκρών.

Όλα εδώ μιλούν για τα ανθρώπινα πάθη.

Όντως, το να είσαι εδώ διευκολύνει να καταλάβεις τις απόψεις του Barrès.Τί κρίμα, όμως, που κανείς πλέον δεν μπορεί να συμμεριστεί και τις ελπίδες του. Ξέρουμε τώρα ποιες είναι οι προοπτικές μας μακροπρόθεσμα. Οι πεποιθήσεις του δεν μας ανήκουν πλέον.

Είναι θαύμα, λοιπόν, που προσεγγίζει κανείς την Γερμανία με μιαν καρδιά πιασμένη από την πίκρα; Μπορούμε να φανταστούμε αυτήν την χώρα χωρίς να σκεφτούμε ότι μοιάζει με ό,τι ήταν, εν μέρει, «έργο των χειρών της»; Πώς μπορούμε να έχουμε την απαίτηση να μην μας υποδεχθεί με τον φριχτό διεμβολισμό του πολέμου;

Ειδυλλιακή Γερμανία

Επιτρέψτε μου, άρα, να πω αυτοστιγμεί ότι αυτή η προσδοκία έμεινε σύντομα ανεκπλήρωτη. Αντιθέτως, αυτό που σε εκπλήσσει άμεσα όταν εισδύεις στην κατεχόμενη από τους Γάλλους Γερμανία είναι ο εντυπωσιακός άνεμος ευτυχίας και ηρεμίας που συναντάς οπουδήποτε, εκτός από τις λίγες πόλεις που καταστράφηκαν.

Σπεύδω να πω ότι μιλώ για την χώρα του Ρήνου, για το δουκάτο της Βάδης-Βουτενβέργης, δηλαδή για την αγροτική και Καθολική Γερμανία που υπέφερε λιγότερο από τον πόλεμο σε σύγκριση με την υπόλοιπη χώρα.

Και πάλι, όμως, η αντίθεση είναι θεαματική –διότι αφήνοντας ένα τμήμα της Γαλλίας που κείτεται σε ερείπια και κατοικείται από μιαν βασανισμένην ανθρωπότητα, εισέρχεσαι σε μιαν εύφορη και ευημερούσα περιοχή πλούσια με υπέροχα παιδιά και υγιείς, χαμογελαστές παρθένες.

Χοροί στα λιβάδια, πολύχρωμα μπουκέτα παντού ενώ τα μικρά παιδιά τις πολιορκούν με κεράσια στα αυτιά τους. Είναι σίγουρο, άνδρες δεν είναι εδώ. Υπάρχουν, όμως, ζευγάρια ηλικιωμένων που βγαίνουν για σουλάτσο στο λιόγερμα, γυναίκες ελαφροντυμένες που μαζεύονται στο άνθος της χλόης αλλά και μικρές κώμες που φαίνονται κομψές και αγνές, λες και είναι παιχνίδια για παιδιά –όλα τα σημεία μιας ευτυχούς και άνετης ζωής.

Εν συνόψει, ο περιηγητής βρίσκεται αίφνης σε μιαν ειδυλλιακή Γερμανία και συλλογίζεται ότι μάλλον θα πρέπει να ονειρεύεται.

Ιδιαιτέρως η ομορφιά των παιδιών είναι έξοχη.

Στο λυκόφως της αναχώρησής μου συνέβη να βρεθώ στην παλιά Μονμάρτρη και παρακολούθησα τα παιδιά –νεογέννητους μόσχους– στους δικούς μας δρόμους με τα πρόωρα γερασμένα πρόσωπά τους, με τα γόνατα μεγαλύτερα από το σύνηθες και με τα βαθουλωτά στομάχια τους.

Εδώ, αντιθέτως, βλέπει κανείς τα σώματα των μικρών παιδιών σχεδόν γυμνά, μαυρισμένα από τον ήλιο, ορθωμένα και καλοθρεμμένα, κεφάλια ψηλά, χαμόγελο λαμπρό.

Από την άποψην αυτή, πείθεται κανείς γρήγορα για το ακριβές μιας Αμερικανικής αναφοράς συμφώνως προς την οποία η μοναδική χώρα που κέρδισε βιολογικά στην Ευρώπη τον πόλεμο ήταν η Γερμανία.

Σε κάθε περίπτωση, αυτή ήταν η πρώτη μου εντύπωση και δεν έμεινα αρκετά στην Γερμανία ώστε να υποχρεωθώ να την αλλάξω. Χαρίζω την εντύπωση που αποκόμισα, αφήνοντας τον αναγνώστη ελεύθερο να αντλήσει όποια πορίσματα θα επιθυμούσε.

Παραθεριστικές Εντυπώσεις

Κι όμως, αυτή η χώρα είναι παραδομένη, κατεχόμενη από τον Γαλλικό στρατό.

Η λέξη «κατέχω» έχει μιαν ειδική σημασία για εμάς, και είχα περιέργεια να δω τις Γερμανικές αντιδράσεις τώρα που το πηδάλιο έστριψε.

Η Γαλλική κατοχή είναι, αναμφιβόλως, σκληρή. Ωστόσο, έχει παραμείνει εντός των ορίων που έχει θέσει η δικαιοσύνη την οποία δικαιούται βάσει των τίτλων του να επιβάλη ένας νικητής –ή έτσι μου φάνηκε εμένα.

Αρχικά υπήρχαν υπερβολές αλλά έκτοτε, άκουσα, οι λεηλασίες και οι βιασμοί έχουν τιμωρηθεί σκληρά και φορές-φορές ανελέητα.

Αντιστρόφως, παραβιάσεις του νόμου των κατεχομένων αντιμετωπίζονται με κυρώσεις χωρίς ούτε μιας στιγμής δισταγμό ενώ η στρατιωτική κυβέρνηση στην Γερμανία έχει διατηρήσει μιαν πειθαρχία σιδηρά.

Επί παραδείγματι, όλοι οι άνδρες είναι υποχρεωμένοι να χαιρετούν ως ένδειξη σεβασμού και αναγνωρίσεως τους Γάλλους αξιωματικούς, τα παρασκευασμένα αγαθά έχουν τεθεί συστηματικά κατά μέρος για θερισμό και ιδιοποίησή τους –και ο χώρος έχει επιταχθεί όπως απαιτείται.

Ας προστεθούν σε αυτά η αβεβαιότητα που η Γερμανία πρέπει να ανθέξει ως προς το μέλλον της (ενώ εμείς δεν είχαμε χάσει ποτέ την ελπίδα υπό την κατοχή των Ναζί) και ίσως θα αναμένατε ότι η αντίδραση θα ήταν γεμάτη απόγνωση ή, τουλάχιστον, απόρριψη.

Για την ακρίβεια –και βιάζομαι να πω και πάλι ότι αυτή είναι μόνο μια πρώτη εντύπωση– το πλέον αξιοσημείωτο για τους υπό κατοχήν Γερμανούς είναι πόσο φυσικοί φαίνονται. Ύστερα από 5 χρόνια στα οποία πολλά που συνέβησαν ήταν ο,τιδήποτε άλλο εκτός από φυσικά, υπάρχει κάτι το εκπληκτικό σε αυτό το γεγονός.

Οι Νότιοι Γερμανοί ζουν ανάμεσα στους Γάλλους στρατιώτες λες και ζούσαν πάντοτε με τον τρόπον αυτό. Βρέθηκα να έχω μυστικό άσυλο σε έναν από τους ντόπιους δίχως στολή. Με καλωσόρισε εγκαρδίως∙ ο φιλοξενών ήλθε να με χαιρετίσει για καλή νύχτα∙ και μου είπε ότι ο πόλεμος δεν είναι κάτι καλό, ότι η ειρήνη είναι προτιμότερη και, ειδικότερα, η αιώνιος ειρήνη.

Ούτε ένας από τους νέους στρατιώτες δεν στερείται γυναικείας συντροφιάς.

Αυτή απλώς προστίθεται στην εκρηκτική εντύπωση που αποκομίζει κανείς στις ακτές της Λίμνης Κονστάνς όταν παρακολουθεί ανθρώπους να παραθερίζουν καθώς ένας στρατός μαυρισμένων και υγιέστατων νέων –άνοιξαν δρόμο από την Βόρειο Αφρική μέσω της Τυνησίας, Ιταλίας και Αλσατίας– που κολυμπούν, κάνουν μονόξυλο κανώ και ανταλλάσσουν πειραχτικά αστεία μεταξύ τους σε ευρύχωρούς κοιτώνες διακοσμημένοι με άνθη ενώ άλλοι τραβούν κουπί με τις κατακτήσεις τους στα ήρεμα νερά της Λίμνης με τις Άλπεις να διακρίνονται θαμπά στα παρασκήνια.

Αυτές είναι οι πρώτες εικόνες που φθάνουν στα μάτια μου –και τις προσφέρω για την αξία των Θεών που έχουν. Αμφιβάλλω εάν θα εκπλήξω κανέναν, ωστόσο, αν πω ότι οι Θεοί μου επέβαλαν μιαν βαθειά εντύπωση, πρωτίστως επειδή με συνάντησαν απροσδόκητα και, επίσης, επειδή καταγόμουν από μια χώρα που αντιδρούσε στον πόνο αρκετά διαφορετικά.

Υπάρχουν, αναμφίβολα, αρκετά να πω για το τοπικό αυτό ζήτημα και ίσως –κάποια μέρα– πρέπει να προσπαθήσω να το πω.

Το μόνο που μπορώ εδώ να κάνω είναι να καταγράψω την κατάσταση αβεβαιότητας στην οποία βρέθηκα κατά τα ταξίδια μου στην Γερμανία, ανίκανος όπως ήμουν να συμβιβάσω ό,τι ήξερα με ό,τι είδα.

Για να παραδώσω μιαν σωστήν ιδέα της σύγχυσής μου, πρέπει να αναφέρω μιαν απολύτως τρελλή σκέψη που μου ήρθε καθώς άκουγα τον άνθρωπο που με φιλοξενούσε, άνθρωπο που έμοιαζε με τον ευγενικό παππούλη που συναντάς σε ορισμένες φαντασμαγορίες.

Μου μιλούσε με σύνεση για την αιώνια ειρήνη που ο Χριστός αποδίδει σε κάθε άτομο κι εγώ σκεπτόμουν μιαν γυναίκα που γνώρισα και είχε μεταφερθεί στην Γερμανία για να την αξιοποιήσουν ως «εταίρα» οι S.S. οι οποίοι στην κοιλιά της έθεσαν ως τατουάζ την επιγραφή: «ΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΕΠΙ 2 ΕΤΗ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ ΤΩΝ S.S. ΣΤΟ — ».

Δεν μπορούσα να συνδέσω αυτούς τους δύο κόσμους που αντιπροσωπεύουν την κατ’ εξοχήν εικόνα της δυστυχούς, ερειπωμένης από τον πόλεμο, Ευρώπης –της διαιρεμένης ανάμεσα σε θύματα και σε δημίους που επιδιώκει μιαν δικαιοσύνη που δεν μπορεί ποτέ να συμβιβαστεί με την ωδίνη της.

Για μένα, τουλάχιστον, αυτό είναι το νόημα των λιγοστών εικόνων της Γερμανίας που σχεδίασα προηγουμένως.

Ο αναγνώστης θα καταλάβει –είμαι σίγουρος– αν αρκεστώ σε αυτές, δίχως να επιχειρήσω να αντλήσω περαιτέρω συμπεράσματα.

«Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: Το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε συνδυασμό με όλες τις ομιλίες του συγγραφέα-δημοσιογράφου και ειδικά σε σχέση με τις αναφορές του στην Ελλάδα και την γλώσσα. Ειδικά ενώνεται με το πνεύμα των άρθρων «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ», «ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ», «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ» όσον αφορά τα άρθρα περί Τύπου, τα οποία συνοδεύουν «ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ» και το σύνολο των δοκιμίων «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ» -και ιδίως το κείμενο «ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ». Η αρθρογραφία περί αντίστασης, εξέγερσης και επανάστασης πρέπει να είναι εστιασμένη προς την κατεύθυνση των άρθρων «Η ΓΑΛΛΙΑ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ» σε σχέση με το θεατρικό έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και τις αναλύσεις στα κείμενα «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» και «Η ΣΑΡΚΑ».

Ως προς το Εθνικό Συμβούλίο της Αντίστασης ή Σύμβόλο της Εθνικής Αντίστασης το οποίο καλείται “Conseil National de la Résistance” (βλ. και “CALIBAN”, «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ»), πρέπει να αναγνωστεί το τρίτο κεφάλαιο του έργου «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» όπου αναφέρεται ότι «Το Σύμβολο (ή) Συμβούλιο της Νίκαιας (ή) Νίκης (325 μ.Χ.) ίδρυσε την αρχή του ομοουσίου και αντιπαρέθεσε τον γεννηθέντα Χριστό στον Ιησού που είχε ποιηθεί μέσω του Αρείου» καθώς και με τις αναφορές στο πλοίο του Χριστιανισμού. Στα υπόλοιπα κείμενα περί Τύπου-Χριστιανισμού και Συνταγματικότητας, Νομιμοποίησης, Δημοκρατίας, Δικαιοσύνης, γίνεται αναφορά στην Βασιλεία της Ισπανικής Ρεπούμπλικας και στο Corpus Christi και στην παρουσία και σύλληψη του κινήματος COMBAT από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. δεδομένου ότι ο νομικός του συνεργάτης René Capitant δημιούργησε το νομικό καθεστώς απόσχισης μιας εδαφικής συλλογικότητας σε ανεξάρτητο κράτος θαλάσσιας επικράτειας και διεθνών υδάτων (βλ. και το δοκίμιο «ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ»).

Όπως επαναλάβαμε προηγουμένως, έχει δημιουργηθεί ένα πρόβλημα κυβερνητικό.

Αυτό είναι –κατά έναν στέρεο και υπολογισμένον τρόπο– στα μέτρα της δουλειάς μας διότι αφορά όλους μας.

Δεν έχουμε, όμως, λάβει ακόμα ξεκάθαρη θέση επειδή ήμασταν της άποψης ότι οι άνθρωποι που ως τώρα αντιπροσώπευαν την Γαλλία προς των έξω κόσμο άξιζαν την ψήφο εμπιστοσύνης μας.

Θεωρούσαμε πως όταν συμβουλεύονταν εκείνους που υπερασπίζονταν την Γαλλία επί Γαλλικού εδάφους θα αναγνώριζαν άμεσα την κατάλληλη λύση σε αυτό το πρόβλημα.

Εξακολουθούμε να το πιστεύουμε.

Υπάρχουν, όμως, κάποιοι που πήραν θέση και οι δηλώσεις τους μας εξέπληξαν. Και αφού δεν μπορούμε να διανοηθούμε την πολιτική άνευ μιας γλώσσας φωτεινής, πρέπει να εκμεταλλευθούμε την ευκαιρίαν αυτή για να πούμε ό,τι πιστεύουμε.

Οι σύντροφοί μας στην εφημερίδα Le Populaire έχουν συμπεριλάβει ένα ρεπορτάζ για μιαν συνάντηση μεταξύ του Στρατηγού Ντε Γκωλ και του Γ.Γ. του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Λέγεται ότι ο Γ.Γ. έχει συμφωνήσει στον σχηματισμό μιας κυβέρνησης που συντίθεται από «ένα μείγμα έμπειρων ανθρώπων –με σκοπό να εξασφαλίσει την συνέχεια της Πολιτείας και την ακροαματική αλληλεγγύη με την δημοκρατία του χθες– και νέων ανθρώπων, των οποίων η παρουσία στην κυβέρνηση θα παρέχει την εμφύτευση του νέου αίματος που ζητά σαφώς η χώρα».

Επειδή πολεμήσαμε πλάϊ-πλάϊ με τους σοσιαλιστές συντρόφους μας και αρκετά συχνά μοιραστήκαμε κοινές ελπίδες, αισθανόμαστε ότι έχουμε το δικαίωμα να πούμε ότι αυτό το λεξιλόγιο αφ’ εαυτού δεν είναι σωστό.

Εν αναμονή της εγκρίσεως ώστε να διαφωτιστεί το ζητούμενο, αυτό που υποκρύπτεται μας προβληματίζει ακόμα περισσότερο, διότι γίνεται αναφορά σε «έμπειρους ανθρώπους» των οποίων –για να το πούμε ξεκάθαρα– η πολιτική δεν ήταν τόσο αδαμάντινη ώστε να μας εξαναγκάσει να επιβεβαιώσουμε σήμερα την αλληλεγγύη μας προς αυτούς.

Πολλοί πρόδωσαν την Γαλλία είτε σκοπίμως είτε για λόγους αδυναμίας. Μερικοί, που δεν πρόδωσαν την πατρίδα τους, δεν την υπηρέτησαν καλά. Δεν έχουν πλέον καμιά δουλειά ανάμεσά μας.

Αναγνωρίζουμε, σίγουρα, ότι πρέπει να προσφέρουμε ορισμένες πρόσθετες διαβεβαιώσεις τόσο κατ’ οίκον όσο και στο εξωτερικό.

Η τάξη πρέπει να αποκατασταθεί στην Γαλλία για χάρη της ίδιας αλλά και των φίλων της –πρέπει, όμως, να υπάρξει συμφωνία για τους όρους αυτής της «τάξης».

Μια τάξη που απλώς αντικατόπτριζε την παλινόρθωση ενός καθεστώτος και ατόμων που αποδείχθηκαν ανίκανοι να αντέξουν το σοκ του πολέμου και μιας Βουλής που κατά συντριπτική πλειοψηφία παραιτήθηκε για να παραχωρήσει τις εξουσίες της στον Πεταίν αλλά και μια τάξη που αποθέωσε το χρηματικό συμφέρον, τις παρασκηνιακές ίντριγκες και τις προσωπικές φιλοδοξίες, μια τάξη του είδους αυτού δεν θα ήταν τίποτε άλλο παρά μια μορφή χάους που θα σταθεροποιούσε την αδικία.

Τάξη σημαίνει να δίνει ένας λαός την συναίνεσή του.

Αν η φοβερή εμπειρία αυτών των 4 ετών δεν ήταν εις μάτην κι αν οι ελπίδες μας δεν ήταν ένα απλό προπέτασμα καπνού κι αν η πίστη μας δεν ήταν ανόητη, τότε ο λαός δεν μπορεί να συναινέσει στην επιστροφή των ίδιων αυτών ανθρώπων που δραπέτευσαν όταν θα έπρεπε να είχαν μείνει για να δώσουν την μάχη. Είναι σίγουρο, πάντως, ότι δεν θα συναινέσει στην επιστροφή τους ο λαός της μυστικής Αντίστασης: οι ανώνυμοι άνδρες και γυναίκες της Αντίστασης.

Ο ασφαλής δρόμος για την πρόκληση χάους είναι, άρα, το να αναζητείται η παλινόρθωση εκείνης της μέτριας και διεφθαρμένης τάξεως που εκπροσωπούσαν άνθρωποι όπως ο κ. Chautemps, ο κ. Chichery (και πολλοί άλλοι) υπό το κενό πρόσχημα της επαναφοράς της δημοκρατίας.

Μας πονά που το λέμε αλλά η παλαιά τάξη που θα ‘θελαν κάποιοι να επαναφέρουν σήμερα στην ζωή δεν ήταν δημοκρατία αλλά μια καρικατούρα της δημοκρατίας.

Η δημοκρατία –η πραγματική δημοκρατία– εναπομένει να στερεωθεί.

Και θα την στερεώσουμε σε μιαν κοινωνία πειθαρχημένη, πραγματικά σε τάξη, την κοινωνία αυτή των ενωμένων ανθρώπων που είναι αποφασισμένοι να επιβιώσουν, στην οποία κάθε πρόσωπο θα έχει την θέση και τον τόπο που του οφείλεται και, άρα, στην οποίαν αυτοί οι «έμπειροι» που σήμερα δεν εμπνέουν τίποτε άλλο παρά αδιαφορία ή απέχθεια θα μπορούν πάντοτε να ξοδεύουν τον χρόνο τους γράφοντας απομνημονεύματα που είναι προορισμένα να μην τα διαβάσει κανένας.

«Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“CALIBAN”, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1948

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή

Το κείμενο αυτό αποτελεί νοηματική ενότητα με όλα τα άρθρα περί Συνταγματικότητας, Νομιμοποίησης, Δημοκρατίας και Δικαιοσύνης , και ειδικότερα: «ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ», «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙ ΤΥΠΟΥ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ», «ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ», «ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΑΡΞΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ», «DE FACTO ΚΑΙ DE JURE ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ», «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ», «Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΥΡΑΝΝΙΑ», «ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ», «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», «ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Πέραν από την σύνδεση με την Συνταγματική Δημοκρατία, το Ξίφος του Friburg και του Αλεξάνδρου και την Βασιλεία της Ισπανικής Ρεπούμπλικας και το Corpus Christi, το κείμενο συνδέεται με το σύνολο των δοκιμίων «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ», των άρθρων περί Θεών της Γερμανίας, την παρουσίαση του έργου «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και την ταυτόχρονη παρουσία και σύλληψη του κινήματος COMBAT στα τέλη του 1948 από το Σ.Α. του Ο.Η.Ε.

Αισθανόμενος την ανάγκη να βρω κάτι καλύτερο να κάνω, ορισμένες φορές εξασκώ τους στοχασμούς μου στο θέμα της δημοκρατίας (μέσω του ηλεκτρικού στον υπόγειο των Παρισίων, όπως είναι φυσικό).

Καθώς ξέρετε, υπάρχει σύγχυση στον νου των ανθρώπων για την σύνθετην αλλά χρήσιμην αυτήν έννοια. Και, εφόσον μου αρέσει να συγκλίνω με τον μεγαλύτερο δυνατόν αριθμό ανθρώπων, ερευνώ για ορισμούς που θα γίνονταν αποδεκτοί, κατά το δυνατόν, από τον υψηλότατο εξ αυτών.

Αυτό δεν είναι εύκολο και δεν υποκρίνομαι πως έχω επιτύχει –μου φαίνεται, όμως, ότι είναι εφικτές ορισμένες χρήσιμες προσεγγίσεις.

Για συντομία, ιδού μια από αυτές: δημοκρατία είναι η κοινωνική και πολιτική εξάσκηση του μέτρου.

Ας εξηγηθώ επ’ αυτού.

Υπάρχουν δύο τύποι αντιδραστικής σκέψεως (αφού το κάθε τι πρέπει να ορίζεται, ας συμφωνήσουμε να καλέσουμε αντιδραστική κάθε στάση που στοχεύει να αυξήσει επ’ άπειρον τις πολιτικές και οικονομικές μορφές δουλείας που καταπιέζουν τον λαό).

Αυτοί οι δύο τύποι σκέψεως βρίσκονται κυρίως σε διαφορετικές κατευθύνσεις αλλά μοιράζονται έναν κοινό χαρακτήρα: αυτοεκφράζονται με απόλυτη βεβαιότητα.

Η πρώτη έγκειται στο ρητό: «οι άνθρωποι δεν αλλάζουν ποτέ».

Συμπέρασμα: οι πόλεμοι είναι αναπόφευκτοι και, άρα, η κοινωνική δουλεία είναι εγχαραγμένη –όπως ένα χρώμα είναι στενά συνυφασμένο– στην φύση των πραγμάτων∙ ας επιτρέψουμε, λοιπόν, στα εκτελεστικά αποσπάσματα να συνεχίσουν να πυροβολούν ανθρώπους ενώ εμείς (όπως η Candide του Βολταίρου) συνεχίζουμε να φροντίζουμε τον κήπο μας –για να είμαστε ειλικρινείς, πρόκειται συνήθως για ένα πάρκο).

Η δεύτερη συνίσταται στο ρητό: «Ένας λαός μπορεί να αλλάξει αλλά η απελευθέρωση των ανθρώπων εξαρτάται από αυτόν ή εκείνον τον παράγοντα και ο κόσμος πρέπει να δράσει σε μιαν οδό συμφέρουσα γι’ αυτόν».

Συμπέρασμα: είναι λογική η καταπίεση 1) αυτών που θεωρούν ότι καμία αλλαγή δεν είναι εφικτή∙ 2) αυτών που δεν συμφωνούν ως προς τον κρίσιμο παράγοντα∙ 3) αυτών που, αν και έχουν συμφωνήσει πλήρως επί αυτού του παράγοντα, δεν συμφωνούν για τα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν ώστε να μεταβληθεί ο παράγοντας∙ 4) όλων εκείνων, γενικά, που θεωρούν ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Όλο αυτό ισοδυναμεί με τα 3/4 της ανθρωπότητας.

Και στις δύο περιπτώσεις, αντιμετωπίζουμε κατά πρόσωπο μιαν ξεροκέφαλη απλοποίηση του προβλήματος.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι Θεοί εισάγουν στο κοινωνικό πρόβλημα μιαν αυστηρότητα κανόνων ή μιαν κοινωνική αιτιοκρατία (ντετερμινισμό) που, λογικά, δεν θα έπρεπε να είναι παρούσα.

Και στις δύο περιπτώσεις, αισθάνεται κανείς επαρκώς πεπεισμένος να κάνει ή να αφήσει την Ιστορία να κάνει την δουλειά της –συμφώνως προς αυτές τις αρχές– οπότε δικαιολογείται και επιδεινώνεται το ανθρώπινο πάθος.

Είναι τέλεια η συμφωνία μου ως προς το ότι ο κόσμος θαυμάζει αυτούς τους διανοούμενους που διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους αλλά που αντιστέκονται με όμοιες πεποιθήσεις στην δυστυχία των άλλων. Ας τους καλέσουμε, όμως, με το όνομά τους και ας δηλώσουμε τι είναι ικανοί και τι δεν είναι ικανοί να κάνουν οι Θεοί.

Από την δική μου άποψη, θα ήθελα να δηλώσω ότι η σκέψη τους είναι πλήρης υπερηφάνειας και ότι είναι ικανοί να κατορθώσουν τα πάντα, πλην της απελευθέρωσης της ανθρωπότητας και της πραγματικής δημοκρατίας. Η Simone Weil είχε το θάρρος να προχωρήσει στην εξής ανακοίνωση που, όταν το έκανε, ο θάνατός της και το στυλ ζωής της την δικαιολόγησαν απολύτως: «Ο θαυμασμός του Αλέξανδρου και των επιτευγμάτων του με όλην την ψυχή, τον νου και την καρδιά απαιτεί έλλειψη μικροπρεπών και πρόστυχων αισθημάτων».

Ναι, πράγματι∙ ποιός μπορεί να μετρήσει και να ζυγίσει τις μεγαλύτερες κατακτήσεις μέσω του λόγου ή της βίας ενάντια στα πάθη που οι Θεοί αντιπροσωπεύουν, εάν η καρδιά του είναι τυφλή έναντι της απλούστερης μορφής συμπάθειας και ο νους του αντίθετος προς κάθε είδους δικαιοσύνης!

Να γιατί μου φαίνεται πως η δημοκρατία –είτε είναι κοινωνική είτε είναι πολιτική– δεν μπορεί να βασίζεται σε μιαν πολιτική φιλοσοφία που προσποιείται ότι γνωρίζει και θέτει κανόνες στα πάντα, ακριβώς όπως και μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να στηριχθεί σε μιαν ηθική απολύτου στάσεως.

Η δημοκρατία δεν είναι το καλύτερο σύστημα διακυβέρνησης. Είναι το λιγότερο αρνητικό.

Είχαμε μια μικρή γεύση όλων των τύπων διακυβέρνησης και, επομένως, τώρα το ξέρουμε. Αυτό το σύστημα, όμως, μπορεί να γίνει αντικείμενο συλλήψεως, δημιουργίας και στηρίξεως από ανθρώπους που το μόνο που ξέρουν είναι ότι δεν τα ξέρουν όλα, από ανθρώπους που αρνούνται να δεχθούν την κατάσταση και τις συνθήκες του προλεταριάτου και που ποτέ δεν θα συμβιβαστούν με την δυστυχία των άλλων αλλά, αντιθέτως, θα αρνηθούν να μεγεθύνουν αυτήν την δυστυχία εν ονόματι μιας θεωρίας ή ενός τυφλού μεσσιανισμού.

Οι αντιδραστικοί του ancient regime υποκρίνονταν ότι ο λόγος δεν επέλυε τίποτε.

Οι αντιδραστικοί του nouveau regime πιστεύουν ότι ο λόγος μπορεί να φωτίσει με λάμψη έναν μεγάλον αριθμό προβλημάτων και να επιλύσει μερικά.

Η διαφορά, όμως, είναι ότι ο φωτισμένος λόγος δεν πιστεύει ότι βασιλεύει ως μοναδικός και αποκλειστικός κυρίαρχος σε όλον τον κόσμο.

Ως αποτέλεσμα, ο δημοκράτης τηρεί το μέτρο.

Αναγνωρίζει έναν ορισμένο βαθμόν άγνοιας και δέχεται ότι οι προσπάθειές του διαθέτουν χαρακτηριστικά που είναι εν μέρει θέμα ρίσκου καθώς και ότι δεν γνωρίζει τα πάντα.

Και επειδή… “κατά το χρονικό διάστημα της ημέρας ζούμε μέσα στο ψέμα, εξαιτίας ενός Τύπου που αποτελεί ντροπή για την χώρα αυτή. Κάθε σκέψη, κάθε ορισμός που παίρνει το ρίσκο να μεγαλώσει ή να διατηρήσει αυτό το ψέμα είναι σήμερα ασυγχώρητος” («ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», ομιλία του συγγραφέα σε συνάντηση στον Ο.Η.Ε. στην Salle Pleyel στις 14/12/1948 που δημοσιεύθηκε στις 20/12/1948)… «Ζούμε και βρισκόμαστε σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι, παρακινημένοι από μέτριες και θηριώδεις ιδεολογίες, έχουν συνηθίσει να νοιώθουν ντροπή για όλα. Ντροπή για τον εαυτό τους, ντροπή για την ευτυχία που έχουν, για την αγάπη ή για την δημιουργία…[Είναι ένας κόσμος όπου ο Ρακίνας θα ερυθριούσε για την Βερενίκη και ο Ρέμπραντ, για να ζητήσει συγγνώμη που ζωγράφισε την ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΠΟΛΟ θα βιαζόταν να γραφτεί στο πλησιέστερο τοπικό κόμμα. Συγγραφείς και καλλιτέχνες έχουν σήμερα νοσούσα συνείδηση∙ είναι της μόδας ανάμεσά μας να απολογούμαστε για το επάγγελμά μας. Και, για να πούμε την αλήθεια, οι άνθρωποι μας ενθαρρύνουν με ζήλο προς την κατεύθυνση αυτή. Από όλες τις πλευρές της κοινωνίας, μια μεγάλη και υψηλή κραυγή απευθύνεται σε εμάς, απαιτώντας να απολογηθούμε, πρέπει να δικαιολογηθούμε τόσο επειδή δεν έχουμε βοηθήσει όσο και επειδή, την ίδιαν ώρα, με την αχρησία μας εξυπηρετούμε αιτίες που δημιουργούν ασχήμια. Όταν απαντούμε ότι είναι μάλλον δύσκολα να νίψουμε τα χέρια μας από τόσο αντιφατικές κατηγορίες, μας λένε ότι δεν είναι δυνατόν να δικαιωθεί κανείς στα μάτια όλου του κόσμου αλλά δεν μπορούμε να αποκτήσουμε την γενναία συγχώρεση των λίγων παίρνοντας το μέρος τους –το οποίο, εάν θα έπρεπε να τους πιστέψουμε, είναι– το μοναδικό αληθές. Εάν αυτό το είδος επιχειρηματολογίας μοιάζει να οδηγεί σε αφλογιστία, τότε λένε στον καλλιτέχνη: Κοίτα την δυστυχία στην οποία βρίσκεται ο κόσμος. Τί κάνεις γι’ αυτό;

Σε αυτόν τον κυνικόν εκβιασμόν, ο καλλιτέχνης θα μπορούσε να απαντήσει: Η δυστυχία του κόσμου; Δεν προσθέτω τίποτε σε αυτήν. Ποιός από εσάς μπορεί να πει το ίδιο;]

Παραμένει, ωστόσο, όχι λιγότερο αλήθεια ότι κανένας ανάμεσά μας, εάν έχει συνείδηση, δεν μπορεί να παραμείνει αδιάφορος στην κλήση που απευθύνει μια απεγνωσμένη ανθρωπότητα.

Πρέπει, άρα, να νοιώθουμε ένοχοι πλήρως και εν δυνάμει –οπότε να που συρόμαστε σε δημόσια εξομολόγηση, την χειρότερη από όλες». 

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1947

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή

Το κείμενο αυτό πρέπει να ενωθεί με όλες τις ομιλίες και τα άρθρα του συγγραφέα-δημοσιογράφου περί Τύπου-Χριστιανισμού και Συνταγματικότητας, Νομιμοποίησης, Δημοκρατίας, Δικαιοσύνης. Ειδικότερα: «ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» «Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «DE FACTO ΚΑΙ DE JURE ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ», «ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΥΡΑΝΝΙΑ», «ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ», «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙ ΤΥΠΟΥ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ», «ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ», «ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΑΡΞΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ», «ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΚΑΙ STATUS QUO», «ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ», «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», «ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Μαζί με το σύνολο των δοκιμίων «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ» -και ιδίως το κείμενο «ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ»- συνοψίζει τις προσπάθειες του Εθνικού Συμβουλίου της Αντίστασης ή Συμβόλου της Εθνικής Αντίστασης το οποίο καλείται “Conseil National de la Résistance” (βλ. και “CALIBAN”, «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ») σε σύνδεση με το έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» και τις αναφορές στο πλοίο του Χριστιανισμού, την Βασιλεία της Ισπανικής Ρεπούμπλικας και το Corpus Christi, το δόγμα Capitant και την παρουσία και σύλληψη του κινήματος COMBAT από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε.

Το νέο κοινοβουλευτικό έτος μόλις ξεκίνησε.

Περιστροφές, διαπραγματεύσεις και στρεψοδικίες επίσης θα ξαναρχίσουν. Τα ίδια προβλήματα που μας διέφυγε η επίλυσή τους τα προηγούμενα 2 χρόνια θα βρεθούν εκ νέου ενώπιον αδιεξόδου.

Και κάθε φορά που ένα άτομο ελεύθερο επιχειρεί να δηλώσει με απλή γλώσσα τι σκέπτεται για όλα αυτά, ένας στρατός μαντρόσκυλων κάθε είδους και υφής γαβγίζει με οργή για να καταπνίξει κάθε απάντηση.

Τίποτε από αυτά δεν κάνει την καρδιά να αγαλλιάσει, φυσικά.

Ευτυχώς, όσοι θρέφουν σκέτα λογικές ελπίδες συνεχίζουν να χαίρουν άκρας υγείας. Τουλάχιστον, οι Γάλλοι που είχαν την εμπειρία των προηγούμενων 10 ετών έμαθαν να μην φοβούνται για τον εαυτό τους αλλά μόνο για τους άλλους. Συμβιβάστηκαν με το χείριστο.

Παραμένουν, όμως, οι Θεοί ήρεμοι και σταθεροί.

Οπότε, ας επαναλάβουμε με ηρεμία και σταθερότητα –με την αναλλοίωτην αφέλεια που οι άλλοι, τόσο ευγενικά, βλέπουν σε εμάς– την βασικήν αρχήν άνευ της οποίας, κατά την άποψή μας, δεν είναι εφικτή καμία αναγνώριση ύπαρξης πολιτικής ζωής.

Ίσως κανένα καλό πολιτικό καθεστώς να μην μπορεί να βρεθεί αλλά, όμως, η δημοκρατία είναι οπωσδήποτε η λιγότερο άσχημη σε σύγκριση με τις άλλες τις εναλλακτικές.

Η δημοκρατία δεν μπορεί να χωρίσει από την έννοια του κόμματος αλλά η έννοια «κόμματος» μπορεί εύκολα να το κάνει άνευ της δημοκρατίας.

Αυτό συμβαίνει όταν ένα κόμμα η γκρουπ φαντασιώνεται πως κατέχει την απόλυτον αλήθεια.

Να γιατί η Βουλή και οι αντιπρόσωποι σήμερα πρέπει να εισάγουν μιαν δόση μετριοπάθειας.

Ο σημερινός κόσμος παρέχει έναν αρκετά υψηλόν αριθμό λόγων για τήρηση του μέτρου. Είναι, άραγε, εφικτό να ξεχάσουμε πως ούτε η Βουλή του Έθνους ούτε καμία Κυβέρνηση κατέχει τα μέσα να επιλύσει τα προβλήματα που μας πολιορκούν;

Η απόδειξη αυτής της βεβαιώσεως μπορεί να ειδωθεί στο γεγονός ότι στην προσπάθειά τους να φέρουν σε συμφωνία τα προβλήματα εκείνα, οι νομοθέτες μας έχουν παγίως συναντήσει τον σκόπελο των διεθνών ασυμφωνιών.

Μείναμε από άνθρακα;

Ο λόγος είναι ότι οι Άγγλοι αρνούνται να μας αφήσουν να έχουμε άνθρακα από την Ruhr ενώ οι Ρώσσοι αρνούνται να μας αφήσουν να έχουμε άνθρακα από το Saar.

Μείναμε από ψωμί;

Ο κ. Blum και ο κ. Thorez εκτοξεύουν ολοένα στατιστικές για τους τόνους και τους στατήρες με τα χιλιόγραμμα του σιταριού που ούτε η Μόσχα ούτε οι Η.Π.Α. θα έπρεπε να μας είχαν στείλει.

Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη πως ο ρόλος της Λαϊκής Συνέλευσης και της Κυβέρνησης μπορεί προς το παρόν να είναι μόνο διαχειριστικός και ότι η Γαλλία, εν συντομία, είναι εξαρτημένη από άλλους για ό,τι της χρειάζεται.

Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να το αναγνωρίσει αυτό, να αντλήσει τις απαραίτητες συνέπειες και να προσπαθήσει, επί παραδείγματι, να εργαστεί κι αυτή μαζί ώστε να ορίσει την διεθνή τάξη χωρίς την οποία κανένα τοπικό ή εγχώριο πρόβλημα δεν μπορεί ποτέ και οπουδήποτε να επιλυθεί.

Με άλλα λόγια, πρέπει για λίγο να ξεχάσουμε τους εαυτούς μας.

Αν το κάναμε, αντιπρόσωποι και κόμματα θα αποκτούσαν ένα μέρος αυτού του μέτρου που απαιτούν οι αυθεντικές και καλές δημοκρατίες.

Στο κάτω-κάτω, δημοκράτης είναι ένα πρόσωπο που δέχεται ότι ο αντίπαλός του μπορεί να έχει δίκιο, αυτούς που άρα του επιτρέπει να μιλήσει και που συμφωνεί να εξετάσει τα επιχειρήματά του.

Όταν κόμματα και λαός αισθάνονται τόσο μεγάλη πειθώ από τα προσωπικά τους επιχειρήματα που είναι πρόθυμοι να καταφύγουν στην βία ώστε να σιωπήσουν αυτούς που διαφωνούν μαζί τους, τότε δημοκρατία πλέον δεν υπάρχει.

Η μετριοπάθεια, επομένως, πρέπει να είναι αντικείμενο αναγνωρίσεως και χαιρετισμού στις δημοκρατικές πολιτείες όλων των εποχών.

Η Γαλλία δεν διαθέτει πια τα μέσα της ισχύος.

Ας αφεθούν άλλοι να εκτιμήσουν αν αυτό είναι καλό ή κακό.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό αποτελεί μιαν ευκαιρία.

Ώσπου να επανακτήσουμε την ισχύ μας ή να την αποκηρύξουμε, για εμάς παραμένει η δύναμη να θέσουμε ένα παράδειγμα.

Η Γαλλία, όμως, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για τον κόσμο μόνον εφόσον υπερασπίζεται εντός των συνόρων της τις αλήθειες που ανακαλύπτει.

Πρέπει, λοιπόν, να διαδηλώσει μέσω των πράξεων της κυβέρνησής της ότι η τοπική, εγχώριος δημοκρατία δεν μπορεί να είναι τελειωμένη ώσπου να εγκαθιδρυθεί μιας διεθνής τάξη και μια τέτοια τάξη δεν μπορεί να είναι δημοκρατική εκτός εάν αποκηρύξει την βία και την δυστυχία που την ακολουθεί.

Καθώς θα έχει ήδη μαντέψει ο αναγνώστης, αυτοί οι συλλογισμοί είναι σκοπίμως αχρονολόγητοι.

ALBERT CAMUS

 

«Η ΣΑΡΚΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

COMBAT, 27 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: Ο δημοσιογράφος René Leynaud συνελήφθη στις 16 Μαΐου 1944 (καθώς μετέφερε μυστικά ντοκουμέντα) από μέλη της χωροφυλακής του Vichy στην Πλατεία Bellecour στην Λυόν. Εκτελέστηκε στο Villeneuve (Ain) λίγο πριν την Απελευθέρωση, τον Ιούνιο 1944. Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα COMBAT στις 27/10/1944 (βλ. και παρόμοιες ιστορίες στα «ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΕΝΑΝ ΦΙΛΟ ΓΕΡΜΑΝΟ») και, κατόπιν, αποτέλεσε την εισαγωγή στις «ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΕΣ ΠΟΙΗΣΕΙΣ-Poésies Posthumes» του René Leynaud το 1947. Πρέπει να σημειωθεί η σύνδεση του συγγραφέα με τα στελέχη της COMBAT: τον ποιητή René Char, τον νομικό René Capitant, τον τυπογράφο André Bollier (ψευδώνυμο Vélin ) και τον Στρατηγό Ντε Γκωλ. Αναφορά στον «Οίκο της Λυόν» γίνεται και στην μετάφραση Όργουελ του κειμένου «ΟΑΣΕΙΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ» το 1946 και αξίζει να διαβάσει κανείς την όμοια περιγραφή του «κύβου» στην μετάφραση του έργου της Σιμόν Βέϊλ (στελέχους της ομάδας Ντε Γκωλ στο Λονδίνο) με τίτλο «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ». Στον σταθμό της Λυόν έγινε και η γνωστή απόπειρα δολοφονίας του Ελ. Βενιζέλου και ο τραυματισμός του στο χέρι μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών. Βλέπε και την ενότητα στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» που είναι αφιερωμένη, σε σχέση με τα Θεοφάνεια, στην διδασκαλία του Βασιλείδη.

Ήταν δύσκολο για μας να μιλήσουμε για τον René Leynaud χθες. Όσοι διάβασαν σε μιαν γωνιά της εφημερίδας τους ότι ένας δημοσιογράφος της Αντίστασης με αυτό το όνομα πυροβολήθηκε από τους Γερμανούς δεν έδωσαν παρά φευγαλέα προσοχή σε ό,τι αποτέλεσε για μας μιαν τρομερή, αισχρή ανακοίνωση. Και όμως, πρέπει –παρ’ όλ’ αυτά– να μιλήσουμε για αυτόν. Πρέπει να μιλήσουμε για αυτόν ώστε να μείνει ζωντανή η μνήμη της Αντίστασης –όχι σε ένα έθνος που μπορεί να είναι επιλήσμον αλλά τουλάχιστον σε λίγες ψυχές που δίνουν προσοχή στην ανθρώπινη ποιότητα.

Κατατάχτηκε στην Αντίσταση μέσα στους πρώτους μήνες. Όλα όσα συνέθεταν την προσωπική του ζωή, ο Χριστιανισμός και ο σεβασμός για τις υποσχέσεις, τον είχαν εξωθήσει να πάρει σιωπηλά την θέση του σε εκείνην την μάχη των σκιών. Είχε επιλέξει το ψευδώνυμο που ανταποκρινόταν σε ο,τιδήποτε πιο αγνό σε αυτόν: σε όλους τους συντρόφους του στην “COMBAT” ήταν γνωστός ως «Clair – Φωτεινός».

Το μόνο πάθος που είχε κατ’ ιδίαν διατηρήσει –παράλληλα με εκείνο της προσωπικής μετριοπάθειας– ήταν η ποίηση. Είχε γράψει ποιήματα που μόνο δυο-τρεις μας ξέραμε. Είχαν την ποιότητα που και ο ίδιος είχε –διαφάνεια. Στην καθημερινή διαπάλη, όμως, είχε εγκαταλείψει το γράψιμο, υποκύπτοντας μονάχα στην αγορά των πιο διαφορετικών βιβλίων ποίησης, τα οποία φύλαγε για να διαβάσει μετά τον Πόλεμο.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα, συμμεριζόταν την πεποίθησή μας ότι μια δεδομένη γλώσσα και επιμονή στην τιμιότητα θα αποκαθιστούσε στην χώρα μας την ευγενική εικόνα και πρόσωπο που διατηρούσαμε.

Επί μήνες τον ανέμενε η θέση του στην εφημερίδα αυτή και, με όλην την τυφλότητα και στοργή της φιλίας, αρνούμασταν να δεχθούμε τα νέα του θανάτου του. Αυτό, σήμερα, δεν είναι πλέον δυνατό,

Δεν θα μιλήσει πλέον με αυτήν την γλώσσα που ήταν αναγκαίο να μιλά.

Η παράλογη τραγωδία της Αντίστασης συνοψίζεται σε αυτήν την φριχτήν ατυχία. Διότι άνθρωποι σαν τον Leynaud μπήκαν στον αγώνα με την πεποίθηση ότι κανείς δεν είχε το δικαίωμα να μιλά εκτός αν είχε κάνει μιαν προσωπική θυσία.

Το πρόβλημα είναι ότι ο ανεπίσημος πόλεμος δεν είχε την τρομερή δικαιοσύνη του κανονικού Πολέμου.

Στο μέτωπο, οι σφαίρες χτυπούν τυχαία, σκοτώνοντας τόσο τους καλύτερους όσο και τους χειρότερους. Επί μία 4ετία, όμως, πίσω από τις γραμμές ήταν οι καλύτεροι που προσφέρθηκαν εθελοντικά και έπεσαν, ήταν οι καλύτεροι που κέρδισαν το δικαίωμα να μιλούν και έχασαν την δυνατότητα να το κάνουν.

Σε κάθε περίπτωση, ο άνθρωπος που αγαπούσαμε δεν θα ξαναμιλήσει ποτέ. Και όμως, η Γαλλία χρειάζεται φωνές σαν αυτή.

Η εξαιρετικά υπερήφανη ψυχή του, προστατευμένη από την πίστη του και από το αίσθημα της τιμής, θα είχε βρει τις λέξεις που χρειαζόμασταν. Τώρα, όμως, είναι σιωπηλός για πάντα. Και κάποιοι που δεν το αξίζουν μιλούν για την τιμή που είχε ταυτιστεί μαζί του ενώ άλλοι που δεν είναι άξιοι εμπιστοσύνης μιλούν εν ονόματι του Θεού που ο ίδιος είχε επιλέξει.

Σήμερα είναι δυνατόν να ασκούμε κριτική στους ανθρώπους της Αντίστασης, να σημειώνουμε τα ελαττώματά τους και να εκφέρουμε κατηγορίες εναντίον τους. Αυτό, όμως, ίσως συμβαίνει επειδή οι καλύτεροι ανάμεσά τους είναι νεκροί. Το λέμε αυτό διότι έχουμε πειστεί βαθειά για αυτό: αν εξακολουθούμε να είμαστε εδώ, αυτό είναι επειδή δεν πράξαμε αρκετά. Ο Leynaud έπραξε αρκετά.

Και σήμερα, έχοντας επιστρέψει στην γη που απόλαυσε για τόσον λίγο καιρό, έχοντας αποκοπεί από το πάθος για το οποίο είχε θυσιάσει τα πάντα, μπορεί να βρει ίσως παρηγοριά –ελπίζουμε– επειδή δεν ακούει τα λόγια πίκρας που αμαυρώνουν αυτήν την φτωχή ανθρώπινη περιπέτεια στην οποία συμμετείχαμε.

Μην φοβάστε, δεν θα εκμεταλλευθούμε ποτέ αυτόν ο οποίος ποτέ δεν εκμεταλλεύθηκε κανέναν.

Άφησε την μάχη άγνωστος όπως και άγνωστος μπήκε σε αυτήν.

Θα διατηρήσουμε μέσα μας για αυτόν ό,τι θα προτιμούσε –την σιωπή της ψυχής μας, μιαν εξεταστική μνήμη και την φοβερή θλίψη για το ανεπανόρθωτο.

Θα μας συγχωρέσει, όμως, αν εδώ –όπου πάντα προσπαθήσαμε να το αποφύγουμε– αναγνωρίσουμε με πικρία και αφεθούμε στην σκέψη ότι ίσως ο θάνατος ενός τέτοιου ανθρώπου να αποτελεί ένα πολύ υψηλό τίμημα που πρέπει να καταβληθεί προκειμένου να παραχωρήσουμε σε άλλους το δικαίωμα να λησμονήσουν στην συμπεριφορά και στα γραπτά τους ό,τι επιτεύχθηκε επί μία 4ετία από το θάρρος και την θυσία λίγων Γάλλων.

Όταν αποπειράθηκε να αποδράσει, μια βροχή από σφαίρες που στόχευαν στα πόδια του τον σταμάτησε. Μετά από μια μικρή παραμονή στο νοσοκομείο, μεταφέρθηκε στο «Fort Montluc» όπου επρόκειτο να παραμείνει στα κάτεργα φυλακισμένος ως τις 13 Ιουνίου 1944. Την ημέρα εκείνη οι Γερμανοί, οι οποίοι προετοιμάζονταν για να εκκενώσουν την Λυόν, επέλεξαν 19 φυλακισμένους στο «Montluc» που θεωρούνταν ότι είχαν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην Αντίσταση.

Ξέρουμε τα ονόματα μόνο των 11 εξ αυτών. Μεταξύ 5 και 6 το πρωΐ , ο Leynaud και 18 από τους συγκρατουμένους του συγκεντρώθηκαν μαζί στο προαύλιο. Τους προσφέρθηκε καφές και κατόπιν χειροπέδες. Ο ένας μετά τον άλλον ανέβηκαν σε ένα φορτηγό, το οποίο τους μετέφερε στο επιτελείο της Γκεστάπο στην Πλατεία Bellecour. Περίμεναν για τρία τέταρτα της ώρας σε ένα κελλάρι αυτού του κτιρίου. Όταν τελικά τους φώναξαν, βγήκαν οι χειροπέδες τους και αναγκάστηκαν να ανέβουν και πάλι στο φορτηγό μαζί με μερικούς Γερμανούς στρατιώτες οπλισμένους με πυροβόλα όπλα. Το φορτηγό βγήκε από την Λυόν κατευθυνόμενο προς την Villeneuve. Στις 11 το πρωΐ διέσχισε την Villeneuve και συνάντησε μια ομάδα παιδιών που επέστρεφαν από έναν περίπατο.

Οι κρατούμενοι και τα παιδιά κοιτάχθηκαν εκατέρωθεν για λίγο αλλά δεν αντάλλαξαν ούτε λέξη.

Πέρα ακριβώς από την Villeneuve, αντίκρυ από μιαν βαμβακοφυτεία, το φορτηγό σταμάτησε, οι στρατιώτες πήδησαν στο έδαφος και διέταξαν τους άνδρες να βγουν έξω και να κινηθούν προς το δάσος.

Μια πρώτη ομάδα από 6 άνδρες άφησε το φορτηγό και κατευθύνθηκε προς τα δένδρα. Τα αυτόματα κροτάλισαν αμέσως πίσω τους και τους θέρισαν. Μια δεύτερη ομάδα ακολούθησε, κατόπιν μια Τρίτη.

Όσοι ανέπνεαν ακόμα ανακουφίστηκαν από τον πόνο με μιαν χαριστική βολή. Ένας από αυτούς, όμως, αν και φρικιαστικά πληγωμένος, κατάφερε να συρθεί έως το σπίτι ενός χωρικού. Από αυτόν μάθαμε τις λεπτομέρειες. Οι φίλοι του Leynaud απλά αναρωτιούνται εάν αυτός ήταν με την πρώτη ομάδα ή με ένα από τα γκρουπ που ακολούθησαν.

Ο Leynaud ήταν 34 ετών. Είχε γεννηθεί στις 24 Αυγούστου 1910 στην Lyon-Vaise από γονείς που κατάγονταν από την Ardèche. Ξεκίνησε την εκπαίδευσή του στο δημόσιο σχολείο και συνέχισε στο Λύκειο Ampère στην Λυόν. Ενώ φοιτούσε στην Νομική, άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Le Progrès» στην Λυόν. Ήταν πιθανότατα κατά την διάρκεια των ετών μόλις πριν τον πόλεμο που αντιλήφθηκε την αγάπη του για την ποίηση και τον βαθύτατο Χριστιανισμό του.

Τον Σεπτέμβριο του 1939 ο Leynaud ανέλαβε δράση, μάχες στην Λωρραίνη, κατόπιν στο Βέλγιο, συμμετέχει στην υποχώρηση της Δουνκέρκης και –έχοντας μείνει πολύ πέραν του σημείου της επίσημης εκκένωσης– κατορθώνει εν τούτοις με κάποια μέσα να διασχίσει το κανάλι της Μάγχης ως το Πλύμουθ.

Επιστρέφει στην Γαλλία και την ώρα της εκεχειρίας βρίσκεται στο Agen, ασθενής και εξαντλημένος.

Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή, ωστόσο, στο γεγονός ότι κανείς από τους φίλους του δεν άκουσε ποτέ τον Leynaud να μιλά για τον ρόλο που είχε παίξει στον Πόλεμο. Τις λεπτομέρειες αυτές τις λαμβάνουμε από την γυναίκα του.

Στια αρχές του 1942 ο Leynaud ήλθε σε επαφή με ομάδες της Αντίστασης και τελικά εξελίχθηκε σε τοπικό, περιφερειακό ηγέτη του κινήματος COMBAT στην Λυόν υπό το ψευδώνυμο «Clair – Φωτεινός».

Για όλους εμάς, ο θάνατος του Leynaud μας έγινε πρότυπο. Και πριν από αυτόν, ωστόσο, γνωρίζαμε –ακριβώς λόγω του είδους της εξοικείωσης που αισθανόμασταν για αυτόν– ότι η ζωή του (και μόλις αφηγηθήκαμε την σύντομη έκλαμψη αυτής της ζωής) ήταν υποδειγματική.

Ζώντας πολύ ήσυχα, απορροφημένος από την αγάπη της συζύγου του και του γιου του καθώς και από τις απαιτήσεις του αγώνα, δεν είχε πολλούς φίλους. Δεν γνώρισα, όμως ποτέ ούτε ένα άτομο το οποίο από την στιγμή που τον αγάπησε να μην το έκανε ανεπιφύλακτα. Αυτό συνέβη διότι ενέπνεε εμπιστοσύνη. Στην έκταση που αυτό είναι εφικτό για έναν άνθρωπο, αφιερωνόταν ολοκληρωτικά σε ό,τι έκανε. Ποτέ δεν έκανε συναλλαγές για ο,τιδήποτε και αυτός είναι ο λόγος που δολοφονήθηκε.

Ήταν δεμένος σωματικά και ηθικά τόσο γερά όσο οι χαμηλές και συμπαγείς βελανιδιές της Ardèche. Τίποτε δεν μπορούσε να του επιφέρει τον παραμικρό κλονισμό από την στιγμή που θα είχε αποφασίσει μέσα του τι είναι το σωστό. Χρειάστηκε η εκπυρσοκρότηση των βλημάτων για να τον καθυποτάξουν.

Έως τώρα μιλούσα στεγνά για τον Leynaud και, κατά κάποιον τρόπο, γενικά. Αν είναι, όμως, αλήθεια ότι δεν θα μπορέσω μάλλον ποτέ ξανά να μιλήσω ελεύθερα για τον άνθρωπο που ήταν φίλος μου, τουλάχιστον μπορώ να προσπαθήσω να καταγράψω τώρα λίγες ακόμα ζωντανές εικόνες που είχα ήδη ξεκινήσει να συνθέτω.

Ήταν μόνο κατ’ ελάχιστον πάνω από το μέσο ύψος, με κοντά και κατσαρά μαλλιά, αδρό πρόσωπο με γκρίζα μάτια, ένα ευκίνητο και αρκετά σαρκώδες στόμα, μεγάλη μύτη και μυτερό σαγόνι. Ντυνόταν απρόσεκτα αλλά το σχήμα του σώματός του έτεινε να τεντώνει τα ρούχα του και να του προσδίδει μιαν ορισμένην κομψότητα.

Το 1943 στον δρόμο προς την Λυόν έμενα συχνά στο μικρό του δωμάτιο στην οδό Vieille-Monnaie την οποία οι φίλοι του ήξεραν τόσο καλά. Ο Leynaud θα τακτοποιούσε γοργά τα της φιλοξενίας, ασχολούμενος με την λάμπα του κρεβατιού και, κατόπιν όρθιος, θα έβγαζε τσιγάρα από ένα πήλινο βάζο και θα τα μοιραζόταν μαζί μου.

«Καπνίζω λιγότερο από σένα» θα έλεγε «και, επιπλέον, προτιμώ την πίπα μου». Θα την έβγαζε έξω, για την ακρίβεια, και θα την κρατούσε στο στόμα του για λίγο.

Στην μνήμη μου, εκείνες οι στιγμές έχουν παραμείνει ως κλασσικά παραδείγματα φιλίας.

Ο Leynaud, ο οποίος πήγαινε να κοιμηθεί κάπου αλλού, θα έμενε έως την απαγόρευση της κυκλοφορίας. Ολόγυρά μας, η βαρειά σιωπή των βραδιών της Κατοχής θα έπεφτε. Αυτή η μεγάλη, σκοτεινή πόλη της συνωμοσίας που ήταν τότε η Λυόν σταδιακά θα άδειαζε. Εμείς, όμως, δεν θα μιλούσαμε για την συνωμοσία.

Στην πραγματικότητα, ο Leynaud ποτέ δεν μιλούσε για αυτήν εκτός εάν έπρεπε απαραιτήτως να το κάνει. Θα ανταλλάσσαμε πληροφορίες για τους φίλους μας. Μερικές φορές μιλήσαμε για λογοτεχνία.

Αγαπούσε τους ποιητές του 16ου αιώνος και, ειδικά, την σχολή της Λυόν. Η βιβλιοθήκη του, σπάνια και πολύτιμη –η οποία μας περιέβαλλε τότε– αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από ποίηση. Τα ποιήματα, όμως, προέρχονταν από όλες τις εποχές και όλους τους τόπους.

Εγώ δεν είχα τις ικανότητές του. Διακινδύνεψα, ωστόσο, να του πω για την ανυπομονησία που ένοιωθα για να αντικρύσω το μικρό ποίημα, τον φευγαλέον συμβολισμό που καλλιέργησαν τόσοι πολλοί σύγχρονοι. Μείναμε απόλυτα σύμφωνοι στο σημείο αυτό και τότε ήταν που μου είπε για το σχέδιό του για ένα μεγάλο ποίημα στο οποίο θα επιχειρούσε να εκθέσει όσα είχε να πει. Ανακτηθέντα αποσπάσματα από το ποίημα αυτό εμφανίζονται σε αυτόν τον τόμο ποίησης. Εκείνην την εποχή, όμως, ο Leynaud δεν έγραφε τίποτε. Είχε αποφασίσει ότι θα δούλευε εκ των υστέρων. Από αρκετές ενδείξεις, συμπέρανα τότε ότι περίμενε ανυπόμονα για αυτό το μετά.

Αυτός ο άνθρωπος που δεν είχε ξεγλιστρήσει ποτέ από κανένα καθήκον του έπρεπε ειδικά να επιβραβευθεί διότι τα πράγματα ήρθαν έτσι που συνειδητοποίησε το πλήρες βάρος του καθήκοντος.

Η κούραση θα τον καταλάμβανε σε ορισμένες στιγμές και θα του πρόσδιδε αυτό το ακίνητο βλέμμα που θα τον απομόνωνε για λίγο από τον κόσμο. Ήταν πολύ κοντά σε όλα όσα αγαπούσε –την σύζυγο, το παιδί, έναν δεδομένον τρόπο της ζωής του– δίχως να ονειρεύεται ένα μέλλον στο οποίο δεν θα κινδύνευε η αγάπη του και στο οποίο ο ίδιος θα μπορούσε να γίνει αυτό που ήταν πραγματικά.

«Τί θα κάνεις όταν τελειώσουν όλα;» θα με ρωτούσε. Δεν είχα, όμως, τότε όπως και τώρα καθόλου φαντασία και οι αποκρίσεις μου δεν ήταν σαφείς.

Για τον Leynaud, όλα ήταν απλά∙ θα συνέχιζε την ζωή του από το σημείο όπου την είχε αφήσει, διότι την έβρισκε του γούστου του. Άλλωστε, είχε να αναθρέψει ένα παιδί. Και, αν και σπανίως συγκινούνταν, το όνομα του γιου του ήταν αρκετό για να κάνει τα μάτια του να λάμψουν.

Σε άλλες εποχές είχαμε συζητήσεις λιγότερο σοβαρές. Συνήθως μου άρεσε να τον βλέπω να γελά. Σπανίως το έκανε –τώρα που σταματώ για να το σκεφτώ– αλλά το έκανε τόσο εγκαρδίως, ξαπλωμένος πίσω στην πολυθρόνα του. Την επόμενη στιγμή θα στεκόταν στην θέση που τον βλέπω συχνά, με τα πόδια του ανοιχτά, τα μανίκια του διπλωμένα ψηλά πάνω από τον αγκώνα και με υψωμένα τα στιβαρά του χέρια για να προσπαθήσει να τιθασεύσει τα ανακατωμένα του μαλλιά.

Θα μιλούσαμε για πυγμαχία, κολύμπι και κάμπινγκ.

Του άρεσε η ζωή στην φύση, η μυϊκή προσπάθεια, η αδελφωμένη γη και όλα αυτά μέσα στην σιωπή, ακριβώς όπως συνήθιζε να τρώει, με μιαν ζωηρή όρεξη που της έλειπε η επικοινωνία.

Καθώς πλησίαζαν τα μεσάνυχτα, θα άδειαζε την πίπα του, θα έβγαζε έξω περισσότερα τσιγάρα, τα οποία θα με πίεζε να καπνίσω κατά την διάρκεια της νύχτας και, με το παλτό του διπλωμένο στο χέρι του, θα έφευγε γεμάτος ενεργητικότητα. Θα μπορούσα να τον ακούω ακόμα στα σκαλοπάτια καθώς θα κοίταζα γύρω μου στα πράγματα που του ανήκαν.

Είχε, επίσης, συναντήσεις μαζί του στο Saint-Etienne. Ανάμεσα στα τρένα, θα περνούσαμε λίγες ώρες σε αυτήν την απελπισμένη πόλη –ανακαλώ με πολλήν ενάργεια στην μνήμη μου την πρώτη από αυτές τις συναντήσεις τον Σεπτέμβριο του 1943 διότι όλα σε αυτήν ήταν μια απογοήτευση. Είχα προειδοποιήσει τον Leynaud ότι τίποτε δεν θα μπορούσε να έρθει σε θετικό πέρας στο Saint-Ettiene (όπου συνήθιζα τότε να κατεβαίνω συχνά), ότι δεν θα ήμουν καλός σε τίποτε σε μιαν πόλη όπου ποτέ δεν αισθανόμουν ο,τιδήποτε άλλο εκτός από την πιο αδικαιολόγητην υπνηλία.

Κατά την γνώμη μου, αν υπήρχε Κόλαση θα έπρεπε να μοιάζει σαν εκείνες τις αλλεπάλληλες γκρίζες οδούς όπου όλοι φορούσαν μαύρα.

Ο Leynaud με διαβεβαίωσε ότι υπερέβαλα και κανονίσαμε ένα ραντεβού ώστε να μπορέσει να γνωρίσει έναν φίλο μου που ήθελε να συναντήσει. Ο φίλος ήταν ένας ενεργητικός και αναιδής Δομινικανός που ισχυριζόταν ότι απεχθανόταν τους Χριστιανοδημοκράτες και ονειρευόταν μιαν Νιτσεϊκή Δημοκρατία.

Ο Leynaud, ο οποίος δεν μπορούσε να αισθάνεται έλξη για τις ήρεμες μορφές του Χριστιανισμού, ενδιαφέρθηκε για αυτόν τον στρατευμένον καλόγερο. Μαζί με τον ιερέα, επρόκειτο να τον περιμένω στο εστιατόριο του σταθμού του Saint-Ettiene. Δυστυχώς ο ιερέας, υποχρεωμένος να πάρει το τραίνο νωρίς το απόγευμα, έπρεπε να γευματίσει πολύ νωρίς. Ο Leynaud έφτασε τελικά την ώρα του επιδόρπιου, αλλά επειδή υπέφερε από ένα πολύ εμφανές κρύωμα στο στήθος, ήταν σχεδόν ανήμπορος να μιλήσει με συνοχή. Πέντε λεπτά αργότερα, ο λευκοφορεμένος φίλος μου έπρεπε να τρέξει προς την πλατφόρμα του καταστρώματος. Και ο Leynaud κι εγώ, καθώς τα τραίνα μας δεν έφευγαν παρά αργά το απόγευμα, ξεκινήσαμε μια περιπλάνηση στην Κόλαση, ναρκωμένοι από τον λίβα και την ανία, σταματώντας σε τακτά διαλείμματα, μπροστά από μια λεμονάδα με εκχύλισμα ζαχαρίνης, σε ερημωμένα καφέ γεμάτα μύγες. Στο μεταξύ, αυτός τροφοδοτούσε τον εαυτό του με ασπιρίνες.

Κατά τις 4 η ώρα, μπορέσαμε εν τέλει να μιλήσουμε λίγο. Λίγο πιο μετά, τον συνόδευσα στο τραίνο και ήταν ήδη στα σκαλιά του οχήματος όταν και οι δυο ξεσπάσαμε σε γέλια. «Βλέπεις» του είπα «είναι αδύνατον να έρθει κάτι σε πέρας εδώ». Γέλασε μέσα απ’ την καρδιά του και, καθώς ξεκινούσε το τραίνο, συνέχισε να γελάει ενώ χαιρετούσε προς την κατεύθυνσή μου.

Από όλες τις εικόνες που διατηρώ από αυτόν, αυτή μου είναι ειδικά προσφιλής.

Μιαν άλλη μέρα, στην Πλατεία Bellecour εν μέσω παιδιών που έπαιζαν και μερικών περιστεριών που είχαν γλυτώσει από την πείνα των κατοίκων, ο Leynaud κι εγώ, μιλούσαμε για την ηθική και είχαμε την γνώμη ότι, αν τολμώ να το ισχυριστώ, κάτι θα έπρεπε να γίνει επ’ αυτού του ζητήματος.

Αυτή ήταν η περίσταση κάτω από την οποία είχα την ευκαιρία να εκτιμήσω αυτό που συγκεκριμένα τον διέκρινε, την δύναμη και την ποιότητα της σιωπής μου, διότι τότε σπαταλήσαμε πάνω από μισή ώρα, πλάϊ-πλάϊ, απορροφημένοι φαινομενικά να κοιτάζουμε τους περαστικούς αλλά εντελώς αφοσιωμένοι στην επιδίωξη μιας κοινής σκέψεως.

Η τελευταία φορά που τον είδα ήταν στο Παρίσι την άνοιξη του 1944. Ποτέ δεν ήρθαμε πιο κοντά ο ένας στον άλλον παρά στην διάρκεια εκείνης της τελευταίας συνάντησης. Είχαμε συναντηθεί σε ένα εστιατόριο στην οδό Saint-Benoît και, κατόπιν, περπατώντας κατά μήκος της όχθης με ωραίον καιρό, είχαμε μιλήσει επί μακρόν για το μέλλον.

Ήμασταν σε τόσο βαθειάν συμφωνία που για πρώτη φορά ένοιωσα μιαν απόλυτην αυτοπεποίθηση για το μέλλον της χώρας μας. Δεν μπορώ να καταγράψω εδώ την κουβέντα μας, αν και την κρατώ ολόκληρη καθαρά στο μυαλό μου και αρκετά από τα γράμματά του μου υπενθυμίζουν ακόμα ότι τα λόγια μας ήταν εξίσου σημαντικά για αυτόν όσο ήταν και για εμένα.

Είχαμε αποφασίσει τότε να δουλέψουμε μαζί μετά την Απελευθέρωση.

Ο Leynaud επρόκειτο να εγκατασταθεί στο Παρίσι και να εργαστεί για την ίδιαν επιδίωξη.

Δεν ανήκει, όμως, τώρα πλέον σε κανέναν –και θα προσέξω ώστε να μην δώσω την εντύπωση ότι στο παρόν θα εργαζόμουν φυσιολογικά μαζί του.

Με άφησε την ημέραν εκείνη περίπου στις 4 το απόγευμα στην γέφυρα “Pont du Carrousel”

Ντρέπομαι να πω ότι δεν θυμάμαι τις τελευταίες του λέξεις. Και δεν είχε την παραμικρή προαίσθηση για τον θάνατό του. Βυθισμένος στην ανόητη ανθρώπινη αυτοπεποίθηση, βέβαιος για αυτόν και για το μέλλον του, απλά τον χαιρέτησα από την μια άκρη ως την άλλη της γέφυρας καθώς αυτός με χαιρετούσε με το ένα χέρι στον αέρα.

Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, μου είχε γράψει: «Μακάρι ο Θεός να μας χαρίσει αυτήν την χρονιά και μερικές ακόμα καθώς και την χαρά να υπηρετούμε την ίδιαν αλήθεια. Αυτές είναι οι ευχές μου για το 1944 που εκφράζω σε σένα και εμένα διότι σήμερα επιθυμώ να μην σε αποξενώσω από μιαν ορισμένην ιδέα που έχω για τον εαυτό μου και η οποία δεν είναι –ελπίζω– η λιγότερο ευγενής». Εκείνη η χρονιά, όμως, δεν του χαρίστηκε.

Αν τολμούσα να παραφράσω ένα από τα γράμματά του, θα έλεγα απλά ότι συχνά συμβουλεύομαι μέσα μου μιαν εικόνα που αυτός έχει τοποθετήσει εκεί ή μιαν αρετή που φέρει το όνομά του και την έκφραση του προσώπου του.

Η αλήθεια χρειάζεται μάρτυρες.

Ο Leynaud υπήρξε ένας από αυτούς και να γιατί σήμερα μου λείπει.

Με αυτόν εδώ έβλεπα πιο καθαρά και ο θάνατός του –πολύ πέραν του να με κάνει καλύτερο, καθώς λένε τα βιβλία για την παρηγόρια– έκανε την εξέγερσή μου πιο τυφλή.

Το ωραιότερο πράγμα που μπορώ να πω υπέρ του είναι ότι δεν θα με είχε ακολουθήσει σε αυτήν την εξέγερση. Δεν γίνεται, όμως, καλό στους ανθρώπους από την δολοφονία των φίλων τους, καθώς ξέρω μονάχα έως τώρα τόσο καλά. Και ποιός θα μπορέσει ποτέ να δικαιολογήσει αυτόν τον φοβερό θάνατο;

Τί είναι το καθήκον, η αρετή, οι τιμές συγκρινόμενα με ό,τι ήταν αναντικατάστατο στον Leynaud; Ναι, τι είναι αυτά παρά τα απαίσια άλλοθι εκείνων που παραμένουν ζωντανοί;

Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι πριν 3 χρόνια μας έκλεψαν έναν άνθρωπο και από τότε έχουμε βαρειά καρδιά. Για εμάς που τον αγαπήσαμε και για όλους εκείνους που άξιζαν να τον αγαπήσουν δίχως να τον ξέρουν, αυτή είναι μια θανάσιμη απώλεια. 

«ΠΕΣΣΙΜΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΑΡΡΟΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

COMBAT, 3 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Σημείωμα του μεταφραστή: ο George Adam με άρθρο του (“Les Lettres Françaises”, 7/10/1944) είχε την άποψη ότι ο πόθος της Αντιγόνης περί αγνότητος την έκανε να μισεί τους άνδρες και την ζωή και, άρα, να υποστηρίζει την αυτοκτονία. Ο Georges Rabeau (“L’ Aube”, 21/10/1944) συνέχισε την συζήτηση, στρεφόμενος κατά του Ναζισμού, του Νιτσεϊσμού, της φιλοσοφίας του μηδενισμού και της απόγνωσης των Χάηϊντέγκερ-Σαρτρ, υποστηρίζοντας ότι την φυτεύουν στο γαλλικό έδαφος. Η απάντηση αυτή, πάντως, συνδέεται με τους διαξιφισμούς Albert Camus-Francois Mauriac το ίδιο ακριβώς διάστημα για θέματα Χριστιανισμού και Αντίστασης.

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Εδώ και λίγον καιρό, έχουν κάνει την εμφάνισή τους άρθρα για έργα τα οποία υποτίθεται πως είναι πεσσιμιστικά και, επομένως, θεωρείται πως οδηγούν ευθέως στην πιο δειλή από όλες τις μορφές δουλοπρέπειας και υποταγής. Η αιτιολόγηση σε αυτήν την επιχειρηματολογία είναι απλή και στοιχειώδης.

Μια πεσσιμιστική φιλοσοφία είναι από την ίδια της την ουσία μια φιλοσοφία αποθάρρυνσης και εκείνοι που δεν πιστεύουν πως ο κόσμος είναι καλός θεωρούνται, άρα, πως είναι πρόθυμοι να υπηρετούν την τυραννία.

Το πιο πεσσιμιστικό από τα άρθρα αυτά, επειδή υπήρξε το πιο καλό, ήταν αυτό του κ. George Adam για “Les Lettres Français”. Ο κ. Georges Rabeau σε ένα από τα πρόσφατα τεύχη του περιοδικού “L’ Aube” απευθύνει την ίδια κατηγορία κάτω από τον απαράδεκτο τίτλο «ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΝΑΖΙΣΜΟΣ;».

Βλέπω μονάχα έναν τρόπο για να αντικρούσω μιαν τέτοιαν εκστρατεία, ο οποίος είναι να απαντήσω ευθέως. Αν και το πρόβλημα πάει πέρα από μένα, αν και στοχεύει στον Μαλρώ, στον Σαρτρ και σε ελάχιστους άλλους πιο σημαντικούς από εμένα, θα μου φαινόταν καθαρή υποκρισία να μην μιλήσω εν ονόματί μου και για λογαριασμό μου.

Ωστόσο, δεν θα επιμείνω στην βάση του επιχειρήματος.

Η ιδέα ότι μια πεσσιμιστική φιλοσοφία είναι απαραιτήτως μια φιλοσοφία αποθάρρυνσης αποτελεί μιαν ιδέα παιδαριώδη η οποία, όμως, απαιτεί μιαν αρκετά εκτεταμένη διάψευση. Θα μιλήσω μόνο για την μέθοδο σκέψης που ενέπνευσε τα άρθρα αυτά.

Επιτρέψτε μου να πω αμέσως ότι αυτή η μέθοδος δεν έχει την προθυμία να λαμβάνει υπ’ όψιν της τα γεγονότα. Οι συγγραφείς που βρίσκονται στο στόχαστρο των άρθρων έχουν αποδείξει, όσο καλύτερα μπορούσαν, ότι –αν και στερούνταν φιλοσοφικού οπτιμισμού– τουλάχιστον το καθήκον του ανθρώπου δεν τους ήταν ξένο. Εξ ου και ένας αντικειμενικός στοχαστής θα ήταν πρόθυμος να πει ότι μια αρνητική φιλοσοφία δεν ήταν ασυμβίβαστη στην πραγματικότητα με μιαν ηθική ελευθερίας και θάρρους. Ένας τέτοιος στοχαστής δεν θα έβλεπε εδώ τίποτε άλλο παρά από μιαν ευκαιρία να μάθει κάτι για την ανθρώπινη ψυχή. Αυτός ο αντικειμενικός στοχαστής θα είχε δίκιο.

Διότι η συνύπαρξη, σε ορισμένα πνεύματα, μιας φιλοσοφίας άρνησης και μιας θετικής ηθικής φωτίζει στην πραγματικότητα το μεγάλο πρόβλημα που ταλανίζει οδυνηρά ολόκληρην την εποχή.

Κοντολογίς, πρόκειται για ένα πρόβλημα πολιτισμού και είναι ουσιώδες για εμάς να μάθουμε εάν ο άνθρωπος –δίχως την βοήθεια είτε της σκέψης της αιωνιότητας είτε της σκέψης της εκλογίκευσης– μπορεί αβοήθητος να δημιουργήσει τις δικές του αξίες.

Μια τέτοια δέσμευση μας υπερβαίνει όλους ανυπερθέτως.

Το λέω αυτό διότι το πιστεύω: η Γαλλία και η Ευρώπη πρέπει τώρα να δημιουργήσουν έναν νέον πολιτισμό ή, διαφορετικά, θα καταστραφούν.

Οι πολιτισμοί, όμως, δεν χτίζονται δέρνοντας τους ανθρώπους στα χέρια. Χτίζονται με την αντιπαράθεση των ιδεών, με το αίμα του πνεύματος, με τα βάσανα και το κουράγιο.

Δεν μπορεί αντιλήψεις που ανήκουν τις τελευταίες εκατονταετίες στην Ευρώπη να κρίνονται στο ανοιγόκλεισμα των βλεφάρων στο “L’ Aube” από έναν αρθρογράφο ο οποίος αποδίδει στον Νίτσε μια δίψα για ηδονή και στον Χάηϊντέγκερ την αντίληψη ότι η ύπαρξη είναι άχρηστη.

Δεν συμπαθώ και πολύ την τόσο φημισμένην υπαρξιακή φιλοσοφία και –για να πω την αλήθεια– θεωρώ τα πορίσματά της λανθασμένα. Τουλάχιστον, όμως, αντιπροσωπεύει μιαν μεγάλη περιπέτεια της σκέψης και είναι δύσκολο να την βλέπεις να υπόκειται από τον κ. Rabeau στην κρίση του πιο κοντόφθαλμου κομφορμισμού.

Στην πραγματικότητα, τέτοιες αντιλήψεις και τέτοιες δεσμεύσεις δεν κρίνονται αυτήν την στιγμή σύμφωνα με τους κανόνες της αντικειμενικότητας.

Κρίνονται όχι σύμφωνα με τα γεγονότα αλλά σύμφωνα με ένα δόγμα.

Οι Κομμουνιστές και οι Χριστιανοί σύντροφοί μας –μας μιλούν από την πλεονεκτική θέση των δογμάτων που σεβόμαστε. Τα δόγματα και οι διδασκαλίες τους δεν είναι δικές μας αλλά ποτέ δεν σκεφθήκαμε να μιλήσουμε για αυτές με τον τόνο που μόλις χρησιμοποίησαν απέναντί μας και με την βεβαιότητα που επιδεικνύουν.

Ας υπακούσουμε, τότε –στην έκταση που αυτό είναι εφικτό– κι ας ακολουθήσουμε την δική μας εμπειρία και την δική μας σκέψη.

Ο κ. Rabeau μας κατηγορεί επειδή έχουμε αποκτήσει ως ακροατήριο κοινό. Πιστεύω ότι αυτό είναι υπερβολή. Όμως, αυτό που είναι τουλάχιστον αλήθεια είναι τούτο: Η αεικινησία που μας διακατέχει ανήκει σε μιαν ολόκληρη εποχή από την οποία δεν θέλουμε να αποξενωθούμε. Θέλουμε να σκεφτόμαστε και να ζούμε στην Ιστορία μας.

Πιστεύουμε ότι η αλήθεια αυτής της εποχής μπορεί να βρεθεί μόνον περνώντας και επιβιώνοντας την ζωή μέσα από το δράμα της εποχής έως το ολοκληρωτικό τέλος.

Αν η εποχή υποφέρει από μηδενισμό, δεν μπορούμε να παραμένουμε αδαείς για τον μηδενισμό και –παρ’ όλ’ αυτά– να αποκτήσουμε τον ηθικό κώδικα που χρειαζόμαστε.

Όχι, δεν συνοψίζονται όλα στην άρνηση και στο παράλογο. Το γνωρίζουμε αυτό. Πρέπει, όμως, πρώτα να εκθέσουμε την άρνηση και το παράλογο διότι αποτελούν ό,τι αντιμετώπισε η γενιά μας και ό,τι πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν και να συνυπολογίσουμε.

Οι άνθρωποι που κατηγορούνται στα άρθρα αυτά επιχειρούν με αφοσίωση τόσο στο έργο τους όσο και στην ζωή τους να λύσουν αυτό το πρόβλημα.

Είναι τόσο δύσκολο, άραγε, να συνειδητοποιηθεί ότι δεν μπορεί κανείς να διευθετεί μέσα σε λίγες γραμμές ένα ζήτημα για το οποίο άλλοι, που αφιερώνουν εντελώς τον εαυτό τους σε αυτό μέσα, δεν είναι σίγουροι πως έχουν επιλύσει;

Δεν μπορεί να τους παραχωρηθεί η υπομονή που αναγνωρίζεται σε κάθεν ειλικρινή δέσμευση;

Δεν μπορεί να τους απευθύνεται κανείς με περισσότερην ταπεινοφροσύνη;

Θα ολοκληρώσω εδώ αυτήν την διαμαρτυρία. Ελπίζω πως υπήρξα εγκρατής. Θα ήθελα, όμως, να γίνει αισθητή η αγανάκτησή μου.

Η αντικειμενική κριτική είναι το καλύτερο πράγμα, κατά την γνώμη μου, και δεν μπορώ να έχω αντίρρηση όταν κάποιος λέει ότι ένα έργο είναι κακό ή ότι μια φιλοσοφία δεν είναι σωστή ως προς το πεπρωμένο, το γραφτό, του ανθρώπου.

Πρέπει, όμως, οι συγγραφείς να μπορούν να απαντούν για τα γραπτά τους.

Αυτό τους εξαναγκάζει να σκέφτονται –και όλοι έχουμε μια τρομερήν ανάγκη να σκεφτόμαστε.

Όμως, το να αντλεί κανείς από αυτές τις αρχές ετυμηγορίες και κρίσεις ως προς την προδιάθεση αυτού ή εκείνου του στοχαστή απέναντι στην δουλεία –ειδικά όταν έχει τεκμήρια περί του αντιθέτου– και το να συμπεραίνει ότι αυτή ή εκείνη η γραμμή σκέψεως πρέπει απαραίτητα να οδηγεί στον Ναζισμό, υπονοεί μια θεώρηση για τον άνθρωπο της οποίας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά προτιμώ να μην τα προδιαγράψω και αποτελεί μιαν πολύ απαξιωτικήν απόδειξη για τα ηθικά πλεονεκτήματα της οπτιμιστικής φιλοσοφίας.

ALBERT CAMUS

ΟΙ ΜΥΓΔΑΛΙΕΣ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ

"Do you know," Napoleon once said to Fontanes, "what astounds me most about the world? The impotence of force to establish anything. There are only two powers in the world: the sword and the mind. In the end, the sword is always conquered by the mind."
Conquerors, you see, are sometimes melancholy. They have to pay some price for so much vainglory. But what a hundred years ago was true of the sword is no longer true today of the tank. Conquerors have made progress, and the dismal silence of places without intelligence has been established for years at a time in lacerated Europe. At the time of hideous wars of Flanders, Dutch painters could still perhaps paint the cockerels in their farmyards. The Hundred Years War has likewise been forgotten, and yet the prayers of Silesian mystics still linger in some hearts. But today, things have changed; the painter and the monk have been drafted--we are one with the world. The mind has lost that regal certainty which a conqueror could acknowledge, it exhausts itself now in cursing force, for want of knowing how to master it.
Some noble souls keep on deploring this, saying it is evil. We do not know if it is evil, but we know it is a fact. The conclusion is that we must come to terms with it. All we need know, then, is what we want. And what we want precisely is never again to bow beneath the sword, never again to count force as being right unless it is serving the mind.
The task is endless, it's true. But we are here to pursue it. I do not have enough faith in reason to subscribe to a belief in progress or to any philosophy of history. I do believe at least that man's awareness of his destiny has ceased to advance. We have not overcome our condition, and yet we know better. We know that we live in contradiction, but we also know that we must refuse this contradiction and do what is needed to reduce it. Our task as men is to find the few principles that will calm the infinite anguish of free souls. We must mend what has been torn apart, make justice imaginable again in a world so obviously unjust, giver happiness a meaning once more to peoples poisoned by the misery of the century. Naturally, it is a superhuman task. But superhuman is a term for tasks men take a long time to accomplish, that's all.
Let us know our aims then, holding fast to the mind, even if force puts on a thoughtful or a comfortable face in order to seduce us. The first thing is not to despair. Let us not listen too much to those who proclaim that the world is at an end. Civilizations do not die so easily, and even if our world were to collapse, it would not have been the first, it is indeed true that we live in a tragic times. But too many people confuse tragedy with despair. "Tragedy," Lawrence said, "ought to be a great kick at misery." This is a healthy and immediate applicable thought. There are many things today deserving such a kick.
When I lived in Algiers, I would wait patiently all winter because I knew that in the course of one night, one cold, pure February night, the almod trees of the Vallee des Consuls would be covered with white flowers. I would marvel then at the sight of this fragile snow resisting the rains and the wind from the sea. Yet every year it lasted just long enough to prepare fruit.
There is no symbol here. We will not win our happiness with symbols. We'll need something more solid. I mean only that sometimes, when life weighs too heavily today in a Europe still full of misery, I turn toward those shining lands where so much strength is still intact. I know them too well not to realise that they are the chosen land where courage and contemplation can live in harmony. Thinking of them teaches me that if we are to save the mind we must ignore its gloomy virtues and celebrate its strength and wonder. Out world is poisoned by its misery, and seems to wallow in it. It has utterly surrendered to that evil which Nietzsche called the spirit of heaviness. Let us not add to this. It is futile to weep over the mind, it is enough to labor for it.
But where are the conquering virtues of the mind? The same Nietzsche listed them as mortal enemies to the heaviness of the spirit. For him, they are strength of character, taste, the "world" classical happiness, severe pride, the cold frugality of the wise. More than ever, these virtues are necessary today, and each of us can choose the one that suits him best. Before the vastness of the undertaking, let no one forget strength of character. I don't mean the theatrical kind on political platforms, complete with frowns and threatening gestures. But the kind that through virtue of its purity and its sap, stands up to all the winds that blow in from the sea. Such is the strength of character that in the winter of the world will prepare the fruit.